Heima er bezt - 01.06.2002, Blaðsíða 39

sérstætt dýralíf. Er jafnvel talið að á Galapagos eða Skjald-
bökueyjum hafi Darwin komist á sporið um þróunarkenn-
ingu sína. Frá þessum merkilegu eyjum var haldið til Tahiti,
Nýja Sjálands, Ástralíu, Tasmaníu, Máritíus og loks heim
með viðkomu á Sankti Helenu árið 1836.
Eftir heimkomuna tók Darwin til óspilltra málanna við að
vinna úr því geysimikla efni sem hann hafði safnað og búa
sumt af því til prentunar. Mitt í þeim störfúm tók hugsunin
um fjölbreytileika tegundanna að sækja á hann fyrir alvöru.
Og sú spurning gerðist sífellt áleitnari hvers vegna tegund-
imar breyttust og hvaða aðstæður þyrftu að koma til, svo að
breytingarnar gerðust. Loks þóttist hann finna svör við
þessum spurningum i kenningum Tómasar Maltusar frá
1798. Hann hafði haldið því fram að ef lífverumar fengju
að auka kyn sitt ótakmarkað, þá mundu þær verða svo
margar að eklci yrði neitt rými eða viðurværi fyrir þær á
jörðinni. Að þetta gerðist ekki væri af því að dánartalan
væri svo há að hún hindraði það. Þeir sem lifðu af væru
þeir einstaklingar sem best væru úr garði gerðir gagnvart
umhverfi sínu. Sú barátta sem lífverumar yrðu sífellt að
heyja væri sá kraftur er markaði alla ffamþróun í ríki nátt-
úmnnar eða í stuttu máli að segja að hinir hæfustu lifðu af á
hverjum tíma.
Lengi vel hikaði Darwin við aó birta nokkuð á prenti um
niðurstöður sínar varðandi þróun lífveranna, þrátt fyrir
hvatningu margra vina sinna í hópi náttúrufræðinga. En svo
gerðist merkilegur atburður sem varð til að flýta þessu verki
Darwins til mikilla muna. Ungur enskur náttúrufræðingur,
Alffed Russel Wallace að nafni, hafði staðið í bréfaskiptum
við Darwin ffá dvalarstað sínum í Malayalöndum. Hann
sendi þessum pennavini sínum ritgerð sem hafði að geyma
mjög líkar skoðanir á þróun lífveranna og þær sem Darwin
hafði ímyndað sér við áratuga langar athuganir. Þetta varð
til þess að Darwin ákvað að birta úrdrátt úr athugunum sín-
um ásamt ritgerð hins unga vísindamanns og kom sú bók út
árið 1858. Og þegar á næsta ári eða 1859 kom svo út hið
mikla og víðfræga rit hans um uppruna tegundanna.
Kenningu sinni til sönnunar studdist hann við margvís-
legar athuganir og þá í fyrsta lagi við steingervingarann-
sóknir, samanburðarlíffræði, fósturffæði og síðast en ekki
síst við athuganir á landffæðilegri útbreiðslu jurta og dýra
og þann mismun sem þar kom víða ffam eftir breytilegu
umhverfi á hverjum stað. Svo sem nærri má geta vöktu
kenningar Darwins miklar umræður og deilur og sér jafnvel
ekki enn fýrir endann á þeirri umræðu. Einkum fór það illa
í marga, þegar hann hélt því fram að menn og apar væru
náskyldar tegundir sem ættu sameiginlegan forföður affur í
grárri forneskju. Þennan forföður væri að vísu ekki hægt að
benda á og talaði Darwin um hann sem týnda hlekkinn eða
„The missing link.“ Allar deilur um kenningar sínar lét
Darwin lönd og leið. Hann lifði kyrrlátu lífi og hélt rann-
sóknum sínum áfram meðan heilsa leyfði. Hann andaðist
árið 1882 og var jarðsettur í heiðursgraffeit í Westminster
kirkjunni í London og í Englandi hlotnast sá heiður aðeins
mestu og þekktustu afreksmönnum í heimi vísinda og lista.
Áœtlunar-
bifreið frá
fyrri hluta
síðustu aldar.
Ljósm. Island 1939 (PH).

Átt þú í fórum þínum skemmtilega mynd, t.d. af atburöi, staö, húsum. dýrum
eða fólki, sem gaman væri að birta í Myndbroti? Ef svo er því ekki aö scnda
okkur hana til birtingar og leyfa lesendum HEB aö njóta hennar líka?
Heima er bezt 279