Fróðskaparrit - 01.01.2001, Side 146

150
NEWS AND PROGRESS 2000
fáa serligt skap í ymsu tjóðunum, m.a. av tí
at liviumstøðurnar eru ymiskar. Atrúnaðar-
ligar og sosialar rørslur hava fest røtur í
Føroyum á øðrvísi hátt enn aðrastaðni, tí at
umstøðurnar frammanundan vóru soleiðis,
at tær festa seg á henda hátt og ikki á on-
kran annan hátt. Somuleiðis fáa bókmenta-
ligar rørslur og rák síni serligu føroysku
snið. I staðin fyri at brúka ein evropeiskan
millumproportional til at máta støðuna í
føroyskum bókmentum eftir, er vert at
meta gongdina sjálva.
Tað eru bert góð stórt hundrað ár síðani,
at fólk av álvara fóru at yrkja á modernað-
an hátt á føroyskum. Síðani tað hava før-
oyskar bókmentir gingið gjøgnum eina til-
gongd, sum byrjar við yrkingum, sum
tæntu einum mentanarpolitiskum enda-
máli: Tær fyrstu yrkingarnar, tær, sum vit
kenna sum fosturlandsyrkingar, vóru
brúksyrkingar: Tær vórðu sungnar á teim-
um nýggju fólkafundunum og lærdu í
mongum førum fólk fosturlandsalsk. Lær-
andi innihaldið í fyrstu bókmentunum var
týdningarmikið. Bábelstornið vísir, hvussu
strevið fyri tjóðsskapi fer av leið, og seinni
avdúka skaldsøgumar ójavnar í samfelagn-
um, órættvísi og harðskap í bamauppaling-
ini og átrúnaðarligan ørskap og ótollyndi.
Listfrøðiligar bókmentir, skaldskapur
sum burtur av vil tað listarliga, hava sítt
fyrsta avgerandi umboð í J. H. O. Djur-
huus, og leingi er tað yrkingin, sum dyrkar
tað. Men eftir seinna heimsbardaga kemur
ein annar listfrøðiligur dámur í prosuna,
fyrst av øllum í skaldsøguna, men eisini í
stuttsøguna. Tann listfrøðiligi dámurin vís-
ir seg í teimum brotkendu søgunum um
partar av lívinum hjá søgupersónunum.
erature has some common characteristics,
and the similarities are due to for example
social, religious, philosophical and politi-
cal movements which sweep over the
countries. The movements disperse ideas,
but they develop special form in each
nation, among other things because of
different conditions of life. Religious and
social movements have taken root in the
Faroes in a manner different from other
places because the preconditions were such
that they took root this way and not some
other way. Likewise literary movements
and currents get their specific Faroese
pattem. Instead of using a European mean
proportional to measure the situation in
Faroese literature, it is worthwhile to
evaluate the development itself. It is not
more than a hundred and twenty years
since people really started writing modem
poetry in Faroese. Since then Faroese
literature has travelled through a process
beginning with poems serving a cultural-
political purpose: The first poems, the ones
we know as patriotic songs were applied
art: They were sung at the new people’s
meetings in many cases teaching people to
love their country. The didactic contents of
the first literature was important. Bábels-
tornið by Regin í Líð shows us how the
strife for nationality goes astray, and later
novels reveal inequalities in society,
injustices and violence in child rearing and
religious fanaticism and intolerance.
Aesthetic literature, poetry which aims at
pure art, has its first representative in
J.H.O.Djurhuus, and for a long time it is
the poem cultivating this aspect. But after