Vinnan og verkalýðurinn - 01.05.1955, Blaðsíða 32

inda og er þá greitt fyrir hverja
klukkustund. í þessu húsi er engin
barnavarzla utan starfstíma dagheim-
ilisins, en í öðrum samfélagshúsum er
ýmist hægt að skilja börn eftir yfir
nótt í barnaheimilinu, ef foreldrar
þurfa að fara út að kvöldi, eða að
starfsstúlkur barnaheimilisins ganga
um húsið á kvöldin á um 20 mín. fresti
og líta eftir eftir þeim börnum, sem
beðið er fyrir, fari foreldrar í kvik-
myndahús eða þ.u.l. Fyrir þetta greið-
ist sérstakt gjald.
Það er eins með barnaheimilið og
matsöluna, að tekjur starfsrækslunn-
ar koma að verulegu leyti utanfrá.
Hinn hagkvæmi rekstur byggist að
verulegu leyti á utanaðkomandi að-
stæðum og hefur því skapað aðstöðu
tii meira frelsis en jafnan er í þessum
húsum hvað snertir kvaðir um að
nota hinar sameiginlegu stofnanir. Er
nokkuð af vinsældum hússins fólgið
í þeirri staðreynd.
Um Markelíusarhúsið í John Erics-
sonsgatan getum við því slegið föstu
eftirfarandi:
1. Húsið hefur of fáar íbúðir (57)
til að geta starfrækt allar nauðsyn-
legar stofnanir sjálfstætt fyrir íbúa
hússins.
2. Þrátt fyrir það reyndist húsið með
afburðum vel vegna þess samræmis,
sem er á milli fjárhagsgrundvallarins,
rekstursformsins og staðsetningar
hússins annars vegar og íbúanna og
íbúa nágrennisins hins vegar.
3. Með því að bera saman önnur
samfélagshús og þetta höfum við skil-
yrði til að sjá hvaða ráðstafanir eru
dæmdar til að misheppnast og hverjar
munu heppnast. Eðli manna er nefni-
lega ekki ólíkt hvort þeir eru úr
efnastétt eða verkalýðsstétt, það er
fjárhagsaðstaðan sem skilur.
Eg hef heldur valið þessa leið til
að ræða um sænsk samfélagshús, en
að setja þau undir einn samnefnara
og draga vafasamar ályktnir af
reynzlu á þeim.
Eg ræði ekki hin svokölluðu „Kate-
gariehus“ þ. e. ungkarlahótelið „Ral-
ambus“ og kvennaheimilið „Smarag-
den“. En vil aðeins geta niðurstöðu
rannsókna á öðrum fjölskyldusamfé-
lagshúsum (það er tekið úr Kollektiv-
huset og det forudsætninger). Þar
segir: „Það búa tiltölulega fáar fjöl-
skyldur með börn í sænsku samfé-
lagshúsunum (undantekninging er Al-
vikgarden) og er mikið af barna-
fjölskyldum í þeim, sem eru byggð
og rekin á sjálfskostnaðargrundvelli.
Meirihluti íbúanna er einhleypt fólk
og barnlaus hjón. Ekki ber sérstak-
lega á neinum sérstökum aldursflokki
þó að margir séu það sem kallað er
í „blóma lífs síns“. Aftur á móti er
áberandi meirihluti efnaðra fólks, og
fólks með æðri menntun, sem býr í
samfélagshúsunum. Meirihluti hús-
mæðranna hefur vinnu utan heimilis-
ins, en það gerir fjölskyldunni kleift
að búa í samfélagshúsinu, sem aftur
á móti er skilyrði fyrir því að konan
geti tekið starfið.
Mikill hluti leigjenda samfélagshús-
anna sænsku hefur of lágar tekjur til
að geta hagnýtt til fullnustu gæði
samfélagshússins.“
Þar í felast vonbrigði leigjenda og
erfiðleikar í starfsemi húsanna.
Skilyrði fyrir því að hinar félags-
legu ráðstafanir geti orðið ódýrar
er að þær séu hagnýttar til fullnustu.
Með þetta í huga verður ljóst
hvers vegna ég hef gert Markelíusar-
húsið aðallega að umræðuefni. Þar
felst í hnotskurn sá lærdómur, sem
við eigum að hagnýta okkur.
70
VINNAN og verkalýðurinn