Fróðskaparrit - 01.01.1991, Qupperneq 119

Fróðskaparrit - 01.01.1991, Qupperneq 119
LEIKAR OG LÆRDAR 123 Føroyingar á ljósmøðraskúla í Keypmannahavn Seinast í 18. øld síggjast dømi um, at roynt hevur verið at fáa skúlaðar ljósmøður til Føroya. Svabo skrivar (1782), at ljósmøður eru í Føroyum, men ov fáar og ókønar. Hann nevnir, at ein ljósmóðir hevur verið í Danmark og lært, og vónar at fleiri kunnu verða sendar niður at læra.4 í prestafrá- greiðing frá 1785 stendur, at Sandsprestur hevði gramt seg um, at eingin ljósmóðir var í allari oynni. »... Jeg ønskede fra min Start at Øvrigheden vilde raade Bod derpaa og ej som førhen lade det blive ved blotte Løf- ter.«5 Neyvan hava tað verið nógvar føroyskar kvinnur, sum fóru til Keypmannahavnar á ljósmøðraskúla fyrst í 19. øld. í 1830-árun- um vóru nakrir næmingar úr Føroyum á ljósmøðraskúla fyri rokning amtrepartións- kassans; tilsamans vóru 7 næmingar úr Før- oyum á skúlanum 1830-48.6 Roynt varð at gera tað lagaligari hjá føroy- ingum at sleppa inn við at lata tær fáa frí- pláss á ljósmøðraskúlanum. í 1848 kom kgl. resolutión, sum tryggjaði næmingum úr Før- oyum, íslandi og Grønlandi tvey frípláss í part. Skipanin fekk tó ongan týdning í Før- oyum, tí millum 1848 og 1873 fór bert ein næmingur niður at læra7. Torført var at finna konufólk, sum buðu sær til at fara, og eydnaðist tað at finna eina, ið var fús at fara, slapp hon ikki inn. Hetta nevnir Panum lækni, sum var í Føroyum í sambandi við, at ring meslingasjúka herjaði í 1846, og eisini nevnir hann, at bæði amtmaður og lands- lækni høvdu roynt at lætta føroyskum næm- ingum at sleppa inn á ljósmøðraskúlan, men lítið var komið burturúr8. í 1871 vóru regl- urnar broyttar, so at frípláss skuldu vera til taks fyri 2 næmingum úr hesum 3 londum, eisini um næmingatalið annars var fult. Málsligir trupulleikar kunnu hava verið ein orsøk til, at danski ljósmøðraskúlin ikki var so fegin um føroyskar og íslendskar næmingar. Hetta heldur ið hvussu er íslend- ingurin Anna Sigurðardóttir. Hon nevnir sum dømi, at stutt eftir at íslendsk kona var komin á skúlan (1842), kom bræv til amt- menninar um at syrgja fyri, at næmingarnir vóru betur fyrireikaðir og førir fyri at lesa danskt »flydende og forstandigt«9. Eftir uml. 1880 eydnaðist betur at fáa før- oyskar næmingar at fara niður at læra; men ikki fyrr enn komið var væl inn í 20. øld, høvdu at kalla allar ljósmøður, sum virkaðu her í landinum, verið á ljósmøðraskúla í Keypmannahavn. Lítið vita vit um, hvussu kvinnur í 19. øld trivust á ljósmøðraskúlanum. í donskum bókmentum er lýst, hvussu umstøðurnar vóru. Nógv arbeiði varð lagt á næmingarnar, nógv náttarvøka, og lítil tíð til at lesa. Ljós- møður í 20. øld siga seg minnast hetta sum eina strævna tíð, og at tað í fyrstani kundi vera ringt at fylgja við. Ljósmøður føddar í hesari øldini hava gramt seg um, at lærarar ikki gjørdu sær so stóran ómak við gentum í barnaskúlanum; hetta, kunnu vit hugsa okk- um, hevur óivað verið vanligari fyrr. Ljósmøðraskeið í Havn í 1810-reglugerðin varð tann undantaksregla, at inntil nóg stórt tal av ljósmøðrum, sum høvdu verið á ljósmøðraskúla, vóru til taks, varð loyvt at seta ljósmøður, sum vóru upp- lærdar hjá fysikus á staðnum og høvdu fing- ið váttan frá honum ella øðrum læknakøn- um manni um, at tær vóru skikkaðar at virka sum ljósmøður. Landslæknar í Føroyum skipaðu tí fyri
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148

x

Fróðskaparrit

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.