Læknaneminn - 01.01.2017, Blaðsíða 156

Ra
nn
só
kn
ar
ve
rk
ef
ni
3
. á
rs
ne
m
a 2
01
6
15
5
Gastrointestinal stromal tumor
á Íslandi 2004­2015
Hildur Þóra Ólafsdóttir1, Jón Gunnlaugur
Jónasson1,2, Haraldur Hauksson3, Guðjón
Birgisson1,4, Páll Helgi Möller1,4
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Rannsókna-
stofa í meinafræði, 3Skurðlækningadeild
Sjúkrahússins á Akureyri, 4Skurðlækninga-
deild Landspítala
Inngangur: GIST eru sjaldgæf æxli en ein algengustu
sarkmein í meltingarvegi og tengjast gangráðsfrumum
meltingarvegarins (e. interstitial cells of Cajal (ICC)).
Æxlin eru yfirleitt vel afmörkuð. Þau geta komið fram
á hvaða aldri sem er en algengasti aldur við greiningu
er um 60­65 ára. GIST eru algengust í maga (60%) og
þar næst í smágirni (30%). Tilgangur rannsóknarinnar
er að kanna aldur, kyn, einkenni, greiningaraðferðir,
meðferð, stigun, árangur meðferðar, nýgengi,
endurkomu og dánartíðni sjúklinga með GIST
á árunum 2004­2015. Áður höfðu verið tekin
saman tilfelli frá árunum 1990­2003 á Íslandi og
er markmiðið að bera niðurstöðurnar saman við þá
rannsókn og erlendar rannsóknir.
Efniviður og aðferðir: Framkvæmd var afturskyggn
rannsókn þar sem sjúklingar greindir á tímabilinu frá
1. janúar 2004 til 31. desember 2015 voru fundnir
með SNOMED­greiningakóðum. Klínískum og
meinafræðilegum upplýsingum var safnað úr rafrænu
sjúkraskrárkerfi Landspítala (LSH) og Sjúkrahússins
á Akureyri (SAk).
Niðurstöður: Alls greindust 32 einstaklingar með
GIST, 18 konur og 14 karlar. Miðgildi aldurs var
68 ár (bil: 35­87). Nýgengi var um 1,0 á hverja
100.000 einstaklinga á ári. Algengasta staðsetningin
var magi (n=23) en 8 voru í smágirni. Eitt greindist
í þarmanetju (e. omentum). Allir einstaklingarnir fóru
í aðgerð. Meðalstærð æxlis var 6,5 cm og reyndust
þau öll c­kit jákvæð. Flest æxlin (n=25) höfðu lágan
fjölda kjarnadeilinga, 6 háan en hjá einu var það
óþekkt. Spólufrumur einkenndu 23 æxli, þekjulíkar
frumur tvö en báðar frumutegundir voru fundnar
hjá 7. Í 20 tilfellum var sár í slímhúð og drep hjá
10. Flest æxlin voru á stigi II (n=13) en tvö á stigi
I, 7 á stigi III og 10 á stigi IV skv. NIH flokkun.
Fimm einstaklingar fengu viðbótarlyfjameðferð
(e. adjuvant). Fjórir einstaklingar fengu endurkomu
æxlis 24 mánuðum (bil: 4­48) eftir aðgerð og voru
allir á stigi IV. Heildarlifun eftir 5 ár var um 78% en
miðgildi lifunar var 26 mánuðir (bil:6­142).
Ályktanir: Nýgengið hér er sambærilegt því sem
þekkist í Evrópu. Árangur skurðaðgerða, meðferð
og horfur sjúklinga með GIST hafa verið góðar
hérlendis. Sjúkdómssértæk lifun er svipuð og í fyrri
rannsókn. Langtíma horfur eru sambærilegar við
erlendar rannsóknir.
Lifrarbólga af völdum Epstein­Barr­
og cytomegaloveira
Hilmar Leonardsson1, Einar Stefán
Björnsson1,2, Arthur Löve2, Jóhann Páll
Hreinsson2, Guðrún Erna Baldvinsdóttir2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Landspítali
Háskólasjúkrahús
Inngangur: Ekki eru til nýlegar né yfirgripsmiklar
faraldsfræðilegar rannsóknir byggðar á lýðgrunduðu
þýði um lifrarbólgur af völdum Epstein­Barr­ og
cytomegaloveiru. Tilgangur rannsóknarinnar var
að kanna hversu oft þessar veirur valda lifrarbólgu
hérlendis, hversu margir fá gulu og hvernig sjúk­
lingum reiðir af.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var aftursýn og
náði yfir tæplega 10 ára tímabil, frá mars 2006 til
janúar 2016. Rannsóknin náði til allra sjúklinga sem
leituðu sér læknishjálpar á LSH og voru greindir með
bráða sýkingu af EBV eða CMV af Veirufræðideild
Landspítalans. Upplýsingum var safnað úr sjúkra­
skrám hjá sjúklingum sem voru með hækkuð gildi
lifrarensíma í blóði.
Niðurstöður: 190 einstaklingar greindust með
bráða EBV sýkingu og var vísað til eða greindust
á LSH. Alls 82% voru með hækkuð lifrarpróf, 15%
með gulu og af þeim voru 46% lagðir inn. Í öllum
tilfellum gékk lifrarbólgan yfir án meðhöndlunar og
frekari fylgikvilla. Bráð CMV sýking greindist hjá
118 sjúklingum, 69% höfðu hækkuð lifrarpróf en
aðeins 9% reyndust hafa gulu. Af þeim með hækkuð
lifrarpróf voru 17% ónæmisbældir, 40% voru lagðir
inn, 17% fengu veiruhemjandi lyf og 6% voru
þungaðar konur. Einn ónæmisbældur sjúklingur lést
í kjölfar CMV sýkingar vegna lifrar og nýrnabilunar.
Ályktanir: Hátt hlutfall þeirra sem leita á LSH vegna
EBV og CMV sýkinga eru með hækkuð lifrarpróf.
Umtalsverður hluti sjúklinga með EBV og CMV
lifrarbólgu hefur gulu en horfur eru góðar, sjúklingar
með CMV lifrarbólgu eru eldri, fremur lagðir inn
og líklegri til að vera ónæmisbældir. Ónæmisbældir
sjúklingar með CMV geta þurft veiruhemjandi
lyfjameðferð.
Gildi berkjuómspeglunar
í greiningu og stigun
lungnakrabbameins á Íslandi
Ingvar Ásbjörnsson1, Tómas
Guðbjartsson1,2, Steinn Jónsson1,3, Sif
Hansdóttir3, Hrönn Harðardóttir1,3
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Brjóstholsskurðdeild Landspítala,
3Lungnadeild Landspítala
Inngangur: Stigun lungnakrabbameins segir til
um út breiðslu sjúkdómsins og er nauðsynleg í mati
á með ferð og lífshorfum. Útbreiðsla til miðmætiseitla
er einn aðalþáttur stigunar. Mat á miðmætiseitlum fer
fram með tölvusneiðmyndum og jáeindaskanna en
sýnataka úr eitlunum er nauðsynleg til staðfestingar
á breytingum sem sjást í þeim rannsóknum. Berkju­
ómspeglun er nýleg rannsóknaraðferð sem gerir
sjón rænt mat og sýnatöku úr eitlunum mögu­
lega. Markmið rannsóknar innar var að meta gildi
berkju ómspeglunar í greiningu og stigun lungna­
krabbameins á Íslandi árin 2013­2015.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er framsýn og
tók til þeirra sjúklinga sem gengust undir berkju­
ómspeglun vegna gruns um eða reyndust hafa
staðfest lungnakrabbamein á tímabilinu 2013­2015
(n=53, meðalaldur 68 ára, 51% karlar). Kannaður var
árangur berkjuómspeglunar við greiningu og stigun
og reiknað neikvætt forspárgildi rannsóknarinnar.
Niðurstöður: Berkjuómspeglanir voru 66 á rann­
sóknar tímanum og fjölgaði úr 14 árið 2013 í 30
árið 2015 (p<0,05). Hjá sjúklingum með lungna­
krabbamein voru gerðar 53 speglanir (80,3%) og
voru 80% þeirra voru með krabbamein af ekki­
smáfrumugerð. Markverð sýnataka úr miðmætis­
eitlum jókst úr 69% árið 2013 í 92% árið 2015
(p=0,09). Rannsóknin leiddi til greiningar lungna­
krabbameins í 38% tilfella árið 2013 og jókst það
í 78% árið 2014/15 (p<0,01). Berkjuómspeglun
leiddi til stigunar í 62% tilfella árið 2013 og jókst í
88% árið 2014/15 (p<0,05). Neikvætt greiningargildi
berkjuómspeglunar var 78%.
Ályktanir: Berkjuómspeglun hefur fest sig í sessi
sem greiningar­ og stigunarrannsókn við lungna­
krabbameini hérlendis. Næmi til greiningar og
stigunar er lág fyrsta árið en eykst eftir það og er
í lok rannsóknartímabilsins sambærileg við erlendar
rannsóknir.
Methicillin ónæmur
Staphylococcus aureus: Faraldur á
Vökudeild Barnaspítala Hringsins
2015
Íris Kristinsdóttir1, Ásgeir Haraldsson1,2,
Þórður Þórkelsson1,2, Karl G. Kristinsson1,3,
Ólafur Guðlaugsson4, Kristján Orri
Helgason3, Valtýr Stefánsson Thors1,2
Læknadeild Háskóla Íslands1, Barnaspítali
Hringsins2, Sýklafræðideild Landspítala3,
Sýkingavarnadeild Landspítala4
Inngangur: Methicillin ónæmur Staphylococcus
aureus (MÓSA) hefur skipað sér sess sem meinvaldur
á nýburagjörgæsludeildum og hefur nýgengi farið
vaxandi víða um heim á undanförnum árum.
Sjúklingar á nýburagjörgæslum eru oft fyrirburar,
hafa lága fæðingarþyngd og eru með ýmsa íhluti.
Þessir þættir hafa verið tengdir við auknar líkur á
MÓSA­sýklun og ­sýkingu. Þeir nýburar sem sýklast
af MÓSA eru líklegri til að sýkjast og því er mikilvægt
að koma í veg fyrir sýklun. MÓSA­faraldur kom upp
á Vökudeild Barnaspítala Hringsins árið 2015 og
miðar þessi rannsókn að því að varpa ljósi á upphaf
faraldursins, hverjir sýkluðust/sýktust, skilgreina
áhættuþætti og smitleiðir, sem og stofna bakteríunnar
sem olli faraldrinum.
Efniviður og aðferðir: Á sex mánaða tímabili,
1.3.2015­31.8.2015, lágu 192 sjúklingar inni
á Vökudeild Barnaspítala Hringsins. Af þeim
voru 97 skimaðir fyrir MÓSA og voru úrtak
rannsóknarinnar. Niðurstöður úr MÓSA­leit voru
skráðar. Næmispróf var framkvæmt á jákvæðum
sýnum og þau spa­týpugreind. Upplýsingum var
safnað úr sjúkraskrám um undirliggjandi sjúkdóma,
fæðingarþyngd, meðgöngulengd, íhluti og dagafjölda
með hvern þeirra, sýklalyf/sveppalyf/barkstera og
lengd meðferðar, hvort sjúklingar væru einburar
eða fjölburar og hvort þeir hefðu verið teknir með
keisaraskurði eða ekki. Einnig voru legustaðir á
Vökudeild skráðir og lengd legu. 
Niðurstöður: Níu börn og sjö foreldrar voru sýkluð af
MÓSA en enginn sýktist. Allir heilbrigðisstarfsmenn
voru neikvæðir. Tvær spa­týpur greindust, t253 og
t4845. Týpurnar höfðu ólíkt sýklalyfjanæmi. Átta börn
og sex foreldrar höfðu spa­týpu t253 en eitt barn og
annað foreldri þess spa­týpu t4845. MÓSA ræktaðist
frá 12 umhverfissýnum á Vökudeild. Öll sýkluðu
börnin fengu mupirocin upprætingarmeðferð, með
eða án klórhexidín­þvotts. Upprætingarmeðferð
bar árangur hjá 4/9 en 3/9 voru enn jákvæðir við
síðustu sýnatöku. Börn sem sýkluðust fæddust
léttari og eftir styttri meðgöngu en þau sem ekki
sýkluðust. Þau lágu einnig lengur á Vökudeildinni.
Tengsl voru á milli MÓSA­sýklunar og slagæðaleggs,
barkarennu, „continuous positive airway pressure“
(CPAP) og Highflow súrefnismeðferðar. Af sýkluðum
börnum voru 6/9 fyrirburar og 6/9 höfðu lága
fæðingarþyngd (<2500 g). Andnauðarheilkennni
nýbura og nýburagula voru algengustu undirliggjandi
sjúkdómar þeirra sem sýkluðust. 
Ályktanir: Tvær mismunandi spa­týpur greindust
á Vökudeildinni, hvorug þeirra hefur greinst áður
á Íslandi. Regluleg MÓSA­skimun inniliggjandi
sjúklinga er mikilvæg svo hægt sé að bera snemma
kennsl á sýklaða sjúklinga og grípa til viðeigandi
aðgerða. Upprætingarmeðferð í ungbörnum og
fyrirburum er ekki vel stöðluð, kjörmeðferð er
oft illfáanleg og árangurinn af meðferðinni því
takmarkaður.