Goðasteinn - 01.03.1967, Blaðsíða 59

bardagi hæfist. í stórhríðarbyl, sem Karl kunni vel að notfæra sér,
var þarna háð hin grimmilegasta orrusta. Fengu Rússar hina verstu
útrcið og biðu fullkominn ósigur fyrir Karli konungi og köppum
hans.
Sigur Karls við Narva átti mikinn þátt í að skapa þann frægðar-
orðstír, sem ætíð síðan hefur fylgt nafni þessa síðasta konungs
r.ænska stórvcldisins. Eftir orrustuna við Narva, áttu Svíar um það
að velja að veita Rússum eftirför inn í landið eða snúa sér að þeim
andstæðingnum, sem enn var ósigraður, Ágústi sterka. Hinn létt-
keypti sigur yfir Rússum kom Karli til að vanmeta styrk þessa fjöl-
menna, austræna keisaradæmis. Þess vegna taldi hann miklu brýnna
að sigra Pólverja, áður en hann tæki sér fyrir hendur að veita
Pétri mikla og óskipulegum herafla hans eftirför austur á slétt-
urnar. En þrátt f-rir marga glæsilega sigra, tók það Karl lengri
tíma, en hann hafði ætlað, að sigra Pólverja. Var það fyrst eftir
sex ára baráttu, sem Ágúst sterki gafst upp og bað um frið árið
1706. Höfðu Svíar þá um árabil herjað Pólland ákaflega og lagt
undir sig nær allt Saxland.
I friðarsamningunum fékk Ágúst að halda saxneska hertoga-
dæminu, en varð að afsala sér konungdómi í Póllandi og heita því
að styðja ekki óvini Svíþjóðar. I Póllandi kom Karl innlendum
aðalsmanni til valda, og hét hinn nýi konungur Stanislaus Leczinski.
Eftir að Karl 12. hafði gengið svo frá málum í Póllandi, lagði hann
loks af stað 1707 í hina fyrirhuguðu herferð gegn Rússum.
En Pétur mikli hafði ekki beðið aðgerðalaus þau sjö ár, sem
liðin voru frá ósigrinum við Narva. Hafði hann aukið her sinn
mjög og æft hann og búið vopnum eftir vestrænum fyrirmyndum.
Og meðan Karl 12. var önnum kafinn í bardögum við Ágúst sterka,
hafði Pctur smám saman hertekið öll lönd Svía austan Eystrasalts.
Árið 1703 hafði hann svo með ærinni fyrirhöfn og tilkostnaði og án
þess að horfa í mannslífin byrjað að reisa nýja höfuðborg fyrir ríki
sitt á hinum óhollu fúafenjum við finnska flóann innanverðan, þar
sem Ncvafljót fellur til sjávar. Borg sína skírði hann eftir Pétri
postula og nefndi Sankti-Pétursborg. Nú heitir borg þessi Leningrad.
Er hér var komið, hafði Pétur eignazt töluverðan herskipaflota,
sem var á sveimi í Eystrasalti úti fyrir hinum nýunnu löndum. En
Goðaste'mn
57