Heima er bezt - 01.06.2002, Blaðsíða 14

Orn H. Bjarnason:
Gamlar götur í
Vestu r- H ú n a vatn ssýsl u
Helstu jjallvegir
Um Holtavörðuheiði lágu götur
sem byrjuðu rétt fyrir framan Mela í
Hrútafirði. Sunnan til á heiðinni var
komið ofan að Sveinatungu í Norð-
urárdal. Þarna var fjölfarið bæði vor
og haust, en einnig á veturna enda
tæpast um aðrar leiðir að velja milli
Norður- og Suðurlands. Um Holta-
vörðuheiði lá gamla póstleiðin.
Ofan að Fornahvammi í Norðurár-
dal var talin ein þingmannaleið eða
37.5 km. Þóttu götur þessar nokkuð
grýttar og blautar, en jafnlendi víðast
hvar og heiðin ekki ýkja há. Talað
var um að „fara sveitir“ þegar þessi
leið var valin en að „fara fjöll“ ef
farið var um austurheiðarnar upp úr
Miðfirði, Víðidal eða Vatnsdal.
Þegar Gunnar á Hlíðarenda fer í
dulargervi Kaupa-Héðins að Hösk-
uldsstöðum í Laxárdal að hitta Hrút
foðurbróður Hallgerðar langbrókar,
þá ríður hann upp Norðurárdal og
yfir Holtavörðuheiði í Hrútafjörð en
síðan um Laxárdalsheiði. Kannski
hefúr hann stytt sér leið og farið
Sölvamannagötur, en þær liggja upp
frá Fjarðarhorni í Hrútafirði og mæta
leiðinni um Laxárdalsheiði rétt fyrir
I þessari grein verður leit-
ast við að lýsa gömlum göt-
um í Vestur-Húnavatns-
sýslu. Þetta verða ekki ná-
kvœmar leiðarlýsingar
heldur einungis stiklað á
stóru. Reynt verður að gefa
nokkra mynd af reiðleiðum
eins og þær voru jýrrum og
eru á margan hátt enn í
dag.
Eftir föngum verðurfléttað
inn íýmsu sögulegu sem
gerðist við þessar fornu
götur. Af nógu er að taka í
sýslunni enda þar vettvang-
ur margháttaðra umsvifa
og átaka, en það er einmitt
í átökum manna, ýmist við
óblíð náttúruöjl eða hver
við annan, sem sagan ger-
ist. Grálynd örlög verða á
hinn bóginn ojt minnistœð-
ari en brauðstritið. Hvers-
dagsleikinn er sjaldnast í
frásögur fœrandi.
vestan sýslumörk Stranda- og Dala-
sýslu.
Á Holtavörðuheiði hitti Vatnsenda-
Rósa fyrrum ástmann sinn Pál Mel-
sted amtmann (1791-1861). Það
munu hafa verið einu samfundir
þeirra eftir að hún flutti frá Ketils-
stöðum á Völlum og voru þau þá
bæði farin að reskjast. Hún var bú-
sett sunnan heiðar og á leið í kaupa-
vinnu norður í land. Höktandi þuml-
ungaðist hún eftir gömlum götu-
slóða, slitin manneskja.
Páll kom úr gagnstæðri átt hnar-
reistur í skínandi einkennisbúningi.
Aldrei hafði Rósa sagt hnjóðsyrði
um þennan mann en nú náði beiskjan
yfirhöndinni og hún kastaði fram
þessari vísu:
Man ég okkar fyrri fund,
forn þó ástin réni.
Nú er eins og hundur hund,
hitti á tófugreni.
Það sveið undan þessu beitta vopni
lítilmagnans og amtmaðurinn sat
álútur hest sinn suður Holtavörðu-
heiði. Við Hæðarstein var áð og þar
höfðu fylgdarsveinar amtmannsins í
254 Heima er bezt