Mímir - 01.06.2023, Síða 30

28
fræðamáli vestrænnar akademíu Sagan hefur endurtekið sig
oft.
Kongó var undir stjórn Frakka í áttatíu ár, þ.e. 1880-
1960 er landið fékk sjálfstæði. Frakkland er nú þeirra helsta
viðskiptaland. Þótt Frakkland fari ekki lengur með pólitísk
völd er franska hið opinbera tungumál landsins þótt málin
lingala og kreólamálið kituba séu einnig viðurkennd. Hægt er
að hafna franskri stjórnarskrá og slíta stjórnmálasambandi, en
að losna undan tökum tungumáls fyrrverandi herraþjóðar er
miklu flóknara mál, þrátt fyrir auknar tilraunir til að vinna gegn
andlegri hlið nýeftirlendustefnu (e. mental decolonization)
en Mobutu, fyrrverandi einræðisherra Kongó frá 1965-1997,
aðhylltist mjög þá hugmyndafræði. Ýmsar framfarir hafa
orðið, t.d. með því að endurvekja eldri örnefni, en því
miður er franskan enn ráðandi í kongóska skólakerfinu.
Franskan verður því mál menntafólks. Því fylgir óbeinn
ofbeldisáróður, þau læra frá unga aldri að þeirra eigin
móðurmál sé ómerkara og minna virði. Þau læra að
franskan er fágaðri og að til að verða gjaldgengur
meðlimur samfélagsins þurfi þau að tala lýtalausa
frönsku. Erfitt er að vinda ofan af viðhorfum sem hafa
verið greypt inn í undirmeðvitundina.
Tungumálið er miklu pólitískara en fólk grunar.
Ein af ástæðunum fyrir því að ekki sé hægt að telja
tungumál heimsins er að erfitt er að greina á milli hvort
tungumál séu tungumál eða mállýskur. Oft er eina ástæðan
fyrir aðgreiningunni pólitísk,eins og t.d. króatíska , serbneska
og bosníska. Þetta eru nánast sömu tungumálin en vegna
stjórnmálasögu landanna eru þau talin þrjú mismunandi mál.
Tungumál eru aldrei hlutlaus í stjórnmálum. Bæði beiting
málsins og það hvaða tungumál er notað er hápólitískt.
Tungumál innan Kongó skiptast skýrt í stigveldi
samkvæmt stöðu þeirra í samfélaginu. Á sjöunda áratugnum
eftir að sjálfstæði náð var ákveðið að nota áfram frönsku sem
mál menntunar. Sum börn í efri stéttum samfélagsins hafa
frönsku að móðurmáli.
Nýftirlendustefnan er helsta orsök tungumáladráps (e.