Jökull - 01.01.2020, Qupperneq 96

Að fóstra jökul
réttardómari, jarðfræðingur, jöklafræðingur, kenn-
ari, framhaldsskólanemi, læknir, smiður, flugmað-
ur, ljósmyndari, veðurfræðingur, verkfræðingur, þjóð-
garðsvörður, landslagsarkitekt, landvörður, leiðsögu-
maður og margar fleiri. Hver sem er getur mælt
sporðabreytingar með góðum árangri en samvisku-
semi og áhugi eru æskilegir þættir í fari þess sem
mælir. Sporðamælingamenn eru yfirleitt ekki einir á
ferð, en mælingarnar eru gjarnan útfærðar sem hóp-
verkefni, þar sem fjölskyldumeðlimir eða vinir fara
saman að jöklinum.
8. mynd. Oddur Sigurðsson og Guðfinnur Jakobsson
ráða ráðum sínum á gúmmístígvélunum sem henta
vel til jöklagöngu í Reykjarfirði. – Oddur Sigurðs-
son geologist and Guðfinnur Jakobsson former far-
mer at Reykjarfjörður consult with one another, we-
aring the standard rubber boots, perfectly suited for
glacier hikes. Ljósmynd/Photograph: Kolbrún Svala
Hjaltadóttir, 11. ágúst 1991.
Að beiðni Helga Torfasonar, jarðfræðings, var
Framhaldsskólinn í Nesjum í Hornafirði fenginn til að
mæla sporð Heinabergsjökuls á Mýrum og fleiri jökla
og hófst það verk árið 1990. Oddur Sigurðsson fylgdi
mönnum úr hlaði í þessu verkefni og leiðbeindi um
mælingarnar. Framan af hafði Eyjólfur Guðmunds-
son, skólameistari, yfirumsjón með því ársbundna
verki en síðar tók við Hjördís Skírnisdóttir, kennari.
Á síðustu árum hefur hún notið aðstoðar Snævarrs
Guðmundssonar á Náttúrustofu Suðausturlands. Árið
2010 tók Jón Stefánsson, kennari við Hvolsskóla, að
mæla Sólheimajökul árlega upp á eigin spýtur með
nemendum grunnskólans og hefur það verkefni staðið
án hlés síðan. Er unnið að því að bæta þeim gögnum
inn í sporðamælingagagnasafn félagsins.
Ljóst er að starfsumhverfi sporðamælingamanna
hefur breyst mikið á þessum 90 árum sem liðin eru
frá því að Jón setti upp fyrstu jöklamerkin. Í mörgum
tilfellum kostuðu mælingarnar mikla fyrirhöfn, sum-
ir fóru langar dagleiðir, sem gat falið í sér að vaða
straumvötn og talsverðar fjallgöngur. Eins var mik-
ilvægt geta brugðið sér af bæ þegar veðrið varð hag-
stætt til mælinga. Nú fara margir akandi langleiðina
að sínum jökulsporði, en þó nota menn tækifærið í
göngum að hausti til þess að mæla stöðu sporðs Gljúf-
urárjökuls. Enn þann dag í dag er talsverð fyrirhöfn
að mæla t.a.m. sporð Reykjarfjarðarjökuls, en mæl-
ingamenn hafa ýmist flogið eða siglt norður í Reykjar-
fjörð, mælt sporðinn og gengið svo yfir Drangajökul
niður í Kaldalón. Eru mælingarnar jafn áreiðanleg-
ar nú sem fyrr, enda mælingamenn vandvirkir, sam-
viskusamir og athugulir.
Nokkrir sporðamælingastaðir hafa bæst við á síð-
ustu árum, og þá aðallega vegna þess að fjölgaði í hópi
áhugasamra mælingamanna. Hefur fólki þá gjarnan
verið úthlutað nýjum mælistöðum sem voru með öllu
ókannaðir áður og ekki í alfaraleið. Má segja að með
aukinni jeppaferðamennsku hafi bæst við mælistaðir
sem hafa krafist lengri ferðalaga um ótroðnari slóðir.
Í seinni tíð hafa fleiri sett sig í samband við félagið og
óskað eftir því að taka jökul í fóstur. Má líklega rekja
það til aukins áhuga á fjallgöngum og útivist sem og
aukinnar meðvitundar um loftslagsbreytingar.
JÖKULL No. 70, 2020 93