Læknaneminn - 01.11.1977, Blaðsíða 46

Ný rannsókn á blóði í saur
Bergljót Halldórsdóttir meinatæknir
Eitt algengasta, handhægasta og næmasta próf,
sem notað hefur verið almennt á rannsóknastofum
lil að rannsaka blóð í saur, er Benzidin prófið.
Arið 1967 var hannað að framleiða og nota Ben-
zidin í Englandi, eftir að skýrslur lágu fyrir um að
22% af þeim, sem fengust við framleiðslu á Ben-
zidini fengu krabbamein í þvagblöðruna.
I janúar 1975 var sett á bann um framleiðslu og
notkun á Benzidini í Svíþjóð.
Fyrir um það bil ári síðan var Benzidin tekið af
heimsmarkaðnum og er nú hvergi hægt að fá það
keypt.
Læknarnir Jan H. Dybdahl og Henrik Anders-
gaard við Ulleval sjúkrahúsið í Noregi, hófu á síð-
asta ári notkun á prófi fyrir blóði í saur, sem er
jafn handhægt og áreiðanlegt og Benzidin prófið er.
Prófað er með Diphenylamini og hefur það þá
kosti fram yfir Benzidin að það er ekki alveg eins
næmt.
Sjúklingar þurfa ekki að vera á sérstöku fæði að
því undanskildu, að þeir mega ekki borða lifur,
nýru, blóðmör né léttsteikt kjöt meðan á prófinu
stendur, en þetta hefur alltaf gilt fyrir allar rann-
sóknir, sem gerðar hafa verið lil þess að rannsaka
blóð í saur, sama hvaða aðferð hefur verið notuð.
Rannsóknastofa Landspítalans eins og rannsókna-
stofur annars staðar hefur lengi átt í erfiðleikum
með að finna próf sem gæti komið í staðinn fyrir
Benzidin prófið. Notað hefur verið Hemoccult slide
(quajac), en samkvæmt reynslu okkar og annarra,
er það ekki nógu næmt.
Sl. 3 ár hefur rannsóknastofa Landspítalans notað
Hematest, en það er bæði of næmt og óáreiðanlegt,
t. d. gefur bananaát falskt positívt svar svo og járn-
fumarate og járncarbonat.
Með Diphenylamin prófinu hefur ekki komið í
Ijós að meðul og fœðutegundir aðrar en þær sem
nefndar hafa verið, gætu gefið falskt positívt svar.
Norsku læknarnir Dybdahl og Andersgaard gerðu
samanburð á næmi Diphenylamin, Benzidin og
Hemoccult prófunum, og voru af 100 prufum:
59,5% Benzidin positivar,
46,0% Diphenylamin positivar,
17,5% Hemoccult positivar.
I samanburði á næmi Hematest prófsins og Dip-
henylamin prófsins fengum við á Landspítalanum af
100 prufum:
77,0% Hematest positivar -þ,
27,0% Diphenylamin positivar -þ.
Hér ber að hafa í huga, við niðurstöður úr rann-
sóknum á Landspítalanum, að fæstir vita samkvæmt
upplýsingum hjúkrunarfólks legudeilda, að banana-
át svo og fyrrnefnd járnsambönd gefa falskt posi-
tívt svar með Ilematest. Meðan þessar rannsóknir
fóru fram komumst við að raun um, að járn tartrat
gaf einnig falskt positívt svar með því prófi.
Diphenylamin prófið grundvallast á því sama og
Benzidin prófið, Ouajac prófið og fleiri svipuð próf,
að hemoglobin og niðurbrot þess verkar eins og per-
oxidasi. Þegar H202 er til staðar oxyderast kromo-
gen og litur myndast.
Litasvörun á blóðmagni í saur með Diphenylamin
prófinu er mjög greinileg og er gefin upp í plúsum.
(+)> +> H—K +++>
( + ) vottur = 1 jós-fjólublár litur,
+ dálítið = fjólublátt,
H—[- mikið = dökk-fjólublátt,
-j—r+ mjög mikið = svar-fjólublátt.
Alls gerðum við rannsóknir á 200 sýnum.
Við lögðum til að Diphenylamin prófið yrði strax
tekið upp á rannsóknadeild Landspítalans og sam-
anburðar-rannsóknunum, sem læknarnir Dybdahl og
Andersgaard gerðu, yrði treyst.
Einnig að strax yrði hætt við Hematest prófið,
Frarnh. á bls. 54.
38
LÆKNANEMINN