Úrval - 01.03.1981, Blaðsíða 106

104
ÚRVAL
sagði hann: ,,Ég var eingöngu sendur
hingað til jarðarinnar til þess að semja
tónlist.”
Honum vom tónsmíðar það sama
og andardrátturinn er öðrum. Þó að
hann yrði aðeins 31 árs skildi hann
eftir sig meira en 1.000 tónverk —
söngva, sinfóníur, óperur, strengja-
kvartetta, og píanósónötur.
Sköpunargáfa hans var stórkostleg.
Eitt sinn bað ung kona hann að semja
tónverk til heiðurs sameiginlegum
vini þeirra sem átti afmæli; Schubert
hugsaði sig um í nokkrar mínútur og
sagði síðan: ,,Nú hef ég það,” — svo
settist hann niður og skrifaði út nótur
fyrir kórverk fyrir messó-sópran og
fjórar karlraddir.
Það tók Schubert aðeins einn
mánuð að semja síðasta og þýðingar-
mesta tónverk sitt, 9. sinfóníuna í C
dúr, sem var kölluð ,,hin mikla”.
(Til samanburðar má geta þess að
Beethoven var sjö ár að vinna loka-
sinfóníu sína.) Þótt furðulegt megi
teljast skrifaði Schubert á aðeins einu
ári, árinu sem hann var 18 ára, tvær
sinfóníur, fjórar óperur, ýmiss konar
kammer- og og kórverk og næstum
130 söngva — og með þessum miklu
afköstum gerði Schubert ár þetta að
frjósamasta ári nokkurs tónskálds sem
vitað erum.
Hugmyndir að tónsmíðum komu
svo oft upp í huga hans að nóttu til að
hann hafði ávallt penna og nótnablað
á náttborðinu og svaf með lesgler-
augun á nefinu. Vitað var að hann
iauk tíðum við að semja átta söngva
frá kl. 6 að morgni fram að hádegi,
og það var honum algjörlega eðlilegt
að vinna að einu eða tveimur meiri-
háttar tónverkum á sama degi —
hann gat til dæmis hafíð samningu á
óperu eða messuverki um leið og
hann hafði lokið við að skrifa út
strengjakvartett.
Slík ógnarframleiðsla bendir oft til
vafasamra gæða, en í tilfelli Schuberts
var reyndin allt önnur: furðulega
mikill hluti tónverka Schuberts heyrir
til tónlistarlegra gersema þessa heims.
Fjöldi áheyrenda sem ávallt þyrptist á
Schubert-tónleika er glögg ábending
um það að ástríðuþrungið aðdráttar-
afl tónlistar hans er jafnsterkt í dag og
það var fyrir 150 árum.
Frumlegt náttúrubarn
Leiftrandi Silungakvintettinn,
angurblíð 8. sinfónían (ófullgerða),
og hin frjósama 9- sinfónía — öll
þessi verk bera vitni þess að skapari
þeirra réð yfir endalausum ljóð-
rænum innblæstri. Hinir hrífandi
söngvar eins og Serenade, Ave Maria
og Alfakóngurinn eru raulaðir og
sungnir alls staðar.
Schubert gegndi veigamiklu hlut-
verki sem hlekkurinn á milli klassísku
og rómanrísku stefnunnar. Hann var í
rauninni skapari þýska nútíma-
ljóðsins (Lied), eða listræns söngs og
honum tókst að gera sinfóníuna
innilega og tilfinningalega ferska,
samtímis því að hún var göfúg og
alvarleg. „Hann innleiddi sönginn í
sinfóníuna’ ’, sagði tónskáldið