Úrval - 01.08.1953, Síða 77

UM MÆNUVEIKI
75
andi seroiogisku ónæmi, kemur
í Ijós, að sjúkdómstilfelium fer
fjöígandi, fyrst meðal barna og
síðan með síhækkandi aldri.
Sjúkdómstalan er m.ö.o. ekki
annað en spegilmynd af út-
breiðslu ónæmis meðal íbúanna.
Mótefni myndast ekki af
sjáifu sér, heldur aðeins sem
andsvar við sýkingu. Ástæðan
til þess að ónæmi er útbreitt
í sumum löndum, hlýtur því að
vera sú, að margir sýkjast.
Margar sönnur hafa líka feng-
izt á, að svo er í raun og veru.
Vér höfum hér því fyrirbrigði,
sem í fljótu bragði virðist alger
mótsögn: Því fleiri sem smit-
ast, þeim mun færri veikjast.
Til að geta skýrt hvernig í
þessu liggur, verð ég fyrst að
fara nokkrum orðum um það
hvemig menn sýkjast af mænu-
veiki. Smitefnið sezt fyrst að
í hálsi og þörmum. Á meðan
það heldur sig þar, gerir það
ekkert tjón, en örvar líkamann
til myndunar mótefnis. Menn
geta sem sé orðið ónæmir af
svonefndri dulinni sýkingu. En
stundum ryður vírusið sér
braut inn í taugakerfið, og þá
koma fram meira eða minna al-
varleg sjúkdómseinkenni. Fyrir
þann, sem hefur mótefni í blóð-
inu er að heita má engin hætta
á slíku. Og jafnvel þeir sem ekki
hafa mótefni, sleppa í flestum
tilfellum. Nokkrum sinnum hef-
ur það komið fyrir, að mænu-
veikisfaraldrar hafa brotizt út
•meðal einangraðra þjóðflokka í
norðurheimskautslöndunum þar
sem mænuveiki hefur aldrei gert
vart við sig áður, og allt fólkið
skortir því mótefni í blóðið. Eft-
ir slíkan faraldur finnst mótefni
hjá næstum öllum íbúunum, og
gefur það til kynna, að allir hafi
smitazt, þó að sjaldan hafi
veikzt fleiri en 10%. Það má
því telja víst, að 9 af hverjum
10 fullorðnum, sem ekki eru ó-
næmir, sleppi með dulda sýk-
ingu. Móttækileiki barna er enn
minni. Þá ályktun má draga af
hagskýrslum. Eins og áður seg-
ir, eru dauðsföll meðal barna
innan skólaaldurs nú um 4%.
Talan hækkar síðan smámsaman
með aldrinum upp í 25% meðal
fullorðinna eldri en 25 ára. Mikl-
ar lamanir eru einnig tiltölulega
algengari meðal fullorðinna en
barna. Það er því ekki með öllu
rétt, að börn séu móttækilegri
fyrir barnasjúkdóma en full-
orðnir. Fullorðnir hafa í rauninni
minna náttúrlegt mótstöðuafl en
börn, en þeirra vörn er sú, að
þeir hafa orðið ónæmir af vægri
eða jafnvel dulinni sýkingu sem
börn.
Það eru m.ö.o. hinar duldu
sýkingar, sem skýra mótsögn-
ina: því fleiri sem smitast, þeim
mun færri veikjast. Því almenn-
ari sem smitunin er, því fyrr
kemst bamið í kast við smit-
efnið og því meiri líkur em til
að það sleppi skaðlaust.
Lykillinn að leyndardómnum.
Og nú höfum vér lausnina á