Læknaneminn - 01.01.2017, Síða 155

Ra
nn
só
kn
ar
ve
rk
ef
ni
3
. á
rs
ne
m
a 2
01
6
15
4
greindust á tímabilinu voru Góðkynja barnaflogaveiki
(e. Rolandic epilepsy), Góðkynja störuflogaveiki barna
(e. Absence epilepsy) og flogaveiki með alflogum.
Flogaveik börn áttu 442 komur á tímabilinu, eða
um 65,7% af öllum komum vegna krampa. Af öllum
börnunum sem leituðu á bráðamóttökuna með
krampa á tímabilinu fengu 18 (6,5%) síflog, þar af 13
vegna undirliggjandi flogaveiki, 3 vegna hitakrampa
og 2 vegna annars konar krampa.
Ályktanir: Ljóst er að börn með krampa mynda
tiltölulega fjölmennan hóp sem á margar komur
á Bráðamóttöku Barnaspítala Hringsins. Með þessari
rannsókn fékkst betra yfirlit yfir þennan sjúklingahóp
en áður hefur fengist og er það von okkar að það muni
skila sér í bættri þekkingu og þjónustu við þessi börn.
Tengsl 5 mínútna Apgars og
fæðingar þyngdar við náms árangur
í íslensku og stærðfræði
í 4. og 7. bekk grunnskóla
Guðrún I. Þorgeirsdóttir1, Þórður
Þórkelsson1,2, Ingibjörg E. Þórisdóttir3, Inga
D. Sigfúsdóttir3, Þóra Steingrímsdóttir1,2,
Ásgeir Haraldsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Kvenna-
og barnasvið, Landspítala, 3Háskólinn í
Reykjavík
Inngangur: Apgar stigun er samræmt stigunarkerfi
sem metur ástand nýbura eftir fæðingu. Kerfið
tekur tillit til hjartsláttar, öndunar, vöðvaspennu,
svörunar við áreiti og húðlitar og fær nýburinn stig
á bilinu 0­10 (0 er verst en 10 best). Stigað er 1 og
5 mínútum eftir fæðingu. Fundist hafa umdeild
tengsl milli Apgar stigunar og námsárangurs. Tengsl
fæðingarþyngdar léttbura (börn sem fædd eru
<2500 g) við námsárangur þeirra eru þekkt. Tengsl
fæðingarþyngdar umfram 2500 g við námsárangur
eru hins vegar umdeildari. Markmið þessarar
rannsóknar voru að kanna tengsl Apgar stigunar
og fæðingarþyngdar við námsárangur í íslensku og
stærðfræði í 4. og 7. bekk grunnskóla. Rannsóknin
er forrannsókn fyrir hluta af rannsókninni Lifecourse
sem nú fer fram í Háskólanum í Reykjavík.
Efniviður og aðferðir: Gagnagrunnur var fenginn
úr rannsókninni Lifecourse. Þar voru upplýsingar
um öll börn sem fædd voru í Reykjavík árið 2000
og búsett í Reykjavík við fæðingu. Tekin voru út úr
gagnagrunninum börn með óskráða meðgöngulengd,
börn með meðgöngulengd styttri en 37 vikur og börn
sem ekki höfðu tekið samræmd próf í 4. eða 7. bekk.
Börnunum var skipt í tvo hópa eftir því hvort þau
höfðu lága 5 mínútna Apgar stigun (0­6) eða eðlilega
(7­10). Tölfræðiforritið R var notað. Parað t­próf var
notað til að bera saman einkunnir innan hvors flokks
milli ára en óháð t­próf til að bera saman einkunnir
milli flokka. Línuleg aðhvarfsgreining var notuð til
að meta samband Apgar stigunar (sem talnabreytu)
og samband fæðingarþyngdar (sem talnabreytu) við
einkunnir. Fjölbreytu línuleg aðhvarfsgreining var
notuð til að meta sjálfstæð áhrif Apgar stigunar og
fæðingarþyngdar á einkunnir.
Niðurstöður: Apgar hafði marktæk línuleg tengsl
við stærðfræðieikunnir (hallatala 2,8; p=0,004),
reikning og aðgerðir (hallatala 2,2; p=0,02), tölur og
talnaskilning (hallatala 1,9; p=0,04), og rúmfræði í 4.
bekk (hallatala 3,1; p=0,001); og stærðfræði (hallatala
1,9; p=0,04), reikning og aðgerðir (hallatala 2,0;
p=0,03), íslensku (hallatala 2,1; p=0,04) og lestur
í 7. bekk (hallatala 2,3; p=0,01). Ekki var marktækur
munur á einkunnum milli Apgarflokkanna tveggja.
Fæðingarþyngd hafði marktæk línuleg tengsl við
stærðfræði (hallatala 0,006; p=0,03), reikning
og aðgerðir (hallatala 0,005; p=0,04), tölur og
talnaskilning (hallatala 0,005; p=0,04), stafsetningu
(hallatala 0,007; p=0,01), og ritun í 4. bekk (hallatala
0,005; p=0,03); og íslensku (hallatala 0,006;
p=0,003), stafsetningu (hallatala 0,005; p=0,05) og
málnotkun í 7. bekk (hallatala 0,005; p=0,05).
Ályktanir: Rannsóknin sýndi tengsl milli 5 mín útna
Apgars og einkunna, einkum í stærðfræði. Náms­
erfiðleikar barna með lága Apgar stigun í rúmfræði
aukast þegar þau eldast. Frekari rannsókna er þörf,
enda hér einungis til skoðunar 22 börn með lága
Apgar stigun. Rannsóknin sýndi einnig að tengsl eru
milli fæðingarþyngdar yfir 2500 g og námsárangurs.
Lægri fæðingarþyngd hafði meira forspárgildi fyrir
lélegum námsárangri hjá stúlkum en drengjum. Það
er óvenjulegt samanborið við aðrar rannsóknir og þarf
að rannsaka nánar á stærra þýði.
Greining rauðkornamótefna
kvenna á Íslandi árin 1996­2015
Áhrif á meðgöngu og afdrif nýbura
Gunnar Bollason1, Anna Margrét
Halldórsdóttir2, Hulda Hjartardóttir3,
Sveinn Kjartansson3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Blóðbankinn,
3Kvenna- og barnasvið, Landspítali
Háskólasjúkrahús
Inngangur: Við misræmi á milli blóðflokka móður
og fósturs getur móðirin myndað rauðkornamótefni
sem geta orsakað fóstur­ og nýburablóðrof (FNB).
Árið 1969 hófst á Íslandi fyrirbyggjandi gjöf á RhD
immunoglóbúlíni fyrir RhD neikvæðar konur eftir
fæðingu RhD jákvæðs nýbura (Rhesusvarnir) sem
dró verulega úr tíðni anti­D mótefna í tengslum
við meðgöngu. Hins vegar hafa mótefni gegn
öðrum mótefnavökum orðið hlutfallslega algengari.
Rannsóknin felst í samantekt á tíðni og sértækni
rauðkornamótefna í meðgöngu árin 1996­2015 og
greiningum á afdrifum nýbura.
Efniviður og aðferðir: Upplýsingar um allar konur
sem greinst hafa í Blóðbankanum með mótefni
á með göngu frá árinu 1996 eru varðveittar í gagna­
grunni Blóðbankans. Gögn um fæðingar kvenna
með mótefni í meðgöngu voru sótt í fæðingaskrá
og upplýsingar um afdrif nýbura voru fengnar úr
sjúkraskrám Landspítala og gagnagrunni vökudeildar
Landspítala. Unnið var með gögnin í Excel og
forritinu R.
Niðurstöður: Á rannsóknartímabilinu 1996­2015
voru skráðar 87.437 fæðingar á Íslandi. Í rann­
sókninni voru 1210 tilfelli mótefnamyndunar greind
í 915 meðgöngum og 649 konum. Mótefni greindust
í 1,03% af heildarfjölda fæðinga á Íslandi. Algengustu
mótefnin voru anti­M, í 234 meðgöngum (19,3%),
anti­E í 229 (18,9%), anti­D í 150 (12,4%), anti­K
í 100 (8,3%) og anti­c í 94 meðgöngum (7,8%).
Í 73,1% meðgangna greindist einungis eitt mótefni,
í 22.5% tilfella greindust tvö mótefni en í öðrum
tilfellum þrjú til fjögur mótefni. Í 575 meðgöngum
(62,8%) voru klínískt mikilvæg mótefni reglulega
títruð á meðgöngunni; oftast anti­D, eða í 133
meðgöngum (23,1%), anti­E í 126 (21,9%), anti­
Kell í 84 (14,6%) og anti­c í 74 meðgöngum (12,9%).
Á tímabilinu þurftu 77 nýburar (8,4%) ljósameðferð
vegna FNB, af þeim höfðu 28 anti­D, 27 anti­E, 14
anti­C og 12 anti­c. Níu nýburar fengu blóðgjöf,
þar af höfðu sjö anti­D (miðgildi títers 1024), einn
anti­c/­E (titer 1/1) og einn anti­E (titer 8). Alls
þurftu 17 nýburar (1,9%) blóðskipti eftir fæðingu,
þar af voru 13 tilfelli vegna anti­D (miðgildi titers
1024) og fjögur vegna anti­c (miðgildi titers 48). Í
þremur meðgöngum fór fram blóðgjöf til fósturs um
nafla streng, í öllum tilfellum var um anti­D að ræða.
Í hópnum varð eitt fósturlát (anti­D), fjórar andvana
fæðingar (anti­K/­S, anti­c/­K/­E, anti­D, anti­c/­E)
og eitt andlát á fyrsta mánuði eftir fæðingu (anti­
D/­C) vegna afleiðinga FNB.
Ályktanir: Rannsóknin gefur mynd af greiningu
rauðkornamótefna á Íslandi í þunguðum konum
yfir 20 ára tímabil. Þrátt fyrir Rhesusvarnir voru
anti­D mótefni mikilvægasta orsök alvarlegs FNB, þó
tíðni anti­D væri aðeins 12,4% af öllum greindum
mótefnum. Þörf er á að efla enn frekar Rhesusvarnir
á Íslandi með því að innleiða fyrirbyggjandi gjöf RhD
immunóglóbúlíns á meðgöngu fyrir RhD neikvæðar
konur.
Trends in Mode of Access of
Benign Hysterectomy Following
the FDA Power Morcellation
Advisory
Helga Þórunn Óttarsdóttir1, Jón Ívar
Einarsson2,3
1Faculty of Medicine, School of Health
Science, University of Iceland, 2Brigham
and Women’s Hospital, 3Harvard Medical
School
Introduction: In April and again in November,
2014, the U.S. Food and Drug Administration issued
a safety recommendation warning against the use of
power morcellators in women with uterine fibroids
due to concerns of spreading occult malignant tissue
in the peritoneal cavity during morcellation.
Materials and methods: This study is a retrospective
review of all patients who underwent a hysterectomy
for benign indications, focusing specifically on those
with the diagnosis of fibroids, at Brigham and Women’s
Hospital in Boston MA, USA from 2013­2015.
Patients were identified from hospital coding records
and clinical data extracted from electronic medical
records. The rates of abdominal, vaginal, laparoscopic,
and robotic­assisted laparoscopic hysterectomy, as
well as the incidence of postoperative complications,
60­day readmissions, reoperations, and length of stay,
were compared over the study period. Analysis was
performed using multivariable linear, multinomial,
and logistic regression. Regression models were
adjusted for potential confounders.
Results: From 2013 to 2015, 1530 patients under­
went hysterectomy for benign indication. Of those,
639 patients underwent the procedure for the
indication of uterine fibroids. Focusing on the fibroid
patients alone, abdominal hysterectomy increased by
10.0% (19.0% vs. 29.0%), vaginal hysterectomy
decreased by 3.3% (5.6% vs. 2.3%), laparoscopic
hysterectomy decreased by 6.0% (71.3% vs. 65.3%),
and there was little change in the frequency of robotic­
assisted laparoscopic hysterectomy from 2013 to
2015. These trends were not statistically significant
however. A 24.0%. decrease in supracervical app­
roach to hysterectomy was noted over the study
period. There was no significant difference between
the year of surgery and incidence of intraoperative
complications or reoperation.
Conclusion: We did not observe a notable shift in
the mode of hysterectomy or perioperative outcomes
at our institution following the FDA’s 2014 safety
recommendations regarding morcellation, although
the rate of supracervical hysterectomy did decrease
marked ly. With changing practice patterns and vigi­
lance surrounding power morcellation, gyne cologic
surgeons may still offer patients minimally invasive
procedures with all of the accompanying advantages.