Heima er bezt - 01.08.2009, Side 30

Pjetur Hafstein
Lárusson
Sigríður, dóttir
hjóna í Brekkubæ
Fyrir svo sem hálfum öðrum áratug varð mér
sem oftar gengið inn á fornbókaverslun eina í
miðbæ Reykjavíkur. Sem ég var þar að gramsa
í gömlum skræðum, rakst ég á litla bók, gamla og
snjáða. Blómsturkarfan nefnist hún og er eftir þýska
guðfræðinginn, skólamanninn og barnabókahöfundinn
Cristoph von Schmid (1768-1854). Er hann af ýmsum
talinn upphafsmaður barnabókmennta. Skrifaði hann
bækur sínar í kristilegum anda.
Bókin Blómsturkarfan er í íslenskri þýðingu Sigríðar
Einarsdóttur, sem þýtt hefur úr ensku. Ekki er útgefanda
getið ekki er útgefnada getið á titilsíðu, en við lestur formála,
sem birtur er í þessari grein, kemur í ljós, að þýðandi annast
sjálfur útgáfuna.
Bókin er prentuð hjá Spottiswoode í Lundúnum. A tilitsíðu
kemur ífam, að upplag hennar sé gjöf til prestekknasjóðsins á
Islandi. Til gamans má geta þess, að sjóður sá var stofnaður,
í þeirri mynd sem hann var í á þessum tímum, að tillögu
Jóns Guðmundssonar ritstjóra Þjóðólfs og með samþykkt
Alþingis árið 1858. Jón Guðmundsson var, eins og margir
vita, einn ötulasti stuðningsmaður Jóns Sigurðssonar forseta
í sjálfstæðisbaráttunni. En það er önnur saga. Bók sú, sem
sagt var ffá hér að ffaman kom aftur á móti út árið 1869.
Hún er 141 blaðsíða að stærð og í mjög litlu broti, tæpir 12
X 7 cm.
En það var ekki aðeins þessi eina íslenska útgáfa Blómstur-
körfúnnar, sem ég rakst á þama í fombókaversluninni forðum
tíð. Þar var einnig að fmna aðra útgáfú sögunnar. Sú útgáfa
er sýnilega all nokkmm áratugum yngri en útgáfa Sigríðar
Einarsdóttur, en í henni er ekkert útgáfúár gefið upp. Samkvæmt
samskrá íslenskra bókasafna, gegni.is, mun þessi útgáfa hafa
litið dagsins ljós árið 1912. Nafns höfundar og þýðenda er
að engu getið, ffekar en útgáfúárs. Þó dylst ekki, að um er
að ræða endurútgáfu á þýðingu Sigríðar Einarsdóttur.
Þessi önnur útgáfa Blómsturkörfunnar er prentuð í nokkuð
stærra letri en sú fyrsta, enda er brotið stærra, rúmir 15X10
cm. Aftur á móti er blaðsíðufjöldinn sá sami. Útgáfa þessi
er prentuð í Islendingabyggðum vestan hafs, nánar tiltekið
í prentsmiðju Ólafs S. Torgeirssonar í Winnepeg.
Enda þótt það sé ekki beinlínis viðkomandi Blómsturkörfunni,
er ekki úr vegi að fjalla lítillega um Ólaf S. Thorgeirsson, en
að öllum líkindum hefur önnur útgáfa Blómsturkörfúnnar
í íslenskri þýðingu Sigríðar Einarsdóttur ekki aðeins verið
prentuð í prentsmiðju hans, heldur verður að teljast líklegt
að hann sé útgefandi bókarinnar.
Ólafur fæddist á Akureyri árið 1864, sonur Þorgeirs
Guðmundssonar gullsmiðs frá Bjamarstöðum í Blönduhlíð
og konu hans, Sigríðar Ólafsdóttur ffá Hvammi í Eyjafirði.
Hann hóf prentnám í Prentsmiðju Norðuramtsins árið 1878
og starfaði þar, allt þar til hann fluttist vestur um haf árið
1887. Varð hann fljótlega einn af forystumönnum Vestur-
Islendinga og gekkst m. a. fyrir stofnun blaðsins Lögbergs og
var formaður prentverks þess rits í 17 ár. Árið 1905 stofnaði
hann svo eigin prentsmiðju auk útgáfú. Merkasta útgáfúverk
hans var tvímælalaust Almannakið, en útgáfú þess hóf hann
skömmu fyrir lok 19. aldar. Hélt útgáfa þess áfram eftir lát
Ólafs, eða allt fram til ársins 1953.
Ólafur S. Thorgeirsson lést í Winnipeg árið 1937.
En víkjum nú aftur að Blómsturkörfúnni. Það átti fyrir
þessari litlu sögu að liggja, að koma út á íslensku í þriðju
útgáfunni, en það var árið 1944 og þá hjá bókaútgáfúnni
Norðra. Var sú bók prentuð í Prentverki Odds Bjömssonar
á Akureyri. í þessari útgáfu hefur titill bókarinnar tekið
lítilsháttar breytingum og heitir hún nú Blómakarfan en ekki
Blómsturkarfan. Höfundar er getið á titilsíðu, en þýðanda
ekki. Aðeins er sagt, að um sé að ræða lauslega þýðingu
fyrir böm og unglinga. Við lestur sögunnar í þessari útgáfú
Norðra, kemur þó í ljós, að hér er á ferðinni lausleg endursögn
á þýðingu Sigríðar Einarsdóttur, en ekki lausleg þýðing á
þýskum frumtexta sögunnar, né heldur ensku þýðingunni,
sem Sigríður notaðist við, þegar hún þýddi söguna á íslensku.
Endursögn þessi skiptist í 22 kafla en fyrri útgáfumar tvær,
em hvor um sig 23 kaflar.
31 8 Heima er bezt