Jökull


Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 10

Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 10
Terminus lakes on the south side of Vatnajökull 2019, the volume of the two main lakes in (Figure 4) was ∼37 and ∼113×106 m3 in 2018. Grænalón and Norðurdalur in Skaftafellsfjöll The maps of the DGS from 1904, and of the Dan- ish Geodætisk Institut based on aerial images from 1937–1938, show four dammed lakes in side valleys to the west of Skeiðarárjökull. Grænalón was the largest, > 17 km2 in area (Figures 6 and 18). The other three, to the south of Grænalón, were 0.5, 0.4 and 0.08 km2. Three lakes were located by the east- ern margin: Langagilslón, 0.1 km2 in area, and two lakes in Norðurdalur in Skaftafellsfjöll, Norðurdals- lón, 0.4 km2 in area, and a lake without a name by Norðurfell, 0.3 km2 in area. All these lakes released jökulhlaups onto the Skeiðarársandur plain (Björns- son, 1976a; Björnsson and Pálsson, 1989; Roberts and others, 2005), but since the turn of the century these floods have been insignificant. The lakes in Norðurdalur were located farther upvalley than now, with water level at 630 and 640 m a.s.l., during the early 20th century, because the glacier was thicker, reaching an elevation of 660 m a.s.l. close to the lakes. After the middle of the 20th century, Grænalón grew to a maximum area of ∼15 km2 between jökul- hlaups, which were released once or twice per year (Björnsson and Pálsson, 1989). After 1986, the floods became smaller as a result of the lowering of the glacier surface (Roberts and others, 2005) and, cur- rently, Grænalón has an area less than ∼0.2 km2 and jökulhlaups are no longer released from the lake. Norðurdalslón, on the other hand, developed into sev- eral small lakes that might eventually merge into a single lake as a consequence of further lowering of the glacier that dams the lakes. The water level in the Norðurdalur lakes was close to 475 m a.s.l. in 2010 and the elevation of the glacier damming them ap- proximately 500 m a.s.l. according to the lidar DEM of that year. Glaciers on the west side of Öræfajökull Terminus lakes have formed by all outlet glaciers of Öræfajökull that extend down to the lowland. The largest lakes on the western side are by Morsárjök- ull, Skaftafellsjökull, Svínafellsjökull and Virkisjök- ull/Falljökull (Figures 5 and 7), which have all re- treated 0.8–2 km from their LIA maximum extent (Hannesdóttir and others, 2014, 2015a,b). Radio-echo sounding measurements (Björnsson, 2009a; Magnús- son and others, 2012) show that three of these glaciers have carved troughs that reach below sea level. Morsárjökull Lakes started forming in front of Morsárjökull after 1938 and no later than 1943, probably in 1941 or 1942, and the lake area in 1945 was close to 0.01 km2 (Stötter and others, 2016) (Figures 5 and 8). Ten years later, they had grown to 0.1 km2 (Ives, 1956). There were two lakes by the terminus in 1960, the northern- most one of them quite shallow. The deeper lake was ∼20 m deep by Svarthamrar at this time (Jón Eyþórs- son, 1960, 1961). Morsárjökull retreated steadily, by 1500 m in total, in the period 1904–1970. The ice margin fluctuated or advanced slightly in the last three decades of the 20th century, and the glacier front stood approximately 200 m farther into the lake in 1994 (Landsat 5) than in 1975 (NLSI aerial images). The bathymetry of the lake was measured in 1986 by Stötter (1990) who found a maximum depth of 62 m and estimated the lake volume to be ∼8×106 m3 at this time. The ice margin started retreating again in the early 1990s, and the rate of retreat accelerated around 2000 according to terminus measurements of the Iceland Glaciological Society. By 2018, it had in total re- treated 600 m since the 1990s. The lake grew rapidly during this period, from 0.3 to 0.64 km2 in 1994– 2018, or on average by ∼0.015 km2 a−1. The main lake may be expected to continue to grow, as there is a ∼3 km long subglacial trough reaching below sea level under the glacier with a maximum width of approximately 500 m (Björnsson, 2009a; Magnússon and others, 2012). The lake area might eventually become ∼2 km2 if the glacier re- treats out of the trough. Based on the radio-echo sounding map of the glacier bed (Magnússon and oth- ers, 2012) and the water level in the lake in 2012 according to the lidar DEM, the volume of the lake was ∼39×106 m3 in 2018. In 2018, the terminus was close to the deepest part of the subglacial topography where the water depth is > 200 m. JÖKULL No. 69, 2019 9
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.