Íslenska leiðin - 01.11.2020, Qupperneq 8

8
Hvað vakti fyrst áhuga þinn
á stjórnmálum?
„Ég hef náttúrulega alltaf verið mjög félagslega virk og haft
áhuga á félagsstörfum. En það sem rak mig út í einhvers ko-
nar pólitíska þátttöku, það var annars vegar háskólapólitík,
þar sem ég var dregin inn í Röskvu af nöfnu minni, Júlíus-
dóttur, fyrrum þingmanni og ráðherra Samfylkingarinnar,
og hins vegar umhverfismálin sem gerðu það að verkum
að ég ákvað að gefa kost á mér í landsmálapólitík.“
„Mér fannst alltaf mjög gaman í háskólapólitík. Við stóðum í
stórræðum á þessum tíma, mikil átök um skólagjöld og af-
greiðslutíma bókhlöðunnar sem var þá bara til fimm á da-
ginn. Við stóðum fyrir setuverkfalli og ýmsu öðru. Svo ætlaði
ég nú ekkert í þessa pólitík en einhvern veginn gerðist þetta.“
Eru einhver málefni sem fengu þig
frekar til að taka þátt í stjórnmálum en
önnur?
„Já, það var auðvitað heit barátta um Kárahnjúkavirkjun á
árunum 2002-3. Ég var ein af þeim sem mætti að mótmæ-
la á Austurvelli. Þannig að ætli það hafi ekki verið Kárahn-
júkavirkjun og framtíðin og umhverfismálin sem kveikti á mér
að fara í þetta af öllu afli.“
Eftir að þú byrjaðir í stjórnmálum,
myndir þú segja að það væru einhver
málefni sem hafa komið þér á óvart
hvað varðar að vera skemmtileg,
áhugaverð eða vanmetin?
„Það að vera í stjórnmálum krefst þess að maður þarf að
gera alls konar; vera í stjórnarandstöðu, vera í stjórn. Það
eru forréttindi því maður nær að kynnast ótrúlega fjölbre-
yttum hlutum. Ég var til dæmis í efnahags- og viðskipta-
nefnd Alþingis í hruninu sem var mikil lífsreynsla. Þegar við
fórum í ríkisstjórn 2009 sóttist ég eftir því að vera menn-
tamálaráðherra, ég hef alltaf brunnið fyrir menntun og
menningu. Svo þegar við fórum í stjórnarandstöðu aftur, þá
skipti ég um nefnd á hverju einasta ári, ekki síst til að fá sem
fjölbreyttasta reynslu.“
Hvernig er að gegna starfi
forsætisráðherra miðað við önnur
störf sem þú hefur unnið?
„Öll störf geta verið leiðinleg og skemmtileg, það er náttúru-
lega svona fyrsta vers. En það er allt öðruvísi að vera for-
sætisráðherra en menntamálaráðherra, því maður þarf að
vera vel inn í mjög ólíkum málum; vita mikið um sumt, og
svolítið um allt. Það er ekki hægt að leyfa sér að fara á dýp-
tina í einum málaflokki og vera stikkfrí í öðrum, þú þarft að
vera með allt á hreinu. Svo hefur það auðvitað komið mér á
óvart í stjórnmálum almennt að maður fer inn með einhvern
bakgrunn, ætlar sér að vinna að einhverju málefni, en svo
fer meirihlutinn af tímanum í að bregðast við því sem ge-
rist, hvort sem maður er í stjórn eða stjórnaraðstöðu. Maður
hefur sín gildi og leiðarljós og ætlar að vinna að ákveðnum
málum en tíminn til þess getur verið af skornum skammti.
Maður verður svolítið að temja sér það hugafar að maður
veit aldrei hvað dagurinn mun bera í skauti sér.“
Varðandi Covid-19. Búist þið við svona
krísum og eruð þið með undirbúið
plan eða gerist þetta bara svona jafn
óðum?
„Gallinn við kreppur er að þær eru sjaldnast fyrirsjáanlegar.
Og núna erum við með þessa veiru sem er að leggjast á
heiminn og við vitum ekki nógu mikið um hana, við vitum
ekki alveg hvernig hún hegðar sér. Á hverjum degi förum við
forystufólk ríkisstjórnarinnar yfir stöðuna og heilbrigðisráð-
herra fer yfir stöðuna í heilbrigðiskerfinu og áhrifin af veirun-
ni á hverjum einasta ríkisstjórnarfundi. Síðan eru aukafun-
dir fyrir utan ríkisstjórnarfundi þar sem heilbrigðisráðherra,
ég og dómsmálaráðherra sem er ráðherra almannavarna
hittumst til að fara yfir stöðuna. Í svona ástandi er eiginle-
ga ekkert annað hægt að gera en að eiga mjög reglulegt
samráð og vinna áfram. Sem betur fer þekkir maður aðeins
fyrri kreppur þannig að það þýðir ekkert að fara á taugum,
maður þarf bara að halda áfram.“
Hvernig gengur að gera málamiðlanir
í ríkisstjórnarsamstarfinu og reynið
þið að gera málamiðlanir í öllum
málum?
„Það er kannski svolítið breytilegt, við erum auðvitað með
stjórnarsáttmála sem er fyrsta leiðarljós og hann er saminn
sem einhvers konar málamiðlun. En síðan höfum við stjórn-
skipan þar sem hver og einn ráðherra ber ábyrgð á sínum
málaflokki. Þetta er ekki eins og í Svíþjóð sem er með fjöl-
skipað stjórnvald, þannig að ákvarðanir þurfa allar að fara
í gegnum ríkisstjórnina alla. Það er auðvitað flókið að vera
með stjórnskipan eins og okkar og jafn ólíka flokka og raun
ber vitni við ríkisstjórnarborðið, eðlilega koma upp alls ko-
nar flókin mál sem erfitt er að leysa.“
Finnst þér það vera jákvæð þróun
að stjórnmálaflokkum sé að fjölga?
„Ef ég horfi eingöngu á Evrópu þá er þróunin almennt að
flokkum er að fjölga. Við erum í raun að sjá gerbreytingar
á flokkakerfinu eiginlega alls staðar, t.d. hafa orðið gífur-
legar breytingar í Frakklandi og Þýskalandi. Bretland er
undantekningin sem skýrist af kosningakerfinu. Við sjáum
þetta á Norðurlöndunum líka þar sem bæði spretta upp
fleiri vinstriflokkar og fleiri hægriflokkar. Þannig að þetta er
þróunin. Er hún jákvæð eða neikvæð? Að einhverju leyti en-
durspeglar hún stöðu lýðræðisins á breyttum tímum. Það
eru fleiri sem hafa rödd í samtímanum en höfðu. Það þýðir
að flokkarnir