Sveitarstjórnarmál - 2021, Qupperneq 8

SVEITARSTJÓRNARMÁL
Tjón á veitumannvirkjum gera
ekki boð á undan sér
8
Náttúruhamfaratrygging Íslands (NTÍ)
er opinber stofnun í eigu ríkisins,
sem hefur það hlutverk að vátryggja
mikilvæg verðmæti fyrir tjóni af völdum
náttúruhamfara. Það eru ekki mörg
lönd sem búa við svo fjölbreytta áhættu
náttúruhamfara eins og Ísland. Því þótti
ástæða til að leiða í lög skyldutryggingu
á öllum húseignum á landinu og helstu
innviðum í eigu opinberra aðila. Einnig
er skylt að vátryggja brunatryggt lausafé
gegn náttúruhamförum hjá NTÍ.
Náttúruhamfaratrygging Íslands
hefur starfað frá árinu 1975, en
hét áður Viðlagatrygging Íslands.
Vátryggingariðgjöld vegna húseigna
og lausafjár eru greidd samhliða
brunatryggingum hjá almennu
vátryggingafélögunum sem annast
innheimtu þeirra fyrir hönd NTÍ. Iðgjöld
vegna helstu innviða í eigu opinberra
aðila eru hins vegar greidd beint til NTÍ
einu sinni á ári. Í lögum um NTÍ er m.a.
kveðið á um að skylt sé að vátryggja
hitaveitur, fráveitur, vatnsveitur og hafnir
í eigu sveitarfélaga, en það er ábyrgð
eigenda mannvirkjanna að upplýsa NTÍ
um virði þeirra á hverjum tíma.
Skortur á upplýsingum skaðar
sveitarfélögin
Eigendur veitukerfa bera ábyrgð á því að
upplýsingum sé skilað til NTÍ og að rétt
endurstofnverð sé skráð til að unnt sé að
bæta það tjón sem hlotist getur af flóðum,
skriðuföllum, jarðskjálftum og eldgosum.
Þrátt fyrir árlegar áminningar frá NTÍ og
ákvæði í lögum er nokkur misbrestur
á því að sveitarfélög standi skil á
upplýsingum um veitumannvirki til NTÍ.
Þetta á bæði við um þegar viðbætur eru
gerðar við veitukerfin, en einnig þegar
heilu hverfin rísa innan sveitarfélaga.
Vegna þessa hafa komið upp tjónatilvik
þar sem veruleg verðmæti hafa fallið
utan vátrygginga vegna skorts á
upplýsingagjöf.
Það er bagalegt fyrir eigendur
veitumannvirkja að fá ekki viðeigandi
tjónabætur fyrir veitumannvirki í
kjölfar tjónsatburða vegna skorts á
upplýsingagjöf um verðmæti sem
skylt er skv. lögum að vátryggja hjá
NTÍ. Fyrir fjórum árum síðan fóru
fulltrúar NTÍ um landið og heimsóttu
öll sveitarfélög á Íslandi í því skyni að
upplýsa ábyrgðaraðila um mikilvægi
reglulegrar upplýsingagjafar. Í kjölfarið var
merkjanleg aukning á upplýsingagjöf frá
sveitarfélögunum. Nú virðist hins vegar
sem aftur hafi dregið úr upplýsingagjöf,
þrátt fyrir talsverðar framkvæmdir í
mörgum sveitarfélögum.
Óverulegur kostnaður miðað við
ávinning
Árlegt iðgjald er 0,02% af vátryggingar-
verðmæti mannvirkja, fyrir þá vernd sem
NTÍ veitir sveitarfélögum vegna tjóna af
völdum náttúruhamfara. Eigin áhætta er
kr. 1.000.000 fyrir hvert mannvirki.
Við greiningu NTÍ á upplýsingum
sem berast frá sveitarfélögum vegna
veitumannvirkja hefur komið í ljós að
umtalsverður munur er á verðmæti
veitukerfa, að teknu tilliti til ólíkra stærðar
og staðhátta sveitarfélaga. Það gefur
ástæðu til að ætla að úrbóta sé þörf á
skráningu veitumannvirkja í tryggingu.
Innan NTÍ er vilji og áhugi til að aðstoða
sveitarfélög til úrbóta hvað þetta varðar,
þannig að veitumannvirki séu réttilega
vátryggð fyrir endurstofnvirði þeirra ef
til tjónsatburða kemur. Forsvarsaðilar
veitumannvirkja eru hvattir til að
setja sig í samband við sviðsstjóra
vátryggingasviðs NTÍ til að fá nánari
upplýsingar.
Hulda Ragnheiður Árnadóttir
Forstjóri Náttúruhamfaratryggingar Íslands
Frá skrifstofu Náttúruhamfaratryggingar Íslands við Hlíðarsmára í Kópavogi.