Heima er bezt - 01.11.2008, Síða 12

Anna nýkomin úr lagningu á spítalanum.
Mynd: Rannveig Þórhallsdóttir.
honum, því hann vildi ekki láta standa á sér. Það var honum
oft erfítt að fara yfír óslétt land og ekki með nema hálfa
sjón, en aldrei stóð á afa.
Minningar mömmu, sagðar mér stöku sinnum, birtast mér
skínandi og hlýjar í einfaldleik sínum og fegurð, til dæmis er
mamma var lánuð um stundarsakir að Reykjum. Nú aðskildi
fjörðurinn Qölskylduna um stundarsakir, en þau gátu þó
farið á milli bæja og hist þegar tími gafst til.
Eitt sinn um sumarið lagði átta ára snáðinn Guðmundur af
staó á skektu fullmannaðri sér yngri bömum til að hitta systur
sína. Róið var vasklega ungum höndum, en er nálgaðist land
sunnan fjarðar sá Guðmundur að landtaka var engin fyrir
brimi. Hann mundi orð pabba síns er hann hafði eitt sinn
látið falla um stein við lendinguna, að þegar bryti á þessum
steini væri ólendandi. Hann vissi að orð pabba síns voru ætíð
sönn og þó löngun væri að komast í land var snúið við. Þá
voru fjórir kófsveittir, fílefldir ræðarar lagðir af stað, það var
afí, pabbi mömmu og Guðmundar, ásamt þremur öðrum sem
hann fékk með sér til að reyna að bjarga börnunum. Þegar
uppgötvaðist að þau voru komin langleiðina yfír fjörðinn
á leið upp í brimið við Reykjakletta var róinn lífróður, sem
hefði verið til einskis ef afí hefði ekki frætt ungan svein og
hann tekið vel eftir. Hörmulegum atburði var afstýrt og í
staðinn urðu innilegir fagnaðarfundir, nokkuð sem bömin
sem lentu í lífsháskanum mundu ævilangt.
Nú fer fjölskylda mömmu inn í Viðvík í landi Hesteyrar,
þar verður stopp á. Mamma sest þar að og fer að elda fyrir
pabba minn. Amma, afí og Guðmundur móðurbróðir bjuggu
í Viðvík um tíma en fóru síðan yfír á Seyðisfjörð og þaðan
suður til Reykjavíkur. Ég veit ekki hvers vegna mamma
var eftir, en ég veit að mamma missti mikið þegar foreldrar
hennar og bróðir fóm í burtu. Hún varð eftir með pabba
mínum, nánast ókunnugum manninum, sem síðar varð þó
pabbi minn. A milli þeirra var þrettán ára aldursmunur.
Ástæðan fyrir því að amma og afi fóru, tel ég vera að þeim
fannst til mikils ætlast af þeim. Árni afí var stoltur, hann vildi
aldrei láta neitt standa upp á sig og barðist áfram. Sjón hans
var ekki nema hálf, en hann lét það aldrei stoppa sig í neinum
sínum verkum. Hann las heimsbókmenntir til dauðadags,
þrátt fyrir að hafa aldrei hlotið neina skólamenntun! Afí
var samt fyrst og ffemst sjómaður og verkamaður. Ég held
að þau hin á bænum, fólkið hans pabba, hafí litið hálfgert
niður á hann, verið fínni með sig.
Nokkrum árum síðar trúlofuðust mamma og pabbi og
eignuðust dreng. Hann dó í fæðingu af því að fæðingarlæknirinn
var á fylleríi í stað þess að sinna skyldum sínum. Læknirinn
sagði að þetta væri bara hæg fæðing, en saurinn á baminu
kom á höndina á honum svo það var eitthvað að. Bamið
var í krumpu, í sitjandi stöðu, eins og kúla innan í mömmu.
Enginn spítali var í Mjóafírði, eini læknirinn var þessi og
mamma hefði aldrei komist til Seyðisfjarðar til næsta læknis
því hún var alls ekki ferðafær; að fara á smáskektu fyrir
Dalatanga. Það endaði með því að tannlæknir kom frá
Seyðisfírði. Hann bjargaði mömmu, annars hefði hún dáið
og ég aldrei fæðst.
Pabbi spurði mömmu hvort hún vildi sjá dána barnið sitt
áður en það yrði lagt í gröfína og mamma kaus það. Hún
mundi alltaf þegar pabbi kom með litla, dána líkamann
sem var með svokallað sleggjuhöfuð. Mamma sagði mér
síðar að hún hefði látió drenginn heita Árna Martein hefði
hann lifað. Ég sagði eitt sinn að ef mömmu hefði fæðst
hann lifandi hefði hann verið þeim nóg og ég ekki fæðst.
Ég fann að mömmu líkaði ekki þetta tal og ýfði ekki meira
við því. En ég vildi að mamma hefði eignast annað barn
og þá helst stúlku.“
Móðurömmu sína hitti Anna sem bam þegar hún fór með
foreldrum sínum til Reykjavíkur og segir hún hana hafa verið
afar blíða konu sem henni þótti umsvifalaust vænt um.
Er hér látið staðar numið í frásögninni. í ævisögu Önnu
á Hesteyri bregður við gamansömum tón, sem er blanda af
alvöru lífsins og spaugilegum frásögnum. Einnig er sagt
frá viðhorfum Önnu til dýraverndar og jafnréttis kynjanna.
Saga vináttu hennar og skipstjórans Jóns Daníelssonar frá
Siglufírði er rakin og því lýst hvernig stóð á því að hún tók
ókunnuga utangarðsmenn inn á heimili sitt.
Við ritun ævisögunnar var leitað til vina og ættingja Önnu
á Hesteyri til að lýsa þessari áhugaverðu konu og draga upp
heildstæða mynd af lífí hennar og störfum.
492 Heima er bezt