Ársrit Skógræktarfélags Íslands - 15.12.1975, Page 9

var sett upp, var Elliðavatn, bæði staðurinn og
vatnið, utan girðingar, og Hjallar og Löngu-
brekkur voru aðeins að hluta innan girðingar-
innar en úr þessu var bætt innan nokkurra ára,
og að auki bættist við Heiðmörkina Vífils-
staðahlíðin og landið upp af henni.
Meginhluti Vífilsstaðahlíðarinnar var talinn
mjög álitlegt land til skógræktar, þar eða það
liggur vel við sól og í skjóli fyrir norðanátt,
enda töluverðar leifar af allhávöxnu birkikjarri
hér og þar í hlíðinni, og við hliðarfótinn með-
fram allri hlíðinni er ákjósanlegt útivistarsvæði.
En fyrir austan (suðaustan) Vífilsstaðahlíð, í
áttina að Búrfelli, tekur við afréttarland Garða
á Alftanesi, og var talið mjög æskilegt, ef suð-
vestur takmörk Heiðmerkur yrðu færð út fyrir
Vífilsstaðahlíð, að leggja jafnframt hluta af
þessu afréttarlandi til Heiðmerkur.
Nokkrir bændur í nágrenni Garða töldu sig
eiga rétt til upprekstrar í þennan afrétt, og var
þegar á árinu 1952 reynt að ná samkomu-
lagi við þá um að þeir létu af hendi þann
hluta afréttarins, sem æskilegt var talið að
kæmi innan Heiðmerkurgirðingarinnar. Ekki
náðist samkomulag um það, og á árinu 1953
var á Alþingi samþykkt heimild til eignarnáms
á 220 ha landssvæði í þessu skyni.
Nokkur dráttur varð á því að leitað yrði
eftir heimild til Jress að fá Vífilsstaðahlíðina inn
í Heiðmörk, en veturinn 1957, nokkru eftir
nýár, gengu þeir Hákon Bjarnason skógrækt-
arstjóri og Einar Sæmundsen framkvæmda-
stjóri Skógræktarfélags Reykjavíkur á fund
Helga Ingvarssonar yfirlæknis á Vífilsstöðum til
þess að ræða við hann um undirbúning að
hugsanlegri friðun verulegs hluta Vífilsstaða-
lands. Yfirlæknirinn tók vel erindi þeirra, en
taldi sig þurfa að taka til nánari athugunar
nokkur atriði í sambandi við þetta mál. Einkum
hafði hann í huga, að ekki yrði skert aðstaða
sjúklinga hælisins til útiveru og umferðar á
því svæði, sem þeir undanfarið hefðu haft greið-
an aðgang að og unað sér vel á, t.d. jiann
hluta Vífilsstaðahlíðarinnar, sem næstur er
hælinu. Þá gat yfirlæknirinn þess, að samn-
ingsaðili af hálfu Vífilsstaðahælis, ef til kæmi,
væri stjórnarnefnd ríkisspítalanna. Var því
næst rætt við framkvæmdastjóra þeirrar nefndar,
sem jafnframt er skrifstofustjóri fyrir skrif-
stofu ríkisspítalanna, Georg Lúðvíksson. Hann
ÁRSRIT SKÓGRÆKTARFÉLAGS ÍSLANDS 1975
tók einnig vel málaleitan Skógræktarfélagsins, og
17. október 1957 var undirritaður samningur
milli stjórnarnefndar ríkisspítalanna fyrir
hönd heilbrigðisráðuneytisins og Skóg-
ræktarfélags Reykjavíkur vegna Heiðmerkur,
eins og það er orðað í samningnum. En samn-
ingurinn felur það í sér, að umræddur hluti
Vífilsstaðalands, Grunnavatnasvæðið og megn-
ið af Vífilsstaðahlíð er afhent Skógræktar-
félaginu til umráða í 99 ár til friðunar og skóg-
ræktar.
Takmörk landssvæðisins eru þessi:
Að sunnan, landamerki Garðakirkjulands.
Að austan, landamerki Vatnsenda út á
miðja Sandahlíð í gamla girðingu, sem þar er,
en hún ræður síðan merkjum að norðan þvert
yfir ásinn niður yfir Vífilsstaðahlíð.
Að vestan, landamerki Urriðakots.
Heiðmerkurgirðingin fylgir þó ekki ná-
kvæmlega þessum takmörkum. Innan girðing-
arinnar að norðan er öll Vífilsstaðahlíðin,
alla leið að svokölluðum Setuliðsvegi eða
Flóttavegi og einnig Vífilsstaðavatn. En að
sunnan (suðvestan) eru landamerki Urriða-
kots að langmestu leyti nokkurn spöl fyrir utan
girðinguna. Landsvæðið var girt að mestu
leyti haustið 1957, og því var lokið vorið 1958.
Eftir þessa stækkun umlukti Eleiðmerkur-
girðingin um 2300 ha lands, jtar af falla undir
umráð Vífilsstaðahælis um 200 ha.
Á Elliðavatni var um nokkurt árabil fávita-
hæli á vegum Reykjavíkurborgar, og einhver
búrekstur. En árið 1962 hafði stjórn Skóg-
ræktarfélags Reykjavíkur fregnir af því, að í
ráði væri að leggja niður fávitahælið á þessum
stað, og um leið hætta búrekstri. Taldi stjórnin
æskilegt, að eftir þá breytingu yrði Elliða-
vatnsbærinn og umhverfi hans lagt undir Heið-
mörk og var borgarstjórn skrifað bréf þar að
lútandi og síðan rætt við borgarstjóra og borg-
arritara um málið.
Með bréfi dagsettu 5. júní 1963, undirrituðu
af Geir Hallgrímssyni borgarstjóra, er frá jrví
skýrt, að borgarráð hafi ákveðið að fela Skóg-
ræktarfélagi Reykjavíkur varðveislu jarðarinnar
Elliðavatns með nánari skilyrðum, m.a. varð-
andi umgengni um landið vegna vatnsbóls
Vatnsveitunnar og öflun neysluvatns, afnota
Vinnuskóla Reykjavíkur af húsum, orkuvinnslu
Rafmagnsveitunnar vegna vatnsaflsstöðvarinn-
7