Jökull


Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 40

Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 40
Historical accounts of pre-eruption seismicity in Iceland „. . . Anno Christi 1625 þann annan dag sept- embermánaðar um morguninn snemma, um fyrstu birting, þá fundust og heyrðust hér í Veri nokkrir jarðskjálftar, smáir en ekki stórir. Þar skammt eftir heyrðist dunur og gnýr svo mikill og þungur að jörðin öll rigaði sér undir mönnum. Því jökullinn ásamt eldi og vatni gjörði þá hið fyrsta (eftir skjálftann) úr stað að hrærast og upp að springa. En um það bil sem úti voru mjaltir þá tók strax vatnsflóðið að koma í þá á sem fellur næst við staðinn. . . . “ (. . . Anno Christi 1625 on the second day of Sep- tember early in the morning, around first light, a few earthquakes were felt here in Ver, small and not large. Shortly thereafter thundering noises and din were heard so strong that the Earth moved under our feet. Because the glacier first now (after the earth- quake), together with fire and water, moved and ex- ploded. But about the time milking was finished the river nearest to the farm began flooding. . . . ) A few firm conclusions can be drawn from this description. There were felt earthquakes prior to the outbreak of the eruption and the initiation of the jökul- hlaup, but they were small. The beginning of the erup- tion was probably accompanied by a low-frequency earthquake, judged from the verb „riga“ used in the icelandic text. The timescale is uncertain. It appears that there was only short time between the felt earth- quakes and the beginning of the eruption, possibly only minutes or tens of minutes. First light may be assumed to be about 5h in the morning on September 2. Later in the text it is mentioned that milking was around „dagmál“, which is about 9h. 1660: A contemporary account of the beginning of the eruption is by Jón Salómonsson in Höfðabrekka (H in Figure 2), about 20 km south of the Katla caldera (Jónsson, 2018, p. 83): „Anno 1660 þann 3. nóvember um kvöldið móti dagsetri sást fyrst eldur upp koma til norðurs tilsýndar frá Höfðabrekku er stóð við Mýrdal í Skaftafellssýslu, með langvaranlegum landskjálfta, hartnær sem menn meintu heila stund, þó stundum yrði nokkur kyrrð á, áður en eldurinn uppgaus. Þar eftir um kvöldið þess sama dags, þá úti var vana- legur vökutími og menn vildu hvílast, kom fram að Höfðabrekku jöklagangur með ofurmáta miklum vatnaþunga, hver sitt útfall hafði í Kerlingardalsá sem flóar fyrir austan Fagradal. . . . “ (Anno 1660 on November 3, in the evening towards sunset, fire was seen erupting north of Höfðabrekka near Mýrdalur in Skaftafellssýsla dis- trict, with persistent earthquake for about an hour before the fire erupted, though with interruptions. Later that night, at the end of the working day, when people wanted to rest, a glacier outburst arrived at Höfðabrekka with tremendous and heavy water cur- rent, following the course of the Kerlingardalsá river (Figure 3) east of Fagridalur. . . . ) The interpretation here is straight foreward. Earth- quakes were felt for an hour before the eruption be- gan. The jökulhlaup arrived at Höfðabrekka 3–4 hours after the earthquakes were felt. If compared with de- scriptions of earthquakes prior to eruptions in the following century one may conclude that the events in 1660 were rather weak. 1721: A contemporary account is available by Þórð- ur Þorleifsson in Kirkjubæjarklaustur, 50 km east of Katla, and Erlendur Gunnarsson, Þykkvabæjarklaust- ur, 35 km SE of Katla (Jónsson, 2018, p. 89–90): „Anno 1721 þann 11. maímánaðar, kl. 9 fyrir middag, kom svo mikill jarðskjálfti að á sumum bæjum í Mýrdal voru menn ei óhræddir í húsum vera. Við hvern jarðskjálfta einnin var vart á Síðu, undir Eyjafjöllum og í Fljótshlíð; hverjir næstu viku þar eftir jafnlega voru en viðhéldust öðru hverju til mið- sumars.“ „Á sama degi, klukkan 1 eftir middag, heyrðust miklir dynkir með stórbrestum, hverjum að fylgdi ógn- arlegur eldgangur með mökk og svælu, sem uppkom í jöklinum norður af Höfðabrekku, nefnt Kötlugjá, . . . Klukkan 2 kom krapavatnshlaup, hastarlega fram- rennandi með nokkrum jökum . . . Klukkan 3 kom sjálft jökulhlaupið með hraðri ferð, . . . “ (Anno 1721 on May 11, at 11 h AM an earthquake occurred, so strong that people in Mýrdalur were afraid of staying inside their houses. This earth- quake was also felt in Síða, in Eyjafjöll and Fljótshlíð. Earthquakes were felt frequently during the following week and off and on after that, until the middle of the summer. JÖKULL No. 69, 2019 39
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.