Jökull


Jökull - 01.01.2019, Síða 6

Jökull - 01.01.2019, Síða 6
Terminus lakes on the south side of Vatnajökull period 2000–2018. The largest lake is Jökulsárlón at Breiðamerkursandur, with an area of ∼27 km2 in 2018, which first formed in 1933 (Figure 1). Breið- árlón is a separate lake by Breiðamerkurjökull farther to the west (∼6 km2) with outflow to Fjallsárlón lake (∼4 km2). All glacial meltwater from Skeiðarárjökull now flows to the river Gígjukvísl near the middle of the Skeiðarársandur plain through several connected terminus lakes with a combined area of ∼7 km2. Glacier lakes in the Mýrar district east of Breiðamerk- ursandur include Heinabergslón (> 3 km2) and lakes by Fláajökull (∼2 km2) and Hoffellsjökull (∼5 km2). Other smaller lakes in the Öræfi district with areas ∼1 km2 or less are by the termini of Morsárjökull, Skaftafellsjökull, Svínafellsjökull, Virkisjökull, Kví- árjökull and Hrútárjökull, and a small lake has formed in front of Skálafellsjökull glacier in the Mýrar dis- trict. Table 1 summarizes information about the area, volume, the time of formation and some characteris- tics of these lakes, the development of which is fur- ther described in separate subsections below. Figure 2 shows the total area of the terminus lakes as a function of time since the beginning of the 20th century and figures in the corresponding subsections show varia- tions in the area of the individual lakes. Skeiðarárjökull The maps of the Öræfi district by the DGS show that Skeiðarárjökull had started to retreat from its LIA maximum extent in 1904. The maps depict a lake north of Háalda on the Skeiðarársandur plain, with an area of ∼0.05 km2. The continued retreat of Skeið- arárjökull by 0.3–1.2 km from 1904 to 1945 (AMS, 1951) led to the formation of lakes by the ice mar- gin between Háalda and Sandgígjur. Most likely they formed after 1938, since there was no depression in front of the glacier and many small glacial rivers emerged at scattered locations along the terminus be- fore this time (S. Björnsson, 1998). The glacier then retreated rapidly in the 1940s. Most of these lakes did not last long as they were separated from the ice or became part of the meandering branches of the glacial rivers. Further lakes were created by the retreating ice margin after 1945 (Eyþórsson, 1952, 1964) as shown by the fieldwork of the Polish Geographical Expedi- tion on Skeiðarársandur in 1968 (Galon, 1968) and Landsat 1 images from 1973. The current terminus lakes by Skeiðarárjökull started to form around the turn of the century (Gunnlaugsson, 2010). The Skeiðará river was di- verted from its traditional path on the east side of Skeiðarársandur to the river Gígjukvísl near the mid- dle of the sandur plain in July 2009 (Magnússon and others, 2009). The growing lakes by the east side of the terminus are situated in an area of deepening glacier bed geometry, and so is the lake farthest to the west (Figure 3). These lakes will continue to grow as long as the ice margin retreats since the glacier bed slopes down away from the current ice margin to be- low sea level. Changes in the extent of these lakes are mapped in Figure 4 and the variation in their area in Figure 5. The combined area of the lakes was ∼7 km2 in 2018 and has on average grown by ∼0.4 km2 a−1 since 2000. Based on the radio-echo sounding map of the glacier bed (Björnsson and others, 1999a; Björns- son, 2009a) and the water level in the lakes in 2017– 1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020 0 10 20 30 40 50 60 A re a (k m ²) 0 10 20 30 40 50 60 ● ● ● ● ● ● ● ●● ●● ● ●●● ● ● ● ●●● ● ●●●●●●●●●●●● ● ●● ●●● ● ● ● ●● ●● ● ●● Figure 2. Variations in the total area of terminus lakes (excluding ice-dammed lakes) from Skeiðarárjökull to Hoffellsjökull, 1904–2018. Dates of maps and remote- sensing imagery as well as on-site observations of lake formation are denoted by circles. Limited information is available from 1904 to the 1930s. – Breytingar á heildarflatarmáli sporðlóna við sunnanverðan Vatna- jökul, 1904–2018. Hringir sýna tímasetningu korta, loftmynda og gervihnattamynda sem og upplýsingar um myndun lóna. Litlar upplýsingar eru frá 1904 og fram á fjórða áratuginn. JÖKULL No. 69, 2019 5
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.