Sveitarstjórnarmál - 2021, Qupperneq 54

SVEITARSTJÓRNARMÁL
Forvarnir
gegn
kynferðislegu
ofbeldi og
áreitni gegn
börnum
54
Alfa Jóhannsdóttir
Forvarnafulltrúi Sambands íslenskra
sveitarfélaga
Börnum er kennt frá unga aldri að meta
stærð sem ákveðið gildi. Við brosum
framan í krílin okkar og segjum brosandi:
„Hvað ertu stór!?“ og þau rétta upp litlu
hendurnar sínar og teygja sig til himins
til að gera okkur til hæfis. Það er erfitt
að vera lítill og þurfa að standa á tám til
að ná í hluti sem aðrir nálgast án allra
vandræða. Það er erfitt að halda í við
stór skref fullorðinna þegar fæturnir eru
litlir. Það getur verið erfitt að halda á
hlutum sem er ekki gerðir fyrir svona
litla fingur. Börn klifra klaufalega og með
erfiði upp á stóla, inn í bíla, upp stiga
og treysta á stóra fólkið til að leiða þau
á milli staða. Það er erfitt að ná ekki í
hurðarhúninn, upp á salernið og sjá ekki
út um gluggann. Það er erfitt að vera lítill
og upp á aðra kominn. Í sambandi barns
við fullorðna er alltaf valdaójafnvægi.
Við erum stærri og við höfum reynsluna.
Við kunnum á heiminn og þau læra á
hann af okkur. Allt sem börn læra um
heiminn og lífið og samskipti og rétt og
rangt og allt annað kemur frá okkur. Við
getum tekið barn sem smæðar sinnar
vegna er algjörlega á okkar valdi, og
kastað því upp í loft því okkur finnst það
skemmtilegt. Við getum sagt barni að
setjast niður þegar það vill ekki setjast
niður. Við getum sagt barni að skila
leikfangi sem það vill leika sér með, sagt
barni að kyssa annan fullorðinn sem því
líður illa í kringum, látið barn hætta að
hlaupa eða gera það sem okkur finnst
sæmilegt að barn geri þá stundina.
Stundum reyna þau að berjast á móti og
sýna sjálfstæði áður en þau skilja að það
þýðir ekki og þau gefast upp. Við erum
nefnilega stór og við ráðum. Við kennum
börnunum okkar að bera óttablandna
virðingu fyrir valdi í öllu sem við gerum.
Þeir sem eru eldri og sterkari geta
misnotað vald sitt til að sýna vanþóknun
sína, beitt ofbeldi eða hótunum til að
fá sínu fram og krefjast hlýðni. Ofbeldi
gegn börnum er auvirðilegt. Ofbeldi
gegn börnum er líka óþægilegt og erfitt.
Það er vont að tala um að fólk beiti börn
ofbeldi. Ofbeldi er hins vegar ein helsta
ógn sem steðjar að börnum á Íslandi.
Þetta sýndi skýrsla UNICEF um stöðu
barna á Íslandi með nýrri tölfræði um
þróun ofbeldis gegn börnum á Íslandi
frá árinu 2019, svart á hvítu. Niðurstöður
voru sláandi en þar kom fram að tæplega
1 af hverjum 5 börnum á Íslandi hafa
orðið fyrir líkamlegu og/eða kynferðislegu
ofbeldi. Það eru 16,4% barna á landinu.
Vandamálið er skýrt og þörf þess að
bregðast við augljós.
Ég starfa í starfi án staðsetningar hjá
Sambandi íslenskra sveitarfélaga og er
með starfstöð á Akureyri, hvar ég stýrði
innleiðingu Barnvæns sveitarfélags og
starfaði sem sérfræðingur í félagsmálum
barna. Ég brenn fyrir málefnum barna
og er mér því í ljósi stöðunnar bæði ljúft
og skylt að segja lauslega frá verkefnum
nýráðins forvarnafulltrúa Sambands
íslenskra sveitarfélaga og markmiðum
verkefnisins. Mikilvægi verkefnisins er
ótvírætt.
Alþingi samþykkti á síðasta síðasta ári
þingsályktun, nr. 37/150, um forvarnir
meðal barna og ungmenna gegn
kynferðislegu og kynbundnu ofbeldi og
áreitni, ásamt áætlun um aðgerðir fyrir
árin 2021–2025. Í henni er lögð áhersla
á að forvarnir verði samþættar kennslu
og skólastarfi á öllum skólastigum,
sem og í starfsemi frístundaheimila
og félagsmiðstöðva. Áætlunin telur
26 aðgerðir undir sex efnisköflum,
ábyrgðaraðilar aðgerðanna eru 18 og
því er gert ráð fyrir miklu þverfaglegu
samstarfi um aðgerðir. Stýrihópur