Læknaneminn - 01.04.1957, Blaðsíða 15

LÆKNANEMINN
15
um getur v. rifjabogi orðið meira
framstandandi en sá hægri. Einn-
ig getur kviður orðið spenntur og
framstandandi, en af því út af
fyrir sig verður ekki ráðið, hvort
um miltisstækkun sé að ræða eða
ekki.
Percussio getur gefið góða hug-
mynd um stækkun miltans, eink-
um ef hún er veruleg, hins vegar
getur verið erfitt að greina minni-
háttar stækkun með percussio
vegna lofts í maga eða görnum.
Palpatio er sú aðferð, sem bezt
er til þess að ganga úr skugga
um hvort miltað sé stækkað.
Ef um litla stækkun er að ræða
er gott ráð að styðja með v. hendi
,,lateralt“ á v. rifjaboga, en með
fingurgómum h. handar þreyfar
maður svo rétt fyrir neðan v.
rifjaboga og biður sjúklinginn að
draga djúpt andann. Þá á maður
að finna miltisröndina rétt áður en
innöndunin nær hámarki. Stund-
um getur verið betra að láta sjúkl-
inginn sitja uppi. Ef um mikla
stækkun er að ræða, er venjulega
auðvellt að finna miltisröndina
(Margo acutus) og hvernig hún
hrejrfist upp og niður með öndun-
arhreyfingunni.
Sé maður í vafa um, hvort milt-
að sé stækkað, getur verið gott
ráð að taka ,,mjúka“ röntgenmynd
af miltissvæðinu.
Ef um hypersplenismus gæti
verið að ræða, er rétt að gera
adrenalin próf.
Diagnoses differentialis.
Það sem helzt kemur til greina
í þessu sambandi eru: 1. æxli í
ristli (taka ristilmynd). 2. æxli í
maga (taka rtgm. af maga). 3.
æxli í spatium retroperitoneale
(taka yfirlitsmynd af abdomen,
ef til vill með ,,retroperitoneal“
loftinsufflation. Einnig gæti æxli í
v. nýra eða hydronephrosis komið
til greina (rannsaka þvag, taka
i. v. pyelogram). Annars getur
rnaður verið nokkurn veginn viss
um miltisstækkun, finni maður
margo acutus og skörðin í henni.
Meðferð.
Þar verður fyrst og fremst um
að ræða viðeigandi meðferð á sjúk-
dómi þeim, er stækkuninni veldur
og fellur því ekki innan ramma
þessa efnis að rita um það.
Sumir þeirra sjúkdóma, er milt-
isstækkun hafa í f ör með sér,
batna við að taka miltað og skulu
þeir nú nefndir.
1) Icterus hæmolyticus congen.
batnar að nokkru við að nema
burt miltað, þ. e. hæmolysis
hættir og almenn líðan verður
góð, en spherocytosis fragilitas
rauðu blóðkornanna breytast
ekki.
2) Kronisk thrombocytopenia es-
sent., sem ekki hefur batnað
við ACTH eða cortison með-
ferð, gefui' ákveðið tilefni til
að taka miltað, sem veitir bata
í ca. 50% af tilfellunum (Chri-
stopher).
3) Við anæmia hæmolyt. acquisata,
sem ekki lagast við ACTH eða
cortison meðferð, er rétt að
taka miltað, og batnar um 40%
sjúklinganna við það (Christo-
pher’s surgery).
4) Við hypersplenismus primarius
með anæmi og granulocytopeni
eða thrombocytopeni er talið
rétt að taka miltað, og fylgir
oft góður bati á eftir.
5) Við leucemiae verður stundum
sekundær hypersplenismus, og
getur þá komið til álita að taka
miltað.