Morgunblaðið - 02.07.2005, Qupperneq 34

34 LAUGARDAGUR 2. JÚLÍ 2005
MORGUNBLAÐIÐ
RANNSÓKNIN Á BAUGI GROUP
s
Bréf Jóns Asgeirs Jóhannessonar til efnahagsbrotadeildar
Asakanir um fj ár-
drátt standast ekki
fjölmiðla. Myndatökumenn frá Sjónvarpinu
biðu sömuleiðis á Keflavíkurflugvelli eftir að ég
kæmi frá Lundúnum með hádegisvélinni 29.
ágúst 2002 þar sem þeir höfðu heimildir fyrir
því að ætti að handtaka mig.
Einnig vissu fj ölmiðlar af því þegar RLS
gerði leit í Kaupthing í Luxemborg í 28. apríl
2004, en blaðamenn hringdu í Magnús Guð-
mundsson, bankastjóra Kaupthing Bank í Lux-
emborg, og spurðu frétta af húsleitinni áður en
lögreglan vai- komin í húsnæði Kaupthing.
Sveinn Helgason, fréttamaður á RÚV, hefur
staðfest við mig að hann hafi fengið upplýsingar
frá efnahagsbrotadeild RLS. Þetta hef ég enn-
fremur fengið staðfest frá öðrum starfs-
mönnum fréttastofu RÚV. Lét ég bóka mót-
mæli mín við þessum leka í yfirheyrslu 4. júní sl.
Engar athugasemdir hafa verið gerðar við bók-
unina.
Hver er tilgangurinn með shkum leka? Er
hann sá móta almenningsálitið gegn sakbom-
ingunum?
Ég krefst þess að ríkislögreglustjóri, eða eft-
ir atvikum ríkissaksóknari, taki þegar í stað til
skoðunar meintan leka frá embættinu.
4. Niðurlag
Lögreglurannsóknin hefur nú staðið í nær 3
ár með mjög alvarlegum afleiðingum fyi-ir Baug
Group hf. Fullyrða má að einstakar aðgerðir
lögi’eglunnar og stöðugur fréttaflutningur af
lögreglurannsókninni í næstum þrjú ár hafi
kostað félagið marga milijarða króna. Rann-
sóknin virðist hafa leitt í Ijós að upphaflegar
sakargiftir Jóns Geralds Sullenbergers voru
ekki á rökum reistar. Skjalfest sönnun þessa
var send lögreglu með bréfi mínu, dags. 5. mars
2004. Ég hef ekki verið virtur svars við því bréfi
og - það sem meira er - ekki virðist hafa farið
fram nein rannsókn eða skoðun á þeim gögnum
með yfirheyrslum yfir Jóni Gerald Sullenber-
ger þótt þau gögn renni sterkum stoðum undir
framburð minn og Trvggva um upphaflegar
ásakanir og tilefni lögreglurannsóknarinnar.
Eins og komið hefur fram hófst rannsókn
RLS á ætluðum brotum mínum á mjög óvæginn
hátt með húsleitar- og handtökukröfu. Unnt
hefði verið að afla allra þessara gagna með
mildilegri hætti án þess að það hefði með
nokkrum hætti skert möguleika RLS til rann-
sóknar málsins. AUt var þetta að mínu mati
byggt á heiftúðugri og ótrúverðugri kæru eins
einstaklings og bar bersýnilega keim af hefnd-
araðgerð, annars vegar af persónulegum
ástæðum og hins vegár af óánægju með lok við-
skipta við Baug. Þar var rasað fyrir ráð fram af
hálfu RLS. Allar síðari aðgerðir RLS miðast
augljóslega við að réttlæta upphafleg viðbrögð
RLS. Hér stefnir því í hættu sem skapast í rétt-
arríki þegar saman er blandað rannsóknar- og
ákæruvaldi. Sami einstaklingur tekur ákvarð-
anir um rannsóknaraðgerðir og um hvort tilefni
sé til ákæru. Með þessu fyrirkomulagi heyrir
sjálfstætt mat ákæruvalds sögunni til.
Mér er tjáð að RLS ljúki senn rannsókn
sinni. Samkvæmt lögum um meðferð opinberra
mála ber þeim sem fara með ákæruvald og ann-
ast rannsókn að vinna að því að hið sanna og
rétta komi í ljós og gæta jafnt að þeim atriðum
sem horfa til sýknu og sektar. Því miður virðist
mér ástæða til að ætla að þetta sjónarmið sé
ekki í heiðri haft af hálfu RLS af þeim ástæðum
sem að framan eru raktar. Eins og mál horfa við
mér nú óttast ég að blásið verði til útgáfu ákæru
á grundvelli allra framangreindra atriða og
jafnvel fleiri til viðbótar enda er sýnt að RLS
hefur ekki tekið tillit til þeirra sjónarmiða og
gagna sem ég hef fært fram mér til vamar og
frekari skýringar. Af framangreindum ástæð-
um sé ég mér ekki unnt annað en að kreíjast
þess gagnvart ríkislögreglustjóra og rík-
issaksóknara, að tekið sé til skoðunar hvort
handhafi ákæruvalds í þessu máli, Jón H. B.
Snorrason, yfirmaður efnahagsbrotadeildar
RLS, sé vanhæfur til frekari meðferðar málsins
og víki úr sæti en annar sjálfstæður ákærandi
taki sæti hans. Nánar er gerð grein fyrir þessu í
bréfi lögmanns míns, Gests Jónssonar hrl., til
ríkissaksóknara, dags. í dag.
I rúm sjö ár hef ég byggt upp Baug Group hf.
með frábærum samstarfsmönnum. A sama tíma
og mér er gefið að sök að hafa dregið mér veru-
legar fjárhæðir úr sjóðum félagsins hefur eigið
fé þess vaxið úr u.þ.b. einum milljarði króna í
nær þrjátíu og fimm milljarða króna um síðustu
áramót. Fyrir liggur að stjóm, endurskoðendur
og hluthafar telja að félagið hafi ekki orðið fyrir
tjóni af völdum meintra brota minna gegn fé-
laginu. Þvert á móti hafa stærstu hluthafar
stutt duglega við þá miklu uppbyggingu sem fé-
lagið hefur gengið í gegnum á síðustu áram sem
hefur vakið athygli hérlendis sem erlendis.
Rannsókn RLS hefur nú þegar kostað félagið
miklar upphæðii'. Nú er nóg komið og tími til að
félagið og starfsmenn þess fái frið til að sinna
áframhaldandi uppbyggingu þess og RLS láti
af tilhæfulausum ásökunum.
Jón Asgeir Jóhannesson
Afrit bréfsins sent tíl: Ríkissaksóknara,
Hverfisgötu 6,101 Reykjavík.
Jóns H. B. Snorrasonar, Skúlagötu 21,
101 Reykjavík.
HÉR á eftir fer bréf sem Jón Ásgeir Jóhann-
esson, forstjóri Baugs Group, ritaði Jóni H. B.
Snorrasyni hjá Efnahagsbrotadeild Ríkislög-
reglustjórans 5. mars 2004:
Rannsókn efnahagsbrotadeildar Ríkislög-
reglustjóra (RLS) hófst í kjölfar kæra og
skýrslugjafar Jóns Geralds Sullenberger (JGS)
hjá lögreglu 25. og 26. ágúst 2002 og hefur því
staðið yfir í um eitt og hálft ár. í fyrstu beindist
rannsókn lögreglu að tveimur alvarlegum sak-
argiftum JGS á hendur okkur Tryggva Jóns-
syni (TJ). Síðar hefur rannsóknin þróast þann-
ig að fleiri þættir hafa komið til skoðunar. Tel
ég tímabært að lýsa viðhorfi mínu til efnisatriða
rannsóknarinnar eins og hún hefur birst mér
fram að þessu.
Leyfi ég mér að lýsa yfir sakleysi mínu gagn-
vart þeim alvarlegu ásökunum sem á mig hafa
verið bornar.
I upphafi er rétt að fara nokkrum orðum um
ásakanir JGS. Hann heldur því í raun fram að
allar greiðslur sem fyrirtæki í hans eigu, Nord-
ica, fékk frá Baugi á síðustu áram, aðrar en fyr-
ir bein vörukaup, hafi verið skipulagður ijár-
dráttur með þátttöku hans sjálfs og okkar TJ.
Fjárdrátturinn átti að hafa numið rúmlega
einni milljón USD og rannið frá Baugi í gegn-
um Nordica í skemmtibátinn Thee Viking. A
sama tíma og JGS kom fram með þessar ásak-
anir um fjárdrátt höfðaði Nordica einkamál á
hendur Baugi með aðstoð Jóns Steinars Gunn-
laugssonar hrl. Þar var fyrirtækið krafíð um
svipaða fjárhæð og nam hinum meinta „íjár-
drætti".
Ásakanir um fjárdrátt okkar T J frá Baugi
geta ekki staðist. Engin eignarmyndun hefur
orðið hjá öðram en JGS í bátnum og frjáls ráð-
stöfun hans á honum og þeim peningum sem
komu frá Baugi til Nordica sýnir, að ekki var
um að ræða ráðabragg okkar TJ til þess að
hafa fé út úr fyrirtækinu. Skömmu áður en JGS
gekk fyrst á fund lögreglu hafði hann m.a. hót-
að mér lífláti eins og hann hefur viðurkennt. Ég
tel nauðsynlegt að meta upphaflegan framburð
hans og ásakanir í því Ijósi.
Rétt er að geta þess að samkomulag varð um
að fella niður málarekstur í Flórída og á íslandi
milli Gaums og JGS annars vegar og Nordica
og Baugs hins vegar, eins og Hreinn Loftsson
hrl. greindi frá í bréfi til RLS, dags. 5. sept-
ember 2003. Þessar lyktir einkamálanna áttu
sér sérstakar skýringar eins og Hreinn víkur
að í bréfi sínu.
Þar sem framburður JGS er grandvöllur
rannsóknar RLS leyfi ég mér að benda á eft-
irfarandi atriði sem sýna að ekkert er hæft í
ásökunum hans:
í fyrsta lagi hefur JGS haldið því fram gagn-
vart lögreglu að við, þ.e.a.s. ég, TJ og JGS,
hefðum látið Nordica, sem er eins og áður segir
í einkaeigu JGS, útbúa 33 reikninga sem vora
notaðir til að eignast bát í Flórída og allar
greiðslur frá Baugi til Nordica aðrar en fyrir
bein vörakaup hafi farið beint í bátinn. Þetta er
einfaldlega ósatt.
1. Baugur, og þar á undan Bónus, átti í við-
skiptum við Nordica á árunum 1992 til 2002
en Nordica sá um vörainnkaup frá banda-
rískum fyrirtækjum og áframsendingu
þeirra til íslands. Árið 1999 opnaði Nordica
vöruhús á Miami í Flórída, m.a. til að end-
urmerkja vörur áður en þær yrðu sendar til
Islands. Stóðu væntingar til þess að við-
skipti myndu nema ákveðnum fjárhæðum
svo rekstur Nordica gæti borið sig. Til að
auka líkur á því og styðja við rekstur Nor-
dica komum við Baugsmenn JGS m.a. í
samband við kaupendur í Noregi og Dan-
mörku. Ekki má gleyma því að með þessu
var Baugur að ýta undir samkeppni gagn-
vart innlendum birgjum.
2. Tap varð á rekstrinum og því var ákveðið að
veita Nordica mánaðarlegan styrk að fjár-
hæð 8 þús. USD til að standa undir kostn-
aði, aðallega vegna JGS sjálfs, þar sem í
raun mátti líta svo á, að hann væri ráðgjafi
Baugs í Bandaríkjunum og ynni að því að
finna nýjar vörar. Einnig annaðist hann
móttöku á innkaupafólki og versl-
unarstjórum fyrirtækja Baugs og fór t.d.
með þá í heimsóknir og kynnisferðir í versl-
anir og til birgja. Nordica gaf út reikninga
fyrir þessari þjónustu þar sem fram kom að
þeir væra „Contract fee for retail services
comissions finders fees and consulting
work“. Þar sem JGS einn réð ráðstöfun
þessara fjármuna var starfsfólk Baugs
granlaust þegar hann mælti fyrir um að
greiðsla ætti að berast inn á nýjan banka-
reikning í nafni Nordica. Hjá Baugi var ekki
annað vitað en að Nordica fengi greiðsl-
umar, enda voru þær allar skráðar í bók-
haldi Baugs sem slíkar samkvæm útgefnum
reikningum Nordica en hvergi minnst á fé-
lagið New Viking.
3. Mánaðarlegu greiðslurnar hækkuðu úr 8
þús. í 12 þús. USD í júlí 2000 eftir að tap
ársins 1999 lá fyrir. Síðar bað JGS um 20-25
þús. á mánuði eftir fund okkar T J með hon-
um í mars 2002 þar sem hann taldi greiðsl-
urnar vera of lágar. Ekki var orðið við þeirri
beiðni. Alls námu mánaðargreiðslur Baugs
til Nordica 353.588 USD. Þar að auki
greiddi Baugur sérstakar styi'kgreiðslur til
Nordica þar sem sala til Baugs var undir
væntingum, sbr. 1. tölulið, og hinar mán-
aðarlegu greiðslur dugðu ekki til. Þetta var
gert til þess að halda opnum þeim mögu-
leika að geta flutt inn vörur frá Bandaríkj-
unum gegnum Nordica. Þessar greiðslur
voru 139.178 USD 23. maí 2000,49.985 USD
15. febrúar 2002 og 120.000 USD 15. apríl
2002, alls 309.163 USD. Þótt Baugur hafi
með framangreindum hætti stutt við starf-
semi Nordica óx óánægja þeirra sem sáu
um innkaup fyrir verslanir Baugs með
vörur og þjónustu fyrirtækisins. Að auki
var gengisþróunin óhagstæð og dýrara varð
að flytja inn vörur frá Nordica. Vörurnar
seldust seint og illa og um sumarið 2001 var
lagerstaðan farin að valda áhyggjum.
Framkvæmdastjórar verslana Baugs vildu
gera breytingar á fyrirkomulagi við-
skiptanna og færa til samræmis við það sem
gilti gagnvai't öðrum birgjum. Þetta leiddi
til þess að ákveðið var að draga úr viðskipt-
unum og breyta fyrirkomulagi þeirra. Þeg-
ar komið var ffarn á árið 2002 var Ijóst að
staðan hefði ekki batnað þrátt fyrir vonir
manna um annað og viðskiptunum var því
slitið. Greiðslur vegna mánaðarlegu reikn-
inganna áttu að stöðvast í ágúst 2002, sam-
kvæmt tölvupósti frá TJ til fjármálastjóra
fr á 7. júní 2002, eða á sama tíma og uppgjör
við Nordica átti að liggja fyrir. Væru ásak-
anir JGS á rökum reistar væri hæpið að við
TJ hefðum samþykkt að stöðva viðskipti við
Nordica.
4.1 yfirheyrslum hjá lögreglu lagði JGS fram
gögn sem að hans sögn sýndu greiðslumar
sem Nordica bárast frá Baugi vegna báts-
ins, samanlagt að fjárhæð 491.691 USD á
áranum 2000-2002. Þetta var fjárhæðin sem
RLS tilgreindi þegar farið var fram á heim-
ild til húsleitar í aðalstöðvum Baugs 28.
ágúst 2002. Samkvæmt bókhaldi Baugs
námu samanlagðar greiðslur til Nordica á
þessu tímabili alls 662.751 USD, þ.e.a.s.
bæði mánaðargreiðslurnar og þrjár sér-
stakar styrkgreiðslur sem greint er frá hér
að framan. I fyrstu yfirhejTslum hjá lög-
reglu sagði JGS ekki frá því að Baugur
hefði styrkt Nordica vegna taprekstrar. Á
sama tíma dró hann hins vegar 250.000
USD frá bótakröfu sinni á Baugí einkamál-
inu vegna þessa stuðnings! Staðreyndin er
sú að Baugur greiddi honum vegna tap-
rekstrar meira en 300.000 USD auk hinna
mánaðarlegu greiðslna. Hann sagði það eitt
í upphafi að við hefðum „kerfisbundið gert
hann háðan okkur“ og látið Baug greiða
mánaðai'lega greiðslur sem rannu í bátinn
Thee Viking en hélt upplýsingum um styrk-
greiðslur frá lögreglu. Hann minntist held-
ur ekki á að greiðslumar sem áttu aðallega
að hafa rannið í bátinn, skv. ásökunum JGS,
fóra að stærstum hluta til hans og konu
hans persónulega, eins og gögn frá við-
skiptabanka hans sýna.
5. JGS hefur í yfirheyrslum hjá lögreglu neit-
að að hafa fengið laun frá Baugi. Sam-
kvæmt yfirlýsingu endurskoðanda Nordica
sem lögð var fram í einkamálinu gegn Baugi
kemur fram, að Nordica greiddi honum
ekki laun á áranum 1999 til 2002. Sam-
kvæmt því hefði JGS átt að vera launalaus á
þessu tímabili. í tengslum við einkamál
Baugs gegn Nordica í Bandaríkjunum
fengu lögmenn Baugs hins vegar upplýs-
ingar frá banka Nordica. Þar kom m.a. fram
að mánaðargreiðslurnar frá Baugi rannu að
mestu beint í þágu JGS persónulega, sem er
í samræmi við það sem við TJ höfum greint
frá, en ekki í bátinn eins og hann hefur hald-
ið fram. Lögregla hefur þegar fengið af-
hentar upplýsingar sem sýna þetta.
6. Varðandi bátinn verður að ítreka að hann
hefur alla tíð verið skráður eign félagsins
New Viking sem JGS einn er eigandi að. Öll
lán fyrir bátnum era á nafni hans. Hann
hefur líka alltaf hegðað sér eins og hann
væri eini eigandi bátsins. Nefna má nokkur
dæmi:
a. JGS hafði alla tíð full yfirráð yfir bátnum
og spurði aldrei meinta meðeigendur
leyfis fyrir notkun hans. Fullyrt skal að
80-90% af siglingatíma bátsins hafi verið
í þágu JGS, fjölskyldu hans og vina.
b. J GS setti bátinn á sölu 8. júní 2002 án
samráðs við meinta meðeigendur.
c. JGS segir í pósti til TJ sem lögregla hef-
ur: „ásamt mínum persónulega (NV)
deed ratio“. Ekki verður betur séð en að
hann sé þama að tala um New Viking
sem sína eign.
7. JGS neitaði Gaumi um viðurkenningu á
eignarhlutdeild í bátnum til samræmis við
fjárframlög. Þó greiddi Gaumur mán-
aðarlega í bátinn fram til mars 2001 en þá
var greiðslum hætt þar sem JGS fékkst
ekki til að ganga frá viðurkenningu á eign-
arrétti Gaums þrátt fyrir að eftir því hafi
verið leitað. Ef saga JGS væri rétt um að
Baugur hafi mánaðarlega greitt í bátinn
hefðu þær greiðslur líka hætt á sama tíma
vegna þessa. Greiðslumar frá Baugi héldu
hins vegar áfram þar sem þær tengdust að-
eins viðskiptum Baugs og Nordica en lutu
ekki að rekstri bátsins eða eignarhaldi hans.
8. Hefði JGS sagt lögreglunni strax frá því að
Baugur styrkti Nordica vegna tapreksturs
og að það var Gaumur en ekki Baugur sem
greiddi í bátinn, hefðu ásakanir hans líkleg-
ast hljómað öðravísi í eyrarn lögreglu, jafn-
vel þannig að lögreglan hefði áttað sig á því
að mánaðargreiðslumar frá Baugi væra
vegna Nordica og JGS eins og samið hafði
verið um. Það er Ifldegast þess vegna sem
hann sleppti því að segja frá þessu. En hann
hefur svo játað þetta þegar á hann hefur
verið gengið. Gögn sem lögmenn mínir hafa
afhent lögreglu sýna skýrlega að JGS not-
aði mánaðargreiðslumar sem Nordica fékk
frá Baugi til að standa straum af persónu-
legum útgjöldum sínum.
9. Reikningsdæmi JGS um fjárframlög í bát-
inn gengur ekki upp. Lögregla hefur sagt
mér að granur leiki á að fjárdráttur vegna
bátsins hafi numið tæplega 700 þús. USD.
Gaumur greiddi a.m.k. 400 þús. USD í bát-
inn, ég persónulega 40 þús. og skuldir sem
hvfldu á honum námu um 770 þús. Sam-
kvæmt því hafa um 1.900 þús. USD farið í
bátinn þegar hann kostaði í raun aðeins
1.150 þús. samkvæmt verðskrá!
10. Upphafleg rannsókn þessa máls hvflir á ein-
hhða frásögn JGS. Þau sönnunargögn sem
fram hafa komið benda eindregið til þess að
ásakanir hans eigi ekki við rök að styðjast.
I öðru lagi hélt JGS því fram gagnvart lög-
reglu að hann hefði útbúið reikning í nafni
Nordica þess efnis að Baugur greiddi Nordica
589.890 USD. Honum hafi hins vegar aldrei
borist greiðsla vegna þessa reiknings og hann
hafi heldur ekki gert tilraunir til að innheimta
reikninginn, enda hafi engin viðskipti staðið á
bak við útgáfu hans. Þessi ásökun er fráleit,
enda var þessi reikningur færður til tekna en
ekki gjalda hjá Baugi þar sem um uppgjör á
áralöngum viðskiptum var að ræða.
11. Strax að kvöldi 28. ágúst 2002 eftir hús-
rannsókn lögreglu kom hið sanna í Ijós. Um-
ræddur reikningur var kredit en ekki deb-
et! Á þessu kvöldi minnkaði meintur
fjárdráttur því um 589.890 USD eða um
rúmar 50 milljónir ISK. Þetta hefði mátt sjá
strax hefði lögregla fengið reikninginn hjá
JGS.
12. Sérstakt rannsóknarefni er hvemig sá
misskilningur varð til að kreditreikningui-
varð að debetfærslu. í tölvupósti frá JGS til
Jóns Steinars Gunnlaugssonar frá 1. júlí
2002 segir hann: „þetta er póstur frá
Tryggva sem kom til mín í ágúst og er hann
að byðja mig um að útbúa reikning fyrir sig
upp á US $ 589,890,00 sem damage report
og á hann að vera í bókhaldinu hjá þeim“.
Baugur eða Aðföng myndu aldrei borga