Læknaneminn - 01.03.1956, Qupperneq 20

LÆKNANEMINN
20
er sem sé ekki mettað nema að
ca. V-j). Transferrin tengist einnig
auðveldlega kopar og zinki, en af-
finitet þess til járns er þó miklu
meiri.
Mettunarproscnta transferrins
er talin vera komin undir járn-
þörf, þannig að vanti líkamann
járn (t. d. til þess að ná eðlilegu
magni: járnskortsanemi; eða til
þess að auka það upp fyrir eðli-
legt magn: seinni hluta meðgöngu-
tímans (þá eykst einnig trans-
ferrinmagnið í plasma svo, að
mesta binding getur þá orðið allt
að 400 íig/100 ml), þá er mett-
unarprosentan lægri, þ.e.a.s. hæfi-
leikinn til að binda utanaðkomandi
járn er aukinn. Sé hins vegar járn-
magnið í líkamanum aukið (hemo-
chromatosis) eða hagnýti hann
það illa (anemia perniciosa) þá
minnkar á sama hátt hæfileikinn
til þess að binda utanaðkomandi
járn.
Járninnspýting í æ'3. Ekki er
hægt með innspýtingu að gefa
manni meira en sem svarar því
sem þarf til 100% mettunar á
transferrininu án þess að fá eitur-
verkanir. Það sem ekki binzt er
þá í ionseruðu ástandi, og verkar
eins og aðrir þungir málmar sem
eitur. Það binzt þó fljótlega í frum-
um feticulo-endotheliala systems-
ins, og þá e.t.v. að nokkru sem
hemosiderin, sem ekki er hægt að
hagnýta seinna nema að mjög litlu
leyti. Mesta járnmagn, sem þannig
er hægt að gefa í einu án eitur-
verkana, er ca. 100—140 ^g/kg
eða 7—10 mg.
III. Járn vefjanna.
Anatomiskt getum við flokkað
járn líkamans eftir staðsetningu
þess og fundið innihald vef janna á
hverjum stað,
Biochemiskt getum við flokkað
járn líkamans eftir samböndum
þess.
Physiologisk flokkun er þannig:
I. Járn, sem notað er við súr-
efnisflutning, þ.e.a.s. hemo-
globinjárnið.
II. Járn, sem ekki er notað við
súrefnisflutning.
1. Járn, sem hægt er að hag-
nýta til synthesu á hemo-
globini.
a. plasmajárn.
b. forðajárn.
2. Járn, sem ekki er hagnýtt
til synthesu á hemoglobini.
Forðajárn líkamans er að magni
til um 600—1200 mg hjá mann-
inum. Það finnst sem ferritin (apo-
ferritin + Fe+++), sem hefur
sömu eiginleika og lýst er hér að
framan (sjá Inntaka). Aðalforði
líkamans finnst í lifrinni (20—40
mg Fe/100 g, miltanu (45 mg Fe/
100 g) og beinmergnum (15 mg
Fe/100 g).
Af forða þessum getur líkaminn
tekið eftir blóðmissi og aukið
hemoglobinmagn blóðsins án þess
að fá jám utanfrá.
Við blóðleysi getur járnresorp-
tionin aukizt margfalt, og stafar
það af minnkun forðajárnsins en
ekki af anemiunni, eins og eftir-
farandi tilraun sýnir: Þegar hundi
var tekið snögglega 60% af blóð-
magni hans, og honum síðan gefið
járn per os, resorberaðist ekki
meira en á undan blóðtökunni, en
viku seinna,. er gera mátti ráð
fyrir, að gengið væri mjög á járn-
forðann, varð resorptionin marg-
föld á við samanburðartímann.