Læknaneminn - 01.04.1957, Blaðsíða 14

LÆKNANEMINN
H
VI. Cystes.
Eru sjaldgæfar, helzt sullur (tænia
eccinococcus).Lymphangioma geta
orðið ,,cystisk“.
VII. Truflanir á blóðrás og blóð-
magni, er valda miltisstækk-
un.
1) Almenn hækkun á venublóð-
þrýstingi (periferal venous hyper-
tension), sem afleiðing af decom-
pensatio cordis, veldur nokkurri
miltisstækkun vegna aukins blóð-
magns í miltanu og þykknun á
trabeculae (fibrosis).
2) Hækkaður blóðþrýstingur í v.
portae (t. d. cirrhosis).
a. Banti’s syndrom (hepato-lienal
fibrosis).
3) Polycythæmia vera veldur
miltisstækkun vegna aukins blóð-
magns.
VIII. Anæmia perniciosa veldur
smávegis miltisstækkun, en
hún getur þó orðið talsverð, ef
langur tími líður áður en sjúkl.
fær meðferð. Orsökin fyrir stækk-
un miltans við þennan sjúkdóm
virðast mér ekki alveg Ijósar. En
athugun á miltanu leiðir venjulega
í ljós hæmosiderosis, og er járnið
einkum að finna í átfrumunum í
,,pulpa“, einnig er stundum talað
um „fibrosis".
IX. Miltisstækkun er „fysiolog-
iskt“ fyrirbrigði fyrstu vik-
urnar eftir fæðingu (sbr. kaflann
um störf miltans).
X. Traunia. Áverkar, sem valda
blæðingu í milta, valda venju-
lega miltisrupturu þegar í stað, en
í 1 af hverjum 6 tilfellum er þessu
öðruvísi farið. (Christopher). þ. e.
það verður ,,subcapsuler“ blæðing
og miltað smá stækkar og getur
orðið nokkuð stórt, áður en það
rifnar, sem verður venjulega um
1 viku síðar (delayed rupture).
Eymsli lateral undir v. rif jaboga
og stækkandi miltisrönd.
Einkenni.
Einkenni þau, sem miltisstækk-
unin veldur (út af fyrir sig), eru
oft og einatt lítil eða engin, ef
stækkunin er ekki mikil. En þeg-
ar miltað fer að stækka verulega,
getur það valdið ýmsum einkenn-
um vegna þrýstings á önnur líf-
færi í kviðarholi og brjóstholi.
Þrýstingur á maga getur valdið
ógleði og spenningi í epigastrium,
jafnvel uppsölum. Þrýstingur á
ristil getur valdið hægðatregðu
(opstipatio). Við mjög mikla
stækkun getur miltað valdið þrýst-
ingi á þvagblöðru og valdið tið-
um þvaglátum.
Stækkað milta getur valdið
óeðlilega hárri stöðu á þyndinni v.
megin og þar með orsakað atelec-
tasis eða lungnabólgu (basal pneu-
monia).
Stækkað milta hefur oft í för
með sér stytta lífstíð fyrir rauðu
blóðkornin og ennfremur veldur
hypersplenismus primarius blóð-
kornafæð (venjul. pancytopenia),
annað hvort með því að hindra eða
með því að draga úr för þeirra út
í blóðrásina (humoral verkun?).
Við miltisstækkun munu ein-
kennin annars einkum mótast af
þeim sjúkdómi, sem henni veldui’
í hvert skipti.
Greining.
Eins og tekið var fram í skil-
greiningunni, er miltað talið
stækka (kliniskt), er það nær
niður fyrir v. rifjaboga.
Inspectio veitir sjaldan miklar
upplýsingar um miltisstækkun, en
við mikla miltisstækkun hjá börn-