Helgarpósturinn - 15.05.1986, Side 28

Allir kannast
við þá, allir
hafa séö þá í
sjónvarpi, heyrt
í þeim í útvarpi,
fesið álit þeirra
í blööum
Magnús Torfi Ólafsson
Ólafur Þ. Haröarson
Árni Björnsson
Þórarinn Eldjárn
ísland er fámennt land, það fer
ekkert okkar í grafgötur um það.
Oftast notfærum við okkur þó
mannfæðina til að upphefja okkur.
Hver kannast ekki við frasann mið-
að við mannfjölda eða þá miðað við
höfðatölu, en þá er átt við hvað
mörg höfuð íslendingar bera. Þessi
viðmiðun er sennilega mest notuð á
sviði íþrótta, þegar landinn er að
bera sig saman við erlendar stór-
þjóðir. Þar ber handboltann hæst.
En það gerist ýmislegt fleira hér í
heimi en að íslendingar standi sig í
handboita meðal stórþjóða.
Hérlendis eiga menn í óspektum,
þá greinir á um lögfræðitúlkanir, ríf-
ast um bókmenntir og listir, kýta um
stjórnmál o.fl., o.fl. Erlendis gera
stórveldi árásir á smáþjóðir, kjarn-
orkuslys verða, hryðjuverk eru
framin o.s.frv. o.s.frv. íslenskir fjöl-
miðlar telja síðan nauðsynlegt að
fjalla um öll þessi mál. En þar er
hængur á. Þeir hafa ekki efni á að
hafa á launum sérfræðinga á hverju
sviði.
■■■■■Meftir G. Pétur Matthíasson myndir Jim Smart o.fl.
28 HELGARPÓSTURINN
Fjölmiðlarnir hafa því brugðið á
það ráð að leita til aðila úti í bæ.
Manna sem eiga að hafa vit á hinu
og þessu. Þetta hefur ýmsa kosti,
mismunandi fjölmiðlar leita til
sömu manna þrátt fyrir mismun-
andi pólitískar áherslur hvers fjöl-
miðils. Fjölmiðill verður líka meira
lifandi á þennan hátt, frekar heldur
en ef innanhússmenn tækju að sér
öll verk á blaðinu.
Stóri gallinn á þessu er fámenni
þjóðarinnar og lítil hugmyndaauðgi
íslenskra fjölmiðlamanna. Eða þá
að fjölmiðlamenn hafi ekki tíma tii
að leita til annarra en þeim dettur
fyrst í hug. Þessi mannfæð þjóðar-
innar gerir það sem sagt að verkum
að það er alltaf leitað til sömu mann-
anna, þeirra manna sem við á HP
teljum starfa hjá íslenskum álitsejöf-
um h/f. Alitsgjafarnir eru allt þekkt-
ir menn. Við höfum séð þá alla sam-
an sitja í skeifu í sjónvarpssal með
stjórnanda á milli sín.
Þessir menn eru í upphafi fengnir
til að segja álit sitt á einhverju sér-
teknu efni sem þeir gjörþekkja.
Komi maðurinn mjög oft fram í fjöl-
miðlum hættir þeim til að leita til
viðkomandi manns aftur út af ein-
hverju öðru en hans sértekna sviði.
Þessir menn eru fáir og ekki treystir
HP sér til að setja stimpilinn, álits-
gjafi par excellence á neinn einn
sérstakan. En Helgarpósturinn leit-
aði álits nokkurra svona manna á
því hvernig það væri að vera álits-
gjafi. Og fyrstur svaraði Magnús
Torfi Ólafsson, álitsgjafi um útlönd:
MAGNÚS TORFI
ÓLAFSSON
KITLAR
HÉGÓMAGIRNDINA
„I aðra röndina kitlar það hé-
gómagirnd manna að vera taldir í
þeim hópi manna sem æskilegt þyk-
ir að gefi opinbert álit um hitt og
þetta. Hins vegar setur þetta mig
gjarnan í nokkurn vanda. Sérstak-
lega það að oftast er álits óskað á
stundinni um mál sem geta verið
snúin. Það er ekki ætíð tóm til að
glöggva sig á málum einsog skyldi,
því miður. Þetta er svona í hnot-
skurn mitt álit á því að vera talinn
álitsgjafi."
ÞÓRAmiMIM ELDJÁRN:
MIG LANGAR EKKI TIL
AB VERA ÁLITSGJAFI
Þórarinn Eldjárn er álitinn af HP-
mönnum vera upprennandi álits-
gjafi, þó viidi hann ekki samþykkja
það í viðtali.
„Ja, ég hef aldrei nokkurn tíma
heyrt það að ég væri upprennandi
álitsgjafi. Það stafar af fámenninu
hér að alltaf skuli leitað til sömu
mannanna. Ég held að bæði blaða-
menn og eins þeir sem leitað er til
ættu að vara sig svolítið á þessu.
Þetta er svo helvíti hvimleitt. Það
þarf svo lítið til, það er nóg að það
sé haft eitthvað eftir einhverjum
manni á tveim þrem stöðum þá er
eins og hann sé farinn að dóminera
alla pressuna."
— Þú óttasl ekkert aö uerða álits-
gjafi?
„Nei, ég vona að ég sleppi við það.
Bæði mín vegna og eins þjóðarinn-
ar vegna því ég hef mjög óheilbrigð-
ar skoðanir á öllum hugsanlegum
málum. Ég held að það sé voðalega
illa komið fyrir þjóðinni ef þarf að
leita til manna eins og mín í ríkum
mæli.“
— Þú stofnar meö þessu í hœttu
framtíð þinni sem álitsgjafi.
„Já, en mig langar heldur ekki til
að vera álitsgjafi. Mér líst ekki á það
hlutverk, aðallega þó þjóðarinnar
vegna.“
ÓLAFUR Þ. HARÐARSON:
BÍT AF MÉR
BLADAMENN
Ölafur Þ. Harðarson stjórnmála-
fræðingur beit af sér blaðamann
þegar hann var beðinn álits á álits-
gjöfum. Hann lofaði að svara daginn
eftir en þá var einnig jafn mikið að
gera hjá honum en Olafur gaf þó
færi á sér.
„Ég hef nú ekkert orðið sérstak-
lega var við það að menn leiti álits
hjá mér. Mér finnst annars ekkert
óeðlilegt að háskólakennarar í
stjórnmálafræðum gegni hlutverki
álitsgjafa í sambandi við stjórnmál.
Það má líta á það sem eðlilegan þátt
í starfi háskólakennara að segja eitt-
hvað um sín efni þegar eftir því er
leitað."
Páll Skúlason prófessor um álit sitt á
álitsgjöfum:
„MIKIÐ TIL MOTAÐ
AF BLAÐAMÖNNUM
„Er ekki verið að leita til manna
af því að þeir eru álitnir sérfróðir
um hitt og þetta? Álitsgjafarnir og
hlutverk þeirra hljóta að lúta að
efnum sem oft koma fyrir í fjöl-
miðlum. Þegar þú spyrð svona fer
ég að velta vöngum yfir því hver
tengsl þessara manna eru við það
sem kallað er almenningsálitið.
Eða hvort bein tengsl eru þar á
milli. Þeir eru ekki spurðir af því
að þeir eigi að vita álit almennings
heldur af öðrum ástæðum. Eg
held að til þeirra sé leitað vegna
sérþekkingar. Síðan festist þetta
við menn ef þeir byrja einu sinni á
þessu. Ég hef yfirleitt neitað að
gefa álit mitt á málum sem blaða-
menn spyrja um vegna þess að
mér hefur ekki sýnst að maður
ætti að gefa sig út fyrir að vita
meira en aðrir. Annars hef ég
aldrei hugsað út í þetta hlutverk
álitsgjafa sem þú ert að tala um.
Blaðamenn móta þetta eflaust
mikið. Þeir koma sér upp ákveðn-
um sérfræðingum.
Það má velta því fyrir sér í þess-
um efnum hvort leitað sé til þess-
ara ákveðnu manna vegna fróð-
Ieiks eða vegna þess að þeir séu
kennivald. Það er spurning hvort
að sá sem er í ákveðinni stöðu sé
þess vegna talinn búa yfir visku og
þekkingu," sagði Páll Skúlason að
lokum.