Jökull


Jökull - 01.01.2019, Síða 10

Jökull - 01.01.2019, Síða 10
Terminus lakes on the south side of Vatnajökull 2019, the volume of the two main lakes in (Figure 4) was ∼37 and ∼113×106 m3 in 2018. Grænalón and Norðurdalur in Skaftafellsfjöll The maps of the DGS from 1904, and of the Dan- ish Geodætisk Institut based on aerial images from 1937–1938, show four dammed lakes in side valleys to the west of Skeiðarárjökull. Grænalón was the largest, > 17 km2 in area (Figures 6 and 18). The other three, to the south of Grænalón, were 0.5, 0.4 and 0.08 km2. Three lakes were located by the east- ern margin: Langagilslón, 0.1 km2 in area, and two lakes in Norðurdalur in Skaftafellsfjöll, Norðurdals- lón, 0.4 km2 in area, and a lake without a name by Norðurfell, 0.3 km2 in area. All these lakes released jökulhlaups onto the Skeiðarársandur plain (Björns- son, 1976a; Björnsson and Pálsson, 1989; Roberts and others, 2005), but since the turn of the century these floods have been insignificant. The lakes in Norðurdalur were located farther upvalley than now, with water level at 630 and 640 m a.s.l., during the early 20th century, because the glacier was thicker, reaching an elevation of 660 m a.s.l. close to the lakes. After the middle of the 20th century, Grænalón grew to a maximum area of ∼15 km2 between jökul- hlaups, which were released once or twice per year (Björnsson and Pálsson, 1989). After 1986, the floods became smaller as a result of the lowering of the glacier surface (Roberts and others, 2005) and, cur- rently, Grænalón has an area less than ∼0.2 km2 and jökulhlaups are no longer released from the lake. Norðurdalslón, on the other hand, developed into sev- eral small lakes that might eventually merge into a single lake as a consequence of further lowering of the glacier that dams the lakes. The water level in the Norðurdalur lakes was close to 475 m a.s.l. in 2010 and the elevation of the glacier damming them ap- proximately 500 m a.s.l. according to the lidar DEM of that year. Glaciers on the west side of Öræfajökull Terminus lakes have formed by all outlet glaciers of Öræfajökull that extend down to the lowland. The largest lakes on the western side are by Morsárjök- ull, Skaftafellsjökull, Svínafellsjökull and Virkisjök- ull/Falljökull (Figures 5 and 7), which have all re- treated 0.8–2 km from their LIA maximum extent (Hannesdóttir and others, 2014, 2015a,b). Radio-echo sounding measurements (Björnsson, 2009a; Magnús- son and others, 2012) show that three of these glaciers have carved troughs that reach below sea level. Morsárjökull Lakes started forming in front of Morsárjökull after 1938 and no later than 1943, probably in 1941 or 1942, and the lake area in 1945 was close to 0.01 km2 (Stötter and others, 2016) (Figures 5 and 8). Ten years later, they had grown to 0.1 km2 (Ives, 1956). There were two lakes by the terminus in 1960, the northern- most one of them quite shallow. The deeper lake was ∼20 m deep by Svarthamrar at this time (Jón Eyþórs- son, 1960, 1961). Morsárjökull retreated steadily, by 1500 m in total, in the period 1904–1970. The ice margin fluctuated or advanced slightly in the last three decades of the 20th century, and the glacier front stood approximately 200 m farther into the lake in 1994 (Landsat 5) than in 1975 (NLSI aerial images). The bathymetry of the lake was measured in 1986 by Stötter (1990) who found a maximum depth of 62 m and estimated the lake volume to be ∼8×106 m3 at this time. The ice margin started retreating again in the early 1990s, and the rate of retreat accelerated around 2000 according to terminus measurements of the Iceland Glaciological Society. By 2018, it had in total re- treated 600 m since the 1990s. The lake grew rapidly during this period, from 0.3 to 0.64 km2 in 1994– 2018, or on average by ∼0.015 km2 a−1. The main lake may be expected to continue to grow, as there is a ∼3 km long subglacial trough reaching below sea level under the glacier with a maximum width of approximately 500 m (Björnsson, 2009a; Magnússon and others, 2012). The lake area might eventually become ∼2 km2 if the glacier re- treats out of the trough. Based on the radio-echo sounding map of the glacier bed (Magnússon and oth- ers, 2012) and the water level in the lake in 2012 according to the lidar DEM, the volume of the lake was ∼39×106 m3 in 2018. In 2018, the terminus was close to the deepest part of the subglacial topography where the water depth is > 200 m. JÖKULL No. 69, 2019 9
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.