Íslenska leiðin - 01.05.2022, Blaðsíða 43

43ÍSLENSKA LEIÐIN TÍMARIT STJÓRNMÁLAFRÆÐINEMA
ÍSLENSKA LEIÐIN
Af hverju er mikilvægt
að taka þátt í lýðræðinu?
fólki til að stuðla að aukinni þátttöku ungs fólks
í kosningum á Íslandi og auka lýðræðisvitund
þeirra. Vorið 2020 hafði Eva H. Önnudóttir,
prófessor í stjórnmálafræði við HÍ, bæst í teymið
ásamt Söru og sótti Eva um styrk fyrir verkefnið
úr sjóði Háskóla Íslands um samfélagslega
mikilvæg verkefni. Verkefnið hlaut styrk og
gerði teyminu kleift á að hefjast handa við að rita
handbókina. Sumarið 2020 fengu Sara og Eva Evu
Laufeyju, þáverandi BA nema í stjórnmálafræði
en núverandi meistaranema í alþjóðasamskiptum
við HÍ, til liðs við sig. Teymið vann saman að því
að kortleggja grunnþætti lýðræðis, hvers vegna
það er mikilvægt að standa vörð um grunnstoðir
lýðæðis og hvað almennir borgarar geta gert til
að hafa áhrif. Saman myndar teymið höfunda
Lýðræðisvitans.
Lýðræðisvitinn er handbók fyrir ungt fólk
sem vill læra meira um lýðræði, hafa áhrif á
sitt samfélag og er ætlað að stuðla að þátttöku
ungs fólks í lýðræði. Í Lýðræðisvitanum sameina
höfundar þekkingu sína á stjórnmálafræði, hvað
virkjar fólk til þátttöku og setja fram aðgerðir
og leiki sem er ætlað að ýta undir þátttöku í
lýðræðinu. Lýðræðisvitinn tekur lesandann
í gegnum þrjá hluta. Í fyrsta hluta er fjallað
um hvað lýðræði er, þar sem t.d. er fjallað um
hver er munurinn á beinu og óbeinu lýðræði.
Einnig er fjallað um uppbyggingu hins íslenska
stjórnkerfis, af hverju þátttaka í lýðræði er
mikilvæg, hvaða máli gagnrýnin hugsun skiptir
og af hverju fólk ætti að láta sig málin varða.
Höfundum þótti mikilvægt að veita lesandanum
grunnupplýsingar um lýðræði til að hægt væri að
byggja á þeim í seinni hlutum bókarinnar.

Í öðrum hluta Lýðræðisvitans er fjallað um
aðgerðir til að hafa áhrif á samfélagið. Aðgerðirnar
eru allt frá því að vera fremur einfaldar í
framkvæmd þar sem einn eða fáir aðilar geta
framkvæmt þær, yfir í að vera umfangsmeiri sem
krefjast samstarfs nokkurra aðila. Aðgerðirnar
eru margvíslegar, t.a.m. hvernig er hægt að
setja upp umræðufund, skrifa umsagnir um
lagafrumvörp, koma efni á framfæri til fjölmiðla
og hvernig á að halda kosningar. Þegar bókin var
í vinnslu var COVID-19 að leika íslenskt samfélag
grátt og því inniheldur hún aðgerðir sem ná
einnig til internetsins og hvernig hægt er að
skipuleggja samstarf í gegnum netið.

Í þriðja og síðasta hluta Lýðræðisvitans er
fjallað um óformlega leiki sem hægt er að fara
í, bæði sér og öðrum til gagns og gamans. Þeir
hafa allir það að markmiði að skapa umræðu um
ólíkar hliðar og ólík hlutverk í lýðræðissamfélagi.
Leikirnir eru fyrir litla sem og stóra hópa,
krefjast ýmist mikils eða lítils undirbúnings og
eru almennt einfaldir í framkvæmd. Með því
eru notendum bókarinnar veitt verkfæri sem
hægt er að nota með það að markmiði að auka
lýðræðisvitund og skilnings ungs fólks á lýðræði
og þátttöku í því, og gera þau betur í stakk búin til
að hafa áhrif.
Lýðræðisvitinn kom út í prufuútgáfu í september 2021 og var unninn í samstarfi við Samband
íslenskra framhaldsskólanema, Félag félagsfræðikennara í framhaldsskólum og Landssamband
ungmennafélaga. Hægt er að nálgast rafræna útgáfu af Lýðræðisvitanum á www.egkys.is. Áætlað er
að prufukeyra handbókina í nokkrum framhaldsskólum og fá endurgjöf frá framhaldsskólanemum og
kennurum áður en hún verður formlega gefin út seinni hluta 2022. Höfundar Lýðræðisvitans eru Sara
Þöll Finnbogadóttir, Eva Laufey Eggertsdóttir og Eva H. Önnudóttir.
Eva H. Önnudóttir,
prófessor í
stjórnmálafræði &
formaður Félags
stjórnmálafræðinga
Sara Þöll
Finnbogadóttir,
varaforseti
Stúdentaráðs &
stjórnmálafræðinemi
Eva Laufey
Eggertsdóttir,
alþjóðasamskipta-
nemi