Læknaneminn - 01.11.1969, Qupperneq 43

LÆKNANEMINN
39
hefðbundinni fræðslu á Norður-
löndum.
Hin hraða framþróun í læknis-
fræði milli heimsstyrjalda og allt
til þessa dags hef ir leitt til æ meiri
sérhæfingar innan hennar og sér-
greinum hefir fjölgað jafnt og
þétt, því að ekki er lengur á færi
eins manns að hafa handbæra alla
þekkingu í greininni. Því virðast nú
lítil takmörk sett, hver f jöldi sér-
greina getur orðið. Þessi sérhæf-
ing hefir leitt til mjög mikillar
tæknilegrar fullkomnunar á viss-
um sviðum. Um leið stefndi, að
minnsta kosti um tíma, að vaxandi
einangrun sérgreina og tilhneig-
ingu til þess að skipta sjúklingn-
um í sérsvið, án tillits til heildar-
innar. Á síðustu árum hefur þessi
þróun þó breytzt mikið í þá
átt, að sérfræðingar hafa tekið
upp hópsamvinnu um lausn á lækn-
isfræðilegum ráðgátum.
Við sérhæfinguna og stéttarlega
upphafningu sérfræðinganna, hef-
ir staðall hins almenna læknis
lækkað svo mjög, að til auðnar
horfir í þeirri stétt. Þessi þróun,
sem stefnir í sömu átt. og önnur
tækniþróun, leiðir fyrr eða síðar
til algjörrar sjálfvirkni, „auto-
matizationar“, og þar með er lækn-
isfræðin í þeirri mynd, sem hún
hefir verið í allt frá dögum Hippo-
kratesar, úr sögunni. Á síðari ár-
um hafa nokkrir tilburðir verið
hafðir í frammi til að snúa þessari
þróun við eða tefja fyrir henni,
eins og áður er sagt. Tæknilegar
framfarir, sem orðið hafa í einni
sérgrein, hafa komið annarri til
góða, og meginreglur, sem lagðar
hafa verið í einni grein, hafa reynzt
eiga við í öðrum. Má þar til dæmis
nefna vökvameðferð, „atraumat-
iska“ meðferð vefja og líffæra-
flutninga, svo nokkuð sé nefnt.
Nú virðist fremur stefnt í þá átt,
að skerða sjálfstæði þröngra sér-
greina, og að þær verði sprotar af
stærri greinum á hinum stóra meiði
læknisfræðinnar.
Hvað viðvíkur hinum almenna
lækni, þá virðist hann vera hinn
rétti tengiliður milh sjúklinga og
sérfræðingahópa og getur að
minnsta kosti í dag leyst allflest
dagleg vandamál sjúklingsins. Eigi
hann að valda þessu verkefni svo
vel sé, þarf hann einnig á fram-
haldsmenntun að halda, en enn eru
menn ekki á eitt sáttir hvernig
henni sé bezt hagað. Segja má þá,
að hinn almenni læknir verði sér-
fræðingur í vinnuaðferðinni al-
mennar lækningar, og gæti svo far-
ið, að fleiri hliðstæðar aðferðasér-
greinar ættu eftir að sjá dagsins
Ijós, t.d. við samhæfingu tækni og
læknisfræði, svo sem læknisfræði-
leg vandamál geimferða o.s.frv.
Þannig virðast möguleikar á sér-
greinavali ótæmandi. Hitt er svo
annað mál, hvað þörf er fyrir og
hvað raunhæft er í dvergþjóðfélagi
eins og hér á Islandi.
Samkvæmt síðustu skýrslum frá
Landlæknisembættinu, hafa 390
læknar lækningaleyfi á íslandi. Af
þeim eru 166 sérfræðingar, flestir
í handlækningum eða skildum
greinum. Ekki eru til neinar tölur
um það, hver fjöldi sérfræðinga
þarf að vera í ákveðnum sérgrein-
irm, enda hlýtur það að fara eftir
þjóðfélagslegum aðstæðum á hverj-
um stað. Hitt er svo staðreynd, að
um leið og þjónustan er fyrir
hendi skapast kröfur og fara yfir-
leitt vaxandi með bættri þjónustu.
í vissum tilvikum getur þó þörfin
minnkað við það, að vanrækt til-
felli fá meðferð og önnur koma
ekki í staðinn. Má þar nefna sem
dæmi handlæknismeðferð á lungna-
berklum, sem mikil þörf var á fyr-
ir um áratug síðan, en minnkaði