Morgunblaðið - 02.07.2005, Síða 32

32 LAUGARDAGUR 2. JÚLÍ 2005
MORGUNBLAÐIÐ
gefinn að sök, samkvæmt húsleitarkröfu RLS í
Héraðsdómi Reykjavíkur nam samtals
1.081.581 USD eða yfir 90 milljónir króna miðað
við gengi bandaríkjadals á þeim tíma.
Sama dag og húsleitin hjá Baugi fór fram
kom í Jjós að meint gjaldfærsla reiknings Nord-
ica reyndist tekjufærsla í bókhaldi Baugs, enda
var um kreditreikning að ræða en ekki debet-
reikning eins og Jón Gerald hafði haldið íram.
Jón Gerald hafði greint RLS frá því að hann
hefði eytt kreditreikningnum en síðar hefur
komið fram að starfsmenn RLS fundu reikning-
inn á skiifstofu Nordica nokkrum mánuðum
síðar. Þannig byggðist stærstur hluti meints
fjárdráttar á ásökunum sem ekki reyndist
nokkur fótur iyrir. Óafsakanlegt er að byggja
ákvörðun um að ráðast í húsleit eingöngu á
vafasömum framburði fyrrverandi viðskipta-
félaga í hefndarhug. Þetta máttu stjómendur
efnahagsbrotadeildar RLS sjá.Á þessu tíma-
marki var rannsókninni snúið á hvolf og laut
hún þá að því að ég og stjómendur félagsins
hefðum ætlað að nota tilbúinn og rangan „kred-
itreikning“, sem engin viðskipti lægju að baki, í
því skyni að bæta stöðu félagsins út á við í
reikningum ársins 2001. Þessi nýja ásökun er á
skjön við allt sem fyrir liggur í málinu um sam-
skipti Baugs við Jón Gerald Sullenberger og
Nordica og kemur nánar fram í bréfi mínu frá 5.
mars 2004.
Meðferð á umræddum kreditreikningi var
eitt þeima atriða sem RLS beindi til skattrann-
sóknarstjóra að skoða þegar málið var sent hon-
um með bréfi, dags. 17. september 2003, sbr.
bls. 3 i greinargerð sem fylgdi því. Skattrann-
sóknarstjóri sá hins vegar enga ástæðu til að
gera athugasemdir sem hann hefði væntanlega
gert ef hann hefði talið eitthvað aðfinnsluvert
við reikningsfærsluna. Innri endurskoðun fé-
lagsins hefur gert ítarlega grein fyrir réttmæti
þessa kreditreiknings, sbr. bréf mitt frá 5. mars
2004.
Fáeinum mánuðum eftir að rannsókn RLS
hófst höfðaði Nordica tvö einkamál sem voru í
raun nátengd rannsókn lögreglu. Vegna rann-
sóknar lögreglu og neikvæðrar umræðu í fjöl-
miðlum var Baugi sá einn kostur nauðugur að
semja um lok málaferla í ágúst 2003. Sú „sátt-
argjörð" var send RLS á sínum tíma. Vaknar
því spmTiing um hvort hugsanlegt sé að hér hafi
verið á ferðinni leikflétta af hálfu Jóns Geralds
og hún hafi gengið upp. Ljóst er að aldrei hefði
verið samið við hann á þeim nótum sem gert var
nema vegna þeirrar stöðu sem félagið var kom-
ið í af hans völdum og aðgerða RLS.
Með upplýsingum úr bankareikningum
Nordica, sem Baugur fékk aðgang að í Banda-
ríkjunum vegna málareksturs Jóns Geralds,
hefur komið í ljós að greiðslur frá Baugi, sem
samkvæmt framburði hans voru fyrir bátinn,
voru í raun verktakagreiðslur til hans sjálfs fyr-
ir vinnu sem hann innti af hendi fyrir Baug.
Þetta er í fullu samræmi við skýringar okkar
Tryggva á þessum greiðslum sem komu fram
þegar við fyrstu yfirheyrslur. Þessu til frekari
stuðnings lýsti endm'skoðandi Nordica yfir því
að Jón Gerald hefði engin laun þegið frá Nord-
ica á umræddu tímabili. Nú liggur hins vegar
fyrir samkvæmt þeim gögnum sem ég hef lagt
fram að hann notaði þessar greiðslur til eigin
framfærslu. I þeim jdirheyi'slum yfir Jóni Ger-
ald, sem verjandi minn hefur fengið aðgang að,
hefur hann ekki verið krafinn skýringa á aug-
Ijósu ósamræmi milli yfirlýsinga hans og þess-
ara nýju gagna málsins þrátt fyrir ábendingar
sem fram komu í bréfi mínu, dags. 5. mars 2004.
Þá hefur Jón Gerald heldur ekki verið spurður
um tölvupóstsendingar milli mín og hans sjálfs,
t.a.m. frá 18. maí 1998,9. og 10. nóvember 1999,
17. og 18. maí 2000, auk annarra póstsendinga
sem lagðar hafa verið fram hjá RLS. í þessum
tölvupóstsamskiptum koma fram atriði sem
styðja minn framburð. RLS hlýtur að hafa kraf-
ist milliKðalauss aðgangs að tölvu Jóns Geralds
til að sannreyna framburð hans og ásakanir
sem komu fram í kæru hans til RLS. Vakna því
áleitnar spumingar um það hvers vegna efni
tölvupóstsendinga með framangreindum dag-
setningum hefur ekki verið kynnt til sögunnar
við rannsókn RLS. Ber RLS ekki skylda til að
rannsaka jafiit þau atriði sem horfa tU sektar og
sakleysis?
Þegar þetta er ritað hafa birst fréttir um
skýrslutökur yfir Jóni Gerald Sullenberger.
Mun þetta vera þriðja eða fjórða yfirheyrslulot-
an yfir honum á tæplega þremur áram umfá og
tiltölulega afmörkuð atriði. Þessar fréttir sýna
svo að ekki verður um villst hversu h'tið hefiir
verið vandað til upphafs rannsóknarinnar sem
nú hefur staðið í tæp þrjú ár, en enn er verið að
skoða upphaflegar ásakanir Jóns Geralds. Samt
tók það RLS ekki nema tæpa þrjá daga að
ákveða að þær væru tilefni til húsleitar. Þá hlýt-
ur þetta einnig að benda til að ásakanir hans
hafi ekki verið á eins traustum granni reistar og
RLS hélt fram. Ef ásakanir hans hefðu verið
réttar væri að líkindum löngu búið að ákæra í
málinu.
í nýlegu viðtali í tímaritinu Mannlífi kemur
fram hjá Jónínu Benediktsdóttur að hún hafi
staðið fyrir einhvers konar bandalagi við Jón
Gerald Sullenberger, en hún hefur, eins og Jón
RANNSÓKNIN Á BAUGI GROUP
Morgunblaðið/Porkell
Gerald, staðið í sérstöku stríði gegn föður mín-
um, Jóhannesi Jónssyni, Tryggva Jónssyni,
mér og Baugi. Hefur barátta hennar einkennst
af hótunum um kærur til yfírvalda og neikvæða
fjölmiðlaumfjöllun ef henni verði ekki greiddar
„bætur“ á óljósum forsendum.
Lögmaður Jóns Geralds Sullenbergers, Jón
Steinar Gunnlaugsson, beitti ekki ósvipuðum
brögðum í aðdraganda áðumefndrar „sátt-
argjörðar“, sbr. þau ummæh sem ég hef undir-
strikað í eftirfarandi tölvupósti frá honum þess
efnis að tími til að ganga endanlega frá ákveðnu
sáttaboði rynni út kl. 12 tiltekinn dag: „Verði
ekki búið að skrifa undirþá geta aðilargefíðþau
viðtöl sem þeir óska. Umbj. þínirgeta þá bætt
viðtölum viðþau viðtöl sem þeir þegar hafa gef-
ið íslenskum blöðum, þar sem þeir hafa vikið
miðurfógrum orðum að umbj. mínum. Ogmínir
umbj. geta þá gefíð sín fyrstu viðtöl, þar sem
þeirmyndu sjálfsagt svara óhróðrinum og
skýra frá samskiptum sínum viðþessa heið-
ursmenn, sem eiga sér ekki önnur samnings-
markmið göfugri en að tryggja sér þögn um
viðskipta- og lifnaðarhætti sína í fortíðinni. “
I Mannlífsviðtalinu við Jónínu segir hún að
það hafi verið Jón Gerald Sullenberger sem hafi
gefið lögreglunni þær upplýsingar „... sem urðu
til þess að Baugur lenti írannsókn sem enn sér
ekki fyrir endann á“. Hún getur þess að Jón
Gerald hafi verið svikinn og mérfannst það
rangt og ákvaðaðhjálpa honum aðná fram
réttisínum". Fram kemur að Jónína hafi haft
milligöngu um að útvega Jóni Gerald íslenskan
lögmann og staðið að fjársöfnun hér á landi til
þess að standa straum af málarekstri hans við
„Baugsmenn". Hún hafi sent honum sjö millj-
ónir króna í þessu skyni og það hafi leitt til þess
að hann hafi unnið sigur í öllum málum við
Baugsmenn. Öll gögn frá Jóni Gerald hafi kom-
ist í hendur ríkislögreglustjóra. „... Hann var
bálreiður og kom þeim þangað sjálfur því auð-
vitað á fólk að bregðast við ofríki ogsvikum“er
haft eftir Jónínu.
Með framangreindu viðtah er staðfest að til
lögreglurannsóknarinnar á ætluðum brotum
forsvarsmanna Baugs gegn félaginu hafi verið
stofnað með athöfhum einstakhnga sem áttu í
persónulegum illdeilum við forsvarsmenn fé-
lagsins. Gerð hefur verið grein fyrir málarekstri
Jóns Geralds á hendur Baugi fyrir meintar van-
efndir á samningum. Fyrir hggur yfirlýsing
Jónínu Benediktsdóttur í tímaritsviðtahnu um
að hún hafi hótað forsvarsmanni félagsins að
láta fara fram rannsókn á reikningum Baugs ef
ekki yrðu efndir samningar við Jón Gerald.
Þetta bætist við gögn um líflátshótanir Jóns
Gei'alds í minn garð sem hann hefur viðurkennt
í yfirheyrslum hjá RLS. En þrátt fyrir játningu
hans um slíkar hótanir var mál vegna kæru
minnar á hendur honum fellt niður. Þessi óskilj-
anlega niðurstaða, svo og sú staða sem RLS
hefúr veitt Jóni Gerald Sullenberger við rann-
sóknina, hlýtur að velqa grunsemdir um að hon-
um hafi verið veitt einhvers konar ,fyiðhelgi“ af
hálfuRLS.
2. Síðari rannsóknarefni RLS
Engu er líkara en að lögregla hafi upphaflega
verið ginnt af stað í þessa rannsókn með ásök-
unum Jóns Geralds Suhenbergers sem settar
voru fram með fulltingi Jóm'nu Benedikts-
dóttur. I kjölfaiið hefur RLS velt við hverjum
steini í málefnum félagsins í leit að misfehum og
nýjum sakarefnum, að því er virðist til að rétt-
læta upphaflegar aðgerðir sínar. Við húsleitina í
skiifstofum Baugs var lagt hald á bókhald fé-
lagsins, tölvupóstsamskipti og mikið af öðram
gögnum á tölvutæku formi. A grandvehi hald-
lagðra gagna hefur RLS fahð endurskoð-
unarskrifstofunni Deloitte að gera ítarlega út-
tekt á fjölmörgum atriðum sem era ahs óskyld
upphaflegum sakargiftum.Afleiðingin er sú að
RLS sér nú glæpi í hverri bókhaldsfærslu. í
kjölfarið hefur RLS sífellt óskað eftir frekari
gögnum og ítrekað hótað nýrri húsleit ver ði
ekki orðið við því. Helstu rannsóknarefni RLS,
sem era nú tfl um§öUunar, era eftirfarandi:
(a) Meintar ólögmætar lánveitingar
Mér er gefið að sök að hafa þegið meint ólög-
mæt lán frá Baugi. Staðreyndin er að staða á
viðskiptareikningum mínum og Fjárfestingar-
félagsins Gaums ehf., sem er í minni eigu og
fjölskyldu minnar, hafði að stærstum hluta ver-
ið gerð upp í tengslum við aðalfund félagsins 30.
maí 2002, eða nokkrum mánuðum áður en rann-
sókn RLS hófst, enda þótt ekkert athugavert
hafi verið við þessa stöðu.
A fundi Hreins Loftssonar og Davíðs Odds-
sonar í Lundúnum 26. janúar 2002 komu fram
ásakanir um að ekki væri allt með felldu hjá
Baugi. Að sögn Hreins nefndi Davíð viðskipti
við Jón Gerald og Nordica í því sambandi. I
kjölfarið gerði KPMG Endurskoðun, að beiðni
Hreins, úttekt á m.a. viðskiptum Baugs við aðila
sem tengjast félaginu og hverju einu öðra sem
endurskoðendur félagsins sæju ástæðu til að
upplýsa stjóm þess um. I úttekt KPMG var
m.a. bent á stöðu á viðskiptareikningi mínum og
Fjárfestingarfélagsins Gaums ehf.
Til að hafa allt á hreinu var í kjölfar fram-
angreindrar úttektar gengið frá áðurnefndu
uppgjöri á viðskiptareikningunum. I október
2002 var máhð endanlega frágengið með upp-
greiðslu á 32 milljóna króna skuld Gaums við
Bónus sem láðst hafði að gera upp í heildar-
uppgjörinu. Ákveðið var að greiða upp við-
skiptareikninga, jafnvel þótt þeir væra í við-
skiptalegum tilgangi og hluti þeirra væri t.d.
kostnaður við viðskiptaferðir mínai' á vegum fé-
lagsins. Var staðfest af endurskoðanda félags-
ins í fundargerð stjómar 23. maí 2002 að öll
álitaefni væra komin í rétt horf. Engai' óheim-
ilar skuldir vora milh Baugs og Gaums í lok
reikningsársins 2001, sem lauk 28. febrúar 2002.
Þegar öllu er á botninn hvolft kemur í ljós að ég
átti alltaf inni hjá félaginu en ekki öfugt, m.a.
fyrir óuppgerðar kaupréttar- og dagpeninga-
greiðslur, allt frá 106.000 kr. upp í 86 milljónir
króna, skv. uppgjör innri endurskoðunar félags-
ins.
Á grandvelh framangreindrar úttektar fé-
lagsins sjálfs hefur RLS reist ásakanir um brot
mín, bæði samkvæmt auðgunarbrotakafla
hegningarlaga og hlutafélagalögum. Eg hef
gert ítarlega grein fyrir færslum á við-
skiptareikningum mínum og Gaums, bæði í yf-
irheyrslum og bréfúm til RLS og vísa ég nánar
til þess. Til áréttingar vil ég þó sérstaklega taka
eftirfarandi fram:
I fyrirtæki eins og Baugi era starfsmenn
mikið á ferðalögum og þá fellur til ýmis kostn-
aður. Sjálfur dvaldist ég erlendis mesta hluta
þess tíma sem er til rannsóknar. Ávallt heftu-
verið leitast við að halda aðgreindum persónu-
legum kostnaði starfsmanna og viðskiptakostn-
aði í þágu Baugs. Vora greiðslur fyiir persónu-
leg útgjöld ávallt skráðar á viðskiptareikning
minn hjá Baugi sem biðfærslur þar til end-
anlegt uppgjör færi fram, en ekki færðar th
gjalda hjá félaginu. Ef greiðslukvittanir hefur
vantað hafa færslur sömuleiðis verið skráðar á
viðskiptareikninginn. Hefur Baugur þannig
verið látinn njóta vafans.
Þá hefur RLS haft til rannsóknar thteknar
færslur í viðskiptum Fjárfestingarfélagsins
Gaums við Baug með sérstöku tilliti th 104. gr.
hlutafélagalaga. Eg hef margsinnis veitt skýr-
ingar á umræddum færslum sem hafa einnig
verið skýrðar ítarlega í bréfum frá félaginu
sjálfu og endurskoðanda þess. Fráleitt er að
halda því fram að um ólögmætar lánveitingar
hafi verið að ræða og þaðan af síður ijárdrátt
eða umboðssvik. Stærstu fjárhæðimar í ásök-
unum RLS varða kostnað sem Gaumur lagði út
vegna fjárfestinga. Þannig tók Gaumur áhætt-
una af ijárfestingum sem Baugur tók síðan yfir.
Þetta var m.a. rakið á stjórnarfundi Baugs 23.
maí 2002. Undantekningarlaust vora þessi við-
skipti hagfehd fyrir Baug. Meðal þessara við-
skipta vora kaup Baugs á hlutabréfum í Ar-
cadia, Ferskum kjötvöram, Apótekinu hf. og
Smárahnd. Þá hef ég greint RLS frá því að ég,
bæði persónulega og f.h. Gaums, hef lagt Baugi
til veralega tjármuni. RLS hefur hins vegar
ekki gert reka að þvi að kanna það nánar, hvað
þá hve hagfelld áðurgreind viðskipti vora fyrir
félagið.
Til viðbótar bendi ég á að í 1. og 2. mgr. 104.
gr. hlutafélagalaga era undantekningar frá
banni við lánveitingum til hluthafa, annars veg-
ar era það viðskiptalán og hins vegar lán til
starfsmanna fyrh' hlutabréfakaupum. Að mati
sérfræðinga falla þær lánveitingar sem RLS
hefur haft til skoðunar undir þessar undantekn-
ingar. í áðurgreindri áhtsgerð Jónatans Þór-
mundssonar kemur einnig fram að ekki sé við-
hhtandi refsiheimild í lögum um hlutafélög fyrir
ætluðum brotum á 104. gr. hlutafélagalaga.
(b) Meint brot á skattalögum
A grandvelh upplýsinga og gagna, sem RLS
lagði hald á í umræddri húsleit en vora að flestu
leyti óskyld upphaflegum ástæðum rannsókn-
arinnar, einkum vinnublöð endurskoðenda fé-
lagsins til stjómenda þess um atriði sem mætti
lagfæra, sendi RLS bréf til embættis skatt-
rannsóknarstjóra i-fldsins (SRS), dags. 17. sept-
ember 2003, með upplýsingum um meint
skattalagabrot. Athygh vakti að strax í upphafi
rannsóknar SRS kom í ljós að rannsókn hans
beindist að allt öðram atriðum en RLS beindi til
hans. Rannsókn SRS tók innan við eitt ár og
lauk með skýrslu, dags. 27. júh 2004. Helstu at-
riði í endanlegum niðurstöðum SRS lutu að
tæknilegum bollaleggingum um hvert hafi verið
raunveralegt virði þeirra félaga sem síðar urðu
að Baugi en að afar litlu leyti að þeim atriðum
sem vora tilgreind sérstaklega í bréfi RLS til
SRS. Á gamlársdag 2004 komst ríkisskattstjóri
að niðurstöðu um einstök atriði þeirra mála sem
til rannsóknar voraog vora kynnt vora mér per-
sónulega, Fjárfestingarfélaginu Gaumi ehf. og
Baugi Group hf. Niðurstöður hans era fjarri öll-
um upphaflegum ábendingum RLS, eins og
fyrr segir, og lúta auk þess að verulega lægri
fjárhæðum en SRS hélt fram í fyrstu. Máhð er
nú til meðferðar hjá yfirskattanefnd. Vísa ég til
ítarlegra andmæla sem komu frá mér, Fjárfest-
ingarfélaginu Gaumi og Baugi Group hf. til
frekari skýringar.Sem dæmi um óvönduð
vinnubrögð má nefna að RLS vísaði meintum
brotum á lögum um virðisaukaskatt til SRS, en
meðferð skattyfii'valda leiddi í ljós að engin slík
brot hefðu verið framin. Mér virðist öh meðferð
RLS á meintum brotum gegn 104. gr. hluta-
félagalaga og 43. gr. laga um ársreikninga sama
marki brennd.
(c) Sakarefni í kjölfar húsleitar í Luxemborg
RLS gerði húsleit í Kaupthing Bank í Lux-
emborg 28. aprfl 2004 til að leita gagna í
tengslum við meintan íjárdrátt, að upphæð 95
mihjónir króna, og viðskipti með 3,1 mihjón
hluti í Arcadia.
(i) í upphafi er rétt að fara nokkrum orðum
um húsleitina sjálfa.Með bréfum í mars og apríl
2004 til lögregluyfirvalda í Luxemborg kvaðst
RLS þurfa heimild til húsleitar í Kaupthing
Bank vegna nánar tilgreindra brota sem
Tryggvi Jónsson var sagður hafa framið. Meðal
þess sem honum var gefið að sök í umræddum
bréfum var fjárdráttur að upphæð 95 mihjónir
króna. Honum hafa aldrei verið kynntar þær
sakargiftir. I Luxemborg gilda afar strangar
reglur um trúnað bankastofnana og vernd trún-
aðarapplýsinga. Til að fá heimild til leitar taldi
RLS sig greinilega þurfa að vísa til laga og
reglna um peningaþvætti og innheijasvik.