Læknaneminn - 01.01.1983, Blaðsíða 40

framfarirnar Ieyfðu ekki að hætta að
veita tákn. Hugsanlegar ástæður þess
verða ræddar nánar hér á eftir. Þegar
framfarir stöðnuðu var ákveðið að
breyta meðferðinni að undangeng-
inni nýrri grunnlínuathugun.
Niðurstöður og umræða
Eins og áður er greint frá, var vist-
maðurinn búinn undir meðferðina
með viðtölum og æfingum. Þetta
gerði hann eftirvæntingarfullan og
jákvæðan gagnvart meðferðinni.
Hann tók meðferðinni sem skemmti-
legum leik sem hann hafði forréttindi
að taka þátt í. í upphafi bar lítillega á
mótmælum, þar eð hann var ósáttur
við að þurfa að borga tákn fyrir
heimferð. Þegar móðir hans hringdi
stuttu seinna og spurði hvort hann
hefði „efni“ á að koma í heimsókn,
sætti hann sig við „leikreglurnar".
Grunnlínuathugun á borðsiðum
sýndi að meðaltal óæskilegra atriða
var 42,5%. Fyrsta dag meðferðar-
innar var strax hægt að sjá borðsiði
færast í betra horf og á fimmta degi
uppfyllti vistmaðurinn í fyrsta sinn
kröfur sem gerðar voru til allra 11
atriðanna. Þetta rennir stoðum undir
að ekki hafi verið um kennslu eða
þjálfun nýrrar hæfni að ræða, heldur
að vistmaðurinn hafi getað borðað
eðlilega en látið eigin geðþótta ráða
eins og áður er vikið að. Á mynd 1
má sjá að frammistaðan var fremur
jöfn meðan á meðferð stóð og því
næst óaðfinnanleg, en meðaltal
óæskilegra borðsiða var 2,8% í þess-
um hluta. Punktalínan nær yfir sum-
arfrí vistmanns. Grunnlína sem tekin
var eftir að meðferð lauk, sýnir að
hegðun hafði versnað nokkuð (x -
10%) en var ekki eins slæm og í fyrri
grunnlínu. Samt er hægt að draga þá
ályktun að breyting atferlis á B stigi
sé fyrir tilstyrk meðferðarinnar. Þess
má geta, að grunnlína sem tekin var
tæpum fjórum mánuðum seinna,
leiddi frekari hrörnun í ljós, en
meðaltal óæskilegra atriða var þá
komið upp í 20%. Hér er komið inn á
vandamál sem varðar hvernig halda
má árangri við sem næst í meðferð og
áréttar notkun ABAB sniðs en þá
lýkur rannsókn á meðferð.
Grunnlínuathugun klæðaburðar
sýndi að meðaltal óæskilegra atriða
var 47%, meðaltalið meðan á með-
ferð stóð var 14% og 28% eftir að
henni lauk. Framistaða í meðferð
klæðaburðar var aðeins slakari en í
ljós kom í meðferð á borðsiðum.
Hafa ber í huga, að hlutfallareikningi
var beitt og vegur því hvert atriði
klæðaburðar 14%. Hvað borðsiði
varðar vegur hvert atriði 9%. I fyrra
tilvikinu var dreifð meiri á meðan
meðferð stóð en í hinu síðarnefnda.
Nokkrir þættir umhverfisins urðu
til að draga úr áhrifum meðferðar
eftir fyrstu vikurnar. í upphafi lagði
vistmaðurinn sig fram um að vera vel
til fara og var þá lítið athugavert við
klæðaburð hans, en síðan fór að bera
á kæruleysi. Nærtæk skýring var, að
táknin hefðu misst gildi sitt því hann
fengi of mörg í hlutfalli við verðlag.
Hann gat þannig fengið þá stuðn-
ingsstyrki sem hann vildi í skiptum
fyrir táknin, án þess að þurfa að
Ieggja mikið af mörkum. Þar sem
framfarir urðu bæði skjótar og miklar
í upphafi meðferðar, tókst honum á
tiltölulega skömmum tíma að vinna
sér inn og sanka að sér mörgum tákn-
um, áður en brugðið var við og dreg-
ið úr greiðslum og verðlag hækkað.
Skömmu eftir að meðferð á klæða-
burði hófst og borðsiðum lauk urðu
breytingar á starfsliði vegna sumar-
leyfa. Ekki er ólíklegt að það hafi átt
þátt í að raska meðferð þótt reynt
hefði verið eftir föngum að setja nýtt
starfsfólk inn í framkvæmd meðferð-
arinnar. Meðferð raskaðist þegar
starfsfólk leyfði vistmanni að fá alla
stuðningsstyrki sem hann vildi, án
þess að eiga nægilegan fjölda tákna. í
staðinn var það sem upp á vantaði
skrifað sem skuld hjá honum. Þegar
átti að stöðva þetta hafði vistmaður
fengið lánuð fleiri tákn en hann hefði
getað unnið sér inn á einni viku. Við
þetta misstu táknin áhrifamátt sinn
og urðu ekki lengur sú hvatning sem
til stóð og afleiðingarnar létu ekki á
sér standa eins g sjá má á línuritinu.
I meðferð sem þessari er mikilvægt
að viðkomandi verði sér ekki úti um
stuðningsstyrki án þess að borga fyrir
þá.
Ýmislegt benti til að geðslag vist-
manns og þeir þættir í fari hans sem
leitast var við að bæta í meðferðinni
fylgdust að. Starfsfólki á deildinni
sem hann dvaldi á og á næstu deild
varð tíðrætt um að skap hans hefði
breyst til hins betra. Engar athuganir
voru gerðar á skaphöfn vistmanns
þótt vissulega hefði vrið fróðlegt að
gera slíka athugun samhliða hinum
þáttunum. Breyting á skapi eftir að
meðferð hófst kemur ekki á óvart,
því þá fékk vistmaðurinn meiri
athygli en áður og hún beindist að
hinu jákvæða í fari hans. Áður en
meðferð hófst fékk vistmaður athygli
út á hið neikvæða í fari sínu svo sent
athugasemdir og eftirrekstur og
Ieiddi slíkt oftast til neikvæðra við-
bragða hjá vistmanni. Vistmaðurinn
varð á meðan meðferð stóð fúsari til
samvinnu við annað vistfólk. Þetta
kom t.d fram í því að hann sinnti
eldhússtörfum með öðrum, en fram
að þessu hafði hann þvertekið fyrir
slíkt. Endurtekning á grunnlínu
hefði þannig ekki verið gerð undir
sömu kringumstæðum og áður og
skýrir það hvers vegna AB sniði var
beitt (sbr. mynd 3).
Þessa rannsókn hefði mátt betr-
umbæta á ýmsan hátt s.s með því að
ganga úr skugga um áreiðanleika at-
hugana, en það er gert með því að
bera saman athuganir tveggja ein-
staklinga á sama atburðinum í nokk-
ur skipti.
38
LÆKNANEMINN 1-*/,983 - 36. árg.