Goðasteinn - 01.09.1966, Blaðsíða 76

annar ábúandi að Önundarstöðum, Jón Sigmundsson, en Jón Er-
lendsson finnst ekki á manntali hreppsins. Hinsvegar er þá Erlend-
ur Jónsson, 40 ára, ábúandi á annarri Kirkjulandshjáleigunni. Gæti
hann hafa verið sonur Jóns Erlendssonar, þó ekkert verði um það
fullyrt. Hann hefði þá verið um tvítugt í kirkjuferðinni. Samkvæmt
manntalinu eru konur ábúendur á hjáleigunum báðum 1703. Á ann-
arri eru til heimiiis aðeins tvær konur, Halla Magnúsdóttur ábú-
andi, 58 ára, og Margrét Jónsdóttir, „hennar fyrirvinna“. Er ekki
útilokað, að Halla þessi hafi verið ekkja Ólafs Narfasonar. Hjá-
leiga þessi fór í eyði skömmu síðar, sem áður segir. I jarðabókinni
segir um hana á þessa leið: „Kann ekki aftur byggjast vegna slægna-
leysis og landþrengsla, sem meir og meir aukast af sandsins ágangi.“
Það var komið sumar, langþráð sumar, því veturinn var þungur
í skauti, mjög harður er á leið. Vestanlands urðu menn heylausir
á páskum og fjárfellir varð. Skipin komust ekki út á miðin. Föstu-
daginn síðastan í góu var illviðri svo mikið, að menn nefndu það
Tyrkjabyl.
Hafís var svo mikill, að ekki sást út yfir hann af hæstu fjöllum.
Rak hann austur fyrir land um sumarmál og hindraði róðra allt til
Suðurnesja. Vorkuldi var mikill sem vænta mátti, en grasspretta
samt furðu góð, svo og nýting heyja. Og sumarið 1683 varð eitt hið
bezta í manna minnum. En landsfólkið bjó við hinn versta kost.
Annarsvegar harðæri og mannskæðar sóttir af og til, hinsvegar
dönsk kúgun. „Var af öllum landsmönnum auðmjúklega súpplicerað
til konungsins, og hann beðinn að sjá vægð og vorkun til handa
fátæki lands þessa.“
En alltaf var eitthvað að gerast tíðinda með þessari hrjáðu þjóð.
Hinrik Bjálki, sem mest kom við sögu 1662, sálaðist. Maður var
brenndur á Vestfjörðum „er galdur var borinn". Konungsbréf kom
út með tilskipun um þrjá bænadaga, annað um okursölu, letingja
o. fl. Þá var skipaður hinn fyrsti stiftamtmaður, Kristján Gylden-
löve, launsonur Kristjáns konungs 4. Þótti hann „hinn bezti höfð-
ingi“. Hann kom víst aldrei til íslands. Þá kom fororðningin fræga
um klukkur landsins. Þær skyldi flytja til Bessastaða og síðan út,
því kónginn vantaði eir og kopar til að endurreisa Kaupmanna-
74
Goðasteinn