Jökull


Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 25

Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 25
Guðmundsson et al. 19th century, jökulhlaups down to the Steinasandur outwash plain were released from this lake more or less every summer until 1870, or even longer, damag- ing fields and vegetated areas. The glacier most likely advanced beyond the Vatnsdalur valley around 1800. The Kálfafellsdalur valley was well vegetated around 1815 but the erosion of farmland by Steinavötn river had already started by that time. The farm Steinar, lo- cated south of Kálfafellsdalur, was abandoned in 1829 because of damage caused by erosion of the farmland by the river (Henderson, 1957; Guðmundsson, 1972; Jónsson, 2004; Fjölnir Torfason, pers. comm. Novem- ber 2018). Brókarjökull has by now retreated > 2.5 km from the LIA maximum extent, with a particularly rapid rate of retreat during the last several decades. A ter- minus lake was formed in dead ice in front of the re- treating terminus sometime after 2005. The lake was 0.02 km2 in 2008 and 0.07 km2 in 2012. The lake has shrunk slightly in recent years and the lake area was down to 0.06 km2 in 2018. The glacier has now re- treated out of the lake, which may disappear in the future due to accumulation of sediments. Skálafellsjökull and Heinabergsjökull A map by H.H. Eiríksson (1932) indicates that a small lake was located by Skálafellsjökull in 1930 (Figures 20 and 21). Lakes formed by Skálafellsjökull and Heinabergsjökull in the late 1930s, near Hafrafell- sháls in the area where the glaciers had separated in the early 1930s (Guðmundsson, 1972; Gísli Arason [1918–2017], pers. comm. July 2016). In 1945, the lakes in front of Skálafellsjökull and Heinabergsjök- ull were ∼0.04 and ∼0.12 km2 in area, respectively (AMS, 1951). Neither of them was located in the area where the current lakes later formed, and both disap- peared with the continued retreat of the glaciers. Around or before 1945, small lakes were formed in dead ice near the path of Heinabergsvötn ap- proximately 0.5 km east of Skálafellsjökull. The Heinabergsvötn river from Heinabergsjökull glacier changed course westwards through these lakes shortly thereafter in 1948 and merged with Kolgríma river from the Skálafellsjökull glacier, and these rivers have flowed together in a common path since then. At this time, Heinabergsvötn river flowed through a small ter- minus lake by Heinabergsjökull with area ∼0.1 km2. This predecessor of Heinabergslón lake later vanished as the terminus retreated into the watershed with the present lake. The current lake in front of Skálafells- jökull started to form in the 1960s. It is small in com- parison with Heinabergslón, with an area of 0.25 km2 in 2018, and its size has not changed much during the last decade (Figure 21). The current Heinabergslón lake started forming around the middle of the 20th century and had grown to 0.6–0.7 km2 by the end of the 1960s. At the turn of the century it was > 1.5 km2, and in 2018 > 3 km2, with a volume of ∼210×106 m3 according to the radio-echo sounding map of the bed (Björnsson, 2009a). The outermost 4 km of the terminus of Heina- bergsjökull became afloat somewhat before 2010 and the glacier terminus has broken up to a considerable extent since then. The floating tongue is currently in the process of disintegrating, so it is likely that substantial changes will take place at the terminus of Heinabergsjökull in the near future. Further retreat of the termini of Skálafellsjökull and Heinabergsjökull may lead to the formation of > 200 m deep lakes in subglacial troughs. The lakes will eventually become > 3 and 11 km long and > 2.5 and ∼11 km2 in area, respectively, if the glaciers re- treat out of the subglacial depressions (Björnsson, 2009a). Vatnsdalslón and Dalvatn Heinabergsjökull dams lake Vatnsdalslón in the side valley Vatnsdalur to the northeast of the glacier, west of Geitakinn mountain (Figure 20). The glacier was sufficiently thick during the 19th century that the runoff from the lake was into the river Dalá along Heinabergsdalur valley (Thorarinsson, 1939; Björns- son, 1976a). Heinabergsdalur was then dammed by Heinabergsjökull, which extended across the mouth of the valley at the end of the 19th century, and another lake, Dalvatn, was formed upstream of the glacier terminus. The glacier had started to retreat and thin after 1887, and outflow from Vatnsdalur into Heinabergsdalur ceased when the glacier became too thin to maintain sufficient water level for the water to 24 JÖKULL No. 69, 2019
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.