Goðasteinn - 01.09.1966, Blaðsíða 47

Þórður Tómasson:
Skyinzf uiii Imkki í tiyduíliixaíiii X
Frúarkistan frá Teigi
Sumarið 1964 flutti ég frúarkistuna frá Teigi í Fljótshlíð að Skóg-
um undir Eyjafjöllum og þóttist góðu bættur að geta aukið henni
við safn mitt. Fæstum myndi þá hafa þótt að henni híbýiabót, en
mér var það nóg, að í henni sá ég fulltrúa fornrar og fágætrar kistu-
gcrðar, og þjóðtrúin hafði gefið henni líf umfram aðrar kistur. Or-
lög hennar létu mig ekki í friði í mörg ár, og nú hefur hún fengið
þá búningsbót, sem hún kallaði sjálf á.
Kistur áttu heima í hverri íslenzkri búslóð, fátækri scm auðugri,
fram á þessa öld. Frá upphafi byggðar voru þær helztu geymslur
sveitahcimila fyrir fatnað og matvæli. Á seinni tímum voru flestar
fatakistur útlendar og af fastmótaðri gerð, víðari við op en botn,
með kúptu loki og oftast með rósasveigum á framhlið. Þær skiptust
eftir stærð í heilkistur og hálfkistur. Nokkur dæmi eru þess, að
íslenzkir smiðir hafi smíðað kistur af þessari gerð. Útlendu fata-
kisturnar hafa flestar glatað skreytingu sinni, og með henni hvarf
virðing þeirra. Hafa þær horfið úr sögunni hundruðum saman á
þessari öld. Byggðasafnið í Skógum á nokkrar útlendar fatakistur.
Tvær heilkistur þess eru með ártölum, 1829 og 1854, og lítt eyddu
skrauti á framhlið.
Nokkuð er enn til af íslenzkum fatakistum, smíðuðum úr ma-
hogny. Mun Sveinn Ólafsson í Suður-Hvammi í Mýrdal o. v., faðir
dr. Einars Ólafs og þeirra bræðra, hafa smíðað þær einna síðast
allra hérlcndra smiða. í Skógasafni cr ein vönduð fatakista úr
mahogny, að sögn úr búi sr. Jóns Steingrímssonar á Prestsbakka og
tengdasonar hans, sr. Þórðar Brynjólfssonar á Felli, gefin af Brynj-
ólfi Sve.inssyni í Vík í Mýrdal. Hafði hún þá gáfu fyrir eina tíð að
Goðasteinn
45