Læknaneminn - 01.01.2017, Síða 30

Ri
trý
nt
ef
ni
29
að mæla blóðþrýsting í sjúklingum með blæðingu undir slímhimnu,
sérstaklega hjá eldri einstaklingum sem eru ekki með sögu um nýlega
áverka á auga44. Aðrar algengar ástæður fyrir blæðingu undir slímhimnu
eru þungar lyftingar, uppköst, notkun á snertilinsum, slæmur hósti,
nudd á augu og sem minniháttar fylgikvillar eftir sjónlagsaðgerðir.
Yfirleitt er ekki þörf á inngripum við blæðingu undir slímhimnu augans
svo lengi sem sýking er ekki til staðar. Fyrst eftir blæðinguna getur
augað litið illa út með töluverðu magni af uppsöfnuðu blóði. Á nokkrum
dögum dreifist yfirleitt úr blóðinu og verður það gulgrænleitt líkt og
hefðbundnir marblettir. Almennt er blæðing undir slímhimnu augans
horfin eftir tvær vikur. Hægt er að mæla með notkun á gervitárum. Að
lokum má nefna að í þeim tilvikum þar sem blæðingar undir slímhimnu
auga hafa komið síendurtekið fram ætti að huga að uppvinnslu sjúklings
með tilliti til undirliggjandi kerfissjúkdóma.
Hvítuhýðisbólga
Hvítuhýðisbólga (e. episcleritis) einkennist af staðbundinni bólgu í ysta
lagi hvítunnar en hún er uppbyggð úr lausum, trefjaríkum, elastískum
vef. Hvítuhýðisbólga er yfirleitt ástand sem gengur yfir án inngripa
á nokkrum vikum og er greind klínískt. Við endurteknar hvítuhýðisbólgur
er þörf á frekari uppvinnslu með tilliti til undirliggjandi kerfissjúkdóma
á borð við iktsýki, rósroða og rauða úlfa (e. lupus). Þannig er talið að
meinmyndun hvítuhýðisbólgu felist í sjálfsofnæmismiðlaðri bólgu
í æðum ysta lags hvítunnar.
Klínísk einkenni hvítuhýðisbólgu eru helst bráð koma á rauðu auga,
seyðingsverkur og eymsli við létta þreifingu en sjón helst óskert.
Jafnframt sést yfirleitt staðbundið svæði með roða og útvíkkaðar æðar
í hvítunni (mynd 9). Oft er meðfylgjandi hvarmabólga þar sem bólga
í augnloki veldur ertingu á nærliggjandi slímhimnu augans.
Meðferð við hvítuhýðisbólgu byggir á stuðningsmeðferð og gervi tárum.
Ekki hefur verið sýnt fram á virkni bólgueyðandi gigtarlyfja fram yfir
lyfleysu við meðferð á hvítuhýðisbólgu45. Í alvarlegum hvítuhýðis­
bólgum geta staðbundnir sterar gert gagn en rétt er að augnlæknar ávísi
slíkri meðferð.
Lokaorð
Í þessari yfirferð á nokkrum algengum ástæðum rauðs auga var reynt að
takmarka umfjöllunina að mestu við ástand þar sem ekki er þörf á tafar­
lausu inngripi augnlækna. Algengt er að sjúklingar leiti til almennra
lækna með rautt auga hvort sem er á heilsugæslum eða sjúkra húsum.
Birtingarmyndir rauðs auga eru afar mismunandi og huga þarf að
fjölmörgum mismunagreiningum í hverju tilviki fyrir sig. Í þeim
tilvikum þar sem sjúklingur leitar aðstoðar með rautt auga en sjónin er
óskert, ljósop svara áreiti eðlilega og ljósfælni eða aðskotahlutstilfinning
er ekki til staðar ætti almennum lækni að vera óhætt að frumgreina
vandamálið og hefja meðferð. Í því samhengi má nefna að þegar fyrsta
meðferð hins almenna læknis hefur ekki borið árangur ætti að vísa
sjúklingi til augnlæknis.
Árétta má að í þeim tilvikum þar sem sjúklingur leitar aðstoðar með
rautt auga samhliða sjóntapi, ljósfælni, hvítum blettum á hornhimnu,
ógleði, uppköstum, blæðingu og/eða miklum verkjum er ágæt vinnuregla
að vísa honum tafarlaust til augnlæknis (tafla II). Ýmsir alvarlegir
augnsjúkdómar geta valdið rauðu auga þar sem mikilvægt er að bregðast
skjótt og rétt við8.
Það er von höfundar að ofangreind lesning hafi aukið þekkingu lesenda
á algengustu orsökum, greiningu og meðferð rauðs auga en ekki síður
veitt þekkingu til að vísa sjúklingi áfram til augnlæknis þegar það á við.
Tafla II. Rauð flögg hjá sjúklingum með rautt auga. Hér gildir að hafa lágan
þröskuld fyrir tilvísun til augnlæknis.
Við sögutöku Við skoðun
Miðlungs til mikill verkur Sjóntap
Ljósfælni Sár á hornhimnu
Áberandi verkur eða sjóntap
í tengslum við notkun á
snertilinsum
Ljósop óeðlileg eða svara ekki
ljósáreiti eðlilega
Slys eða nýleg saga um
slys á auga
Blæðing í framhólfi augans
(e. hyphema)
Efnaskaði eða grunur um
efnaskaða
Gröftur í framhólfi augans
(e. hypopyon)
Nýleg saga um aðgerð
á auga/­um
Hækkaður augnþrýstingur
(e. intraocular pressure)
Ógleði og/eða uppköst Grár/hvítur blettur á hornhimnu
Fyrri saga um erfið
augnvandamál
Roði á mótum hornhimnu og
hvítu (e. perilimbal)
i. Graff, Jordan M. (2008). Adenoviral
conjunctivitis. EyeRounds, University of
Iowa. [Mynd af interneti]. Sótt 7. maí 2017
af vefslóð: http://webeye.ophth.uiowa.
edu/eyeforum/atlas/pages/Adenoviral­
conjunctivitis.html
ii. Sr Caccamise, William Charles. (2008).
Acute mucopurulent bacterial conjunctivitis.
EyeRounds, University of Iowa. [Mynd
af interneti]. Sótt 7. maí 2017 af vefslóð:
http://webeye.ophth.uiowa.edu/eyeforum/
atlas/pages/acute­mucopurulent­bacterial­
conjunctivitis.html
iii. Critser, D. Brice. (2012). Chlamydia.
EyeRounds, University of Iowa. [Mynd af
interneti]. Sótt 7. maí 2017 af vefslóð: http://
webeye.ophth.uiowa.edu/eyeforum/atlas/
pages/Chlamydia­trachomatis­infection.htm
iv. Critser, Brice. (2016). Lissamine green staining
in keratoconjunctivitis sicca. EyeRounds,
University of Iowa. [Mynd af interneti]. Sótt
7. maí 2017 af vefslóð: http://webeye.ophth.
uiowa.edu/eyeforum/atlas/pages/LG­staining/
index.htm
v. Doan, Andrews. (2008). Blepharitis and
meibomian gland dysfunction. EyeRounds,
University of Iowa. [Mynd af interneti]. Sótt
7. maí 2017 af vefslóð: http://webeye.ophth.
uiowa.edu/eyeforum/atlas/pages/blepharitis­
and­meibomian­gland­dysfunction.html
vi. Chan, Carol. (2015) Corneal abrasion.
EyeRounds, University of Iowa. [Mynd af
interneti]. Sótt 7. maí 2017 af vefslóð: http://
webeye.ophth.uiowa.edu/eyeforum/atlas/
pages/corneal­abrasion/index.htm
vii. Dinn, Robert B., Graff, Jordan M, (2008).
Subconjunctival Hemorrhage. EyeRounds,
University of Iowa. [Mynd af interneti].
Sótt 7. maí 2017 af vefslóð: http://webeye.
ophth.uiowa.edu/eyeforum/atlas/pages/
Subconjunctival­Hemorrhage.html
viii. Beaver, Hilary A., Graff, Jordan M, (2008).
Episcleritis, sectoral. EyeRounds, University
of Iowa. [Mynd af interneti]. Sótt 7. maí 2017
af vefslóð: http://webeye.ophth.uiowa.edu/
eyeforum/atlas/pages/Episcleritis­sectoral.html
Allar myndir teknar af heimasíðu EyeRounds,
University of Iowa undir Creative Commons
Attribution­NonCommercial­NoDerivs 3.0
Unported skilmálum.
Myndaskrá