Jökull


Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 6

Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 6
Terminus lakes on the south side of Vatnajökull period 2000–2018. The largest lake is Jökulsárlón at Breiðamerkursandur, with an area of ∼27 km2 in 2018, which first formed in 1933 (Figure 1). Breið- árlón is a separate lake by Breiðamerkurjökull farther to the west (∼6 km2) with outflow to Fjallsárlón lake (∼4 km2). All glacial meltwater from Skeiðarárjökull now flows to the river Gígjukvísl near the middle of the Skeiðarársandur plain through several connected terminus lakes with a combined area of ∼7 km2. Glacier lakes in the Mýrar district east of Breiðamerk- ursandur include Heinabergslón (> 3 km2) and lakes by Fláajökull (∼2 km2) and Hoffellsjökull (∼5 km2). Other smaller lakes in the Öræfi district with areas ∼1 km2 or less are by the termini of Morsárjökull, Skaftafellsjökull, Svínafellsjökull, Virkisjökull, Kví- árjökull and Hrútárjökull, and a small lake has formed in front of Skálafellsjökull glacier in the Mýrar dis- trict. Table 1 summarizes information about the area, volume, the time of formation and some characteris- tics of these lakes, the development of which is fur- ther described in separate subsections below. Figure 2 shows the total area of the terminus lakes as a function of time since the beginning of the 20th century and figures in the corresponding subsections show varia- tions in the area of the individual lakes. Skeiðarárjökull The maps of the Öræfi district by the DGS show that Skeiðarárjökull had started to retreat from its LIA maximum extent in 1904. The maps depict a lake north of Háalda on the Skeiðarársandur plain, with an area of ∼0.05 km2. The continued retreat of Skeið- arárjökull by 0.3–1.2 km from 1904 to 1945 (AMS, 1951) led to the formation of lakes by the ice mar- gin between Háalda and Sandgígjur. Most likely they formed after 1938, since there was no depression in front of the glacier and many small glacial rivers emerged at scattered locations along the terminus be- fore this time (S. Björnsson, 1998). The glacier then retreated rapidly in the 1940s. Most of these lakes did not last long as they were separated from the ice or became part of the meandering branches of the glacial rivers. Further lakes were created by the retreating ice margin after 1945 (Eyþórsson, 1952, 1964) as shown by the fieldwork of the Polish Geographical Expedi- tion on Skeiðarársandur in 1968 (Galon, 1968) and Landsat 1 images from 1973. The current terminus lakes by Skeiðarárjökull started to form around the turn of the century (Gunnlaugsson, 2010). The Skeiðará river was di- verted from its traditional path on the east side of Skeiðarársandur to the river Gígjukvísl near the mid- dle of the sandur plain in July 2009 (Magnússon and others, 2009). The growing lakes by the east side of the terminus are situated in an area of deepening glacier bed geometry, and so is the lake farthest to the west (Figure 3). These lakes will continue to grow as long as the ice margin retreats since the glacier bed slopes down away from the current ice margin to be- low sea level. Changes in the extent of these lakes are mapped in Figure 4 and the variation in their area in Figure 5. The combined area of the lakes was ∼7 km2 in 2018 and has on average grown by ∼0.4 km2 a−1 since 2000. Based on the radio-echo sounding map of the glacier bed (Björnsson and others, 1999a; Björns- son, 2009a) and the water level in the lakes in 2017– 1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020 0 10 20 30 40 50 60 A re a (k m ²) 0 10 20 30 40 50 60 ● ● ● ● ● ● ● ●● ●● ● ●●● ● ● ● ●●● ● ●●●●●●●●●●●● ● ●● ●●● ● ● ● ●● ●● ● ●● Figure 2. Variations in the total area of terminus lakes (excluding ice-dammed lakes) from Skeiðarárjökull to Hoffellsjökull, 1904–2018. Dates of maps and remote- sensing imagery as well as on-site observations of lake formation are denoted by circles. Limited information is available from 1904 to the 1930s. – Breytingar á heildarflatarmáli sporðlóna við sunnanverðan Vatna- jökul, 1904–2018. Hringir sýna tímasetningu korta, loftmynda og gervihnattamynda sem og upplýsingar um myndun lóna. Litlar upplýsingar eru frá 1904 og fram á fjórða áratuginn. JÖKULL No. 69, 2019 5
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.