Læknaneminn - 01.01.1983, Blaðsíða 11

Roði í augnslímhúð, þar
sem sjón er ekki hætta búin
Slímhúðarbólga í augum af völd-
um baktería (conjunctivitis bacteríalis
acuta). Allir graftarsýklar geta or-
sakað slímhúðarbólgu. Bólgan kem-
ur í bæði augu og getur gengið sem
farsótt í skólum og stofnunum.
Læknast án meðferðar á einni til
tveimur vikum. Roðinn er útbreidd-
ur yfirborðsroði og stundum eru smá
blæðingar í slímhúð og bjúgmyndun.
Sjúklingar kvarta um ónotatilfinn-
ingu og stundum sviða í augum. Út-
ferð er graftarkennd. Augnlokin eru
því límd saman á morgnana og erfitt
er að opna augun fyrr en búið er að
hreinsa eða þvo hvarmana. Það er
engin sjóndepra. Til þess að flýta
fyrir bata og koma í veg fyrir út-
breiðslu eru gefin sýklalyf í dropa-
formi. Meðferð er hafin án ræktunar,
nema sérstakar ástæður séu fyrir
hendi. Algengt er að nota sulfona-
midaugndropa af ástæðum, sem að
framan greinir.
I svæsnum tilfellum á að nota
dropana á klukkustundarfresti og
eigi sjaldnar en á tveggja tíma fresti.
Þegar börn eiga í hlut er ráðlegt að
nota fremur augnsmyrsli, þar eð
smyrslin hafa lengri verkun og þarf
því ekki að bera þau eins oft í og
dropana. Æskilegt er að nota lyf í
2—3 daga eftiraðeinkennieru horfin
en ekki á að nota lyf lengur en eina
viku vegna hættu á ofnæmissvörun.
Aldrei má binda um auga með slím-
húðarbólgu, hver svo sem orsök
kann að vera og ekki heldur nota
heita bakstra þar eð aukinn hiti
eykur sýklagróður. Ef gröftur er að-
eins í öðru auga þarf að leita að stað-
bundinni ástæðu fyrir bólgunni, t. d.
bólgu í tárapoka, innhverfingu
augnahára (trichiasis) og framandi
hlut.
Slímhúðarbólga af völdum veira.
Byrjar venjulega í öðru auga og geta
liðið nokkrir dagar uns roði sést í
hinu auganu. Útferð er slímkennd.
Yfirborðsroði er í slímhúð og þar
sem hún þekur augnlokin verður
hún fljótt hnökrótt á að Iíta vegna
stækkunar á eitlavef (conjunctivitis
follicularis). Eitlar framan við eyra
eru stækkaðir og oft aumir viðkomu.
Margar veirur geta orsakaö slímhúð-
arbólgu. Oftast er þetta meinlaus
kvilli, sem gengur yfir á nokkrum
dögum en stundum þrálát bólga, sem
breiðist út á glæru og getur gengið
sem farsótt. Algengastur slíkra kvilla
er keratoconjunctivitis epidemica.
Adenoveirustofnar 8 og 19 eru taldir
algengasta orsökin. Bólgan í glæru-
vefnum kemur venjulega í ljós 8—15
dögum frá byrjun sjúkdómsins. Grá-
leitir, kringlóttir blettir sjást, dreifðir
undir glæruþekjunni en þeir eru
bólguíferð. Glærubólga getur varað í
nokkrar vikur og grámi í glæruvef
getur sést nokkra mánuði eða jafnvel
ár. Sjaldan er um varanlegt sjóntap
aö ræða ncma bólgan hafi verið mið-
lægt á glæru. Hjá fullorðnum er sjúk-
dómurinn nær eingöngu bundinn við
augu, en börn fá oftast hálsbólgu eða
hita og komi bólga í augnslímhúð er
hún mun vægari en hjá fullorðnum.
Snertismit er sennilega algengasti
sýkingarmátinn. Ber því að gæta
fyllsta hreinlætis við skoðun og ekki
má mæla augnþrýsting hjá sjúkling-
um, sem grunaðir eru um þennan
sjúkdóm vegna hættu á að sjúkdóm-
urinn berist með tækjunum. Meðferð
er engin. Ekki er taliö ráðlegt að nota
stera, þar eð þeir tefja fyrir bata.
Þessi sjúkdómur er oft hvimleiður og
margir eru óvinnufærir um nokkurn
tíma. Þessi kvilli er landlægur hér og
gekk sem slæm farsótt árin 1980 og
’81.
Herpes simplex veira orsakar
stundum slímhúðarbólgu í auga hjá
börnum. Áblástur sést oft á augn-
loki og stöku sinnum á glæru.
Slímhúðarbólga af völdum chla-
mydia oculogenitalis (inclusion
blenorrhea) er landlæg hér á landi
bæði hjá börnum og fullorðnum.
Börn geta smitast í fæðingu, ef móð-
irin hefur bólgu af völdum chlamydia
í Ieghálsi. Barnið fær roða og útferð
úr augum rúmri viku eftir fæðingu.
Án meðferðar getur sjúkdómurinn
staöið í nokkrar vikur til mánuði hjá
börnum og fullorðnum. Smitunar-
leiðir hjá fullorðnum eru sennilega
oftast frá kynfærum, leghálsi hjá
konum en þvagrás hjá körlum. Er því
oft talað um þessa tegund slímhúðar-
bólgu sem augnkynsjúkdóm. Ein-
kenni eru svipuð og við veiruslím-
húðarbólgu: Slímkennd útferð úr
báðum augum, hnökrótt slímhúð og
bólgnir eitlar framan við eyru. Við
þennan sjúkdóm verður ekki örvefs-
myndun í slímhúð eða glæru eins og
við trakóma, sem orsakast af ná-
skyldum sýkli, Chlamydia tracho-
matis.
Trakóma er sá sjúkdómur, sem
veldur mestri blindu í heiminum og
er algengastur í Asíu og Suður-
Ameríku. Meðferð chlamydia sýk-
ingar í augnslímhúð er: Tetracyclin
(oculentum aureomycini 1%) og
sulfalyf, sem áður eru nefnd. Auk
augnlyfja þurfa fullorðnir oft að fá
tetracyclin eða erythromycin kerfis-
meðferð. Meðhöndla þarf auk
barnsins báða foreldra.
Ofnœmisslímhúðarbólga (conjuncti-
vitis allergica) einkennist af miklum
kláða, roða og bjúgmyndun í augn-
slímhúð, sem oft er mjólkurlit á að
líta og slímkenndu tárarennsli. Or-
sakavaldar eru fjölmargir, og venju-
lega er saga um ofnæmi. Oft er um
staðbundna orsök að ræða, s. s.
augndropa, fegrunarlyf og málm-
gleraugnaumgjörð. Meðferð er fyrst
og fremst fólgin í því að finna ofnæm-
isvaldinn. Til þess að draga úr ein-
kennum má reyna kalda bakstra og
Antistin Privin augndropa (antazol-
in og naphazolin). Steralyf skal nota
LÆKNANEMINN - 36. árg.
9