Heimili og skóli - 01.08.1960, Blaðsíða 26

70
HEIMILI OG SKÓLI
tilviljun. Þetta gerir foreldrastarfið og
kennarastarfið svo erfitt nú á dögum.
Þetta er alvörumál, þegar þess er gætt,
að menning þjóðarinnar á nálega allt
undir heimilunum og skólunum kom-
ið.
Það er í senn dásamlegt og óvenju-
lega vandasamt að vera ungur nú, og
þó hafa tækfærin aldrei verið fleiri til
að menntast og þroskast, en líka til að
týna áttum og villast. Skólaárin eru
áhyggjulausustu ár ævinnar. Þegar
þeim lýkur, tekur vandinn við. Og svo
erum við alltaf að hneykslast á unga
fólkinu okkar. Stundum kannski ekki
að ástæðulausu. Vafalaust er að flest
þessi hneykslunarefni eiga rætur sínar
í of veiku og handahófskenndu upp-
eldi á upplausnaröld. Þar með talið
vafasamt fordæmi hinna eldri á ýms-
um sviðum. En þar er komið að um-
ræðuefni, sem ekki verður rætt hér á
stuttri kveðjustund. Eg vil þó aðeins
nefna eitt hættumerki, sem segir sína
sögu.
Borgarlæknirinn í Reykjavík hefur
rannsakað tóbaksnautn barna og ung-
linga í skólum höfuðborgarinnar, og
kemur þá í ljós, að fjórða hvert barn
13 ára er farð að reykja. 34% drengj-
anna og 17% stúlkna. — Börnin reykja
misjafnlega mikið, allt frá 10 sígarett-
um á mánuði upp í 20 sígarettur á dag.
Um sextán ára aldur er helmingur
allra drengja farinn að reykja, en
fjórða hver stúlka. Það má gera ráð
fyrir að þetta sé svipað annars staðar í
þéttbýlinu, jafnvel út um sveitir. Þetta
eina atriði segir mikla og alvarlega
sögu. Þar eru reykingar barna aðeins
einn þátturinn. Inn í þessa viðsjálu öld
hafa börn okkar í dair fæðzt. ()« hvers
vegna skyldu börnin ekki reykja, þegar
þau fæðast svo að segja í tóbaksreyk
og lifa í tóbaksreyk alla sína bernsku
og æsku?
— Þið hafið öll, börnin mín, fæðzt
inn í mestu framfaraöld veraldarsög-
unnar. Aldrei hefur þekking manna
staðið á hærra stigi en nú, þótt glóru-
laus vanþekking drottni enn yfir heil-
um heimshlutum. Aldrei hafa vísindin
unnið slík kraftaverk og nú. En á bak
við öll þessi kraftaverk standa skólarn-
ir allt frá þeim lægstu til hinna hæstu.
Aldrei hefur verið gert meira til að
mennta og manna börn og unglinga en
nú. Það mætti því ætla, að það yrðu
hamingjusöm börn, sem fæðast inn í
slíkan heim. — Það er stórt að vera
barn kjarnorkualdar, beizla náttúru-
öflin og láta þau vinna kraftaverk.
Þetta er ljóst. En hitt er ekki eins ljóst,
að það er stærra að vera gott barn —
vera guðs barn í hug og hjarta. Öll
þessi risavaxna ytri menning, er fánýt
ef við eignumst ekki um leið betri
menn. — Betri börn — betri kennara —
betri foreldra — betri stjórnmálamenn
og leiðtoga. Á þessu veltur miklu
meira en vélunum — öllum vélum
heimsins samanlas;t oa; allri orku
þeirra. Ef hin goðborna orka hugans
er óbeizluð, stendur menning vor enn
á frumstigi.
Kristur talaði aldrei um betri og
fullkomnari vélar. Auðvitað hefði
hann ekki verið á móti vélunum.
Hann var of víðsýnn til þess. En hann
talaði alltaf um manninn og meðal
annars bömin. Þau voru í hans augum
von mannkynsins. Þau áttu eftir að
verða menn — góðir menn. — Hann