Helgarpósturinn - 11.06.1987, Qupperneq 2

UNDIR SÓLINNI
Vid dýrin, gróður jarðar og garðurinn heima
eftir Sigmund Erni Rúnarssod.
þetta umhverfislistaverk mitt.
En ef ég hef fundið mig sæmilega í kant-
skurðinum fann ég mig frábærlega í allnýstár-
legri beðagerð framan við húsið. Þar voru
fyrir mikil plön af ljótum mosavöxnum hell-
um, sem einhverju sinni fyrir langa löngu
hafa þótt hentug lausn á því plássi við heim-
ilið sem sjaldnast nýtur sólar. Þann daginn í
síðustu viku sem ég var að leka lengst niður
af hita sólarinnar, gekk ég fyrir hornið í þessa
paradís forsælunnar, settist á skuggalegar
hellurnar og lét rjátla af mér verstu svita-
köstin frá því úr sólunni. Sem ég hallaði
hausnum fram sá ég að þarna var verk að
vinna.
Næstum óafvitað skaust ég eins og píla inn
í hús og pantaði hlass af möl úr síma, snarað-
ist að því búnu aftur út og tók til við að rífa
upp hellurnar í sömu mund sem ég hugsaði
til þess hvar ég fyndi snotra steina til að
skreyta betur þessa skuggahlið hússins. Þeg-
ar hellurnar voru á burtu ók ég sem leið lá
niður í fjöru og jafnhattaði helstu bauta-
steina sjávarmálsins upp í skottið á gömlum
volvónum mínum sem síðan eins og skreið
áfram á framhjólunum heim á ný. Það stóð á
endum, vörubíllinn var kominn, sturtaði
hlassinu á vísan stað, sem stundu síðar hafði
dreifst úr skóflu minni í plássið sem hellurnar
fylltu áður. Ég skutlaði svo stórgrýtinu úr
skottinu og fann hvað mér óx stolt þegar ég
sá að volvóinn lyftist svona eins og um þuml-
ung við léttinn. Ég raðaði grjótinu af nokkru
listfengi ofan á mölina og tók eftir því svona út-
undan mér að það voru að minnsta kosti
tvær gamlar nágrannakonur mínar komnar
með bros út í glugga; þetta móðurlega fagn-
aðarbros sem skýst þvert yfir andlitið þegar
sonurinn stendur sig.
Ég reis upp, gekk nokkur skref til baka
þangað sem sólin sást yfir þakskeggið. Ég
pírði augun, hallaði undir flatt og lyfti brún-
um; jú, þetta var æðislegt. Konurnar virtust
sammála mér, því þær juku á brosið þegar ég
leit snöggvast upp í glugga til þeirra. Núna
voru jafnvel eyrun með í brosinu. Þegar ég
gekk loks aftur aftur fyrir hús fann ég það
sem meira var; lófarnir voru að harðna, putt-
arnir titruðu og sveittur skrokkurinn herpt-
ist. Ég fann styrk, siggið spratt fram og mig
langaði mikið að heilsa næsta manni sem
fyndi að ég væri ekki eymingi sem handléki
ekkert harðara en strokleður og blýant.
Nei, erfiðismaður, duglegur þrautseigju-
maður, búinn að gera garðinn frægan með
mold undir nöglunum. Ég lagðist aftur í
hórisontal stellingu með bakið niður. Heitt
grasið kitlaði mig, ormarnir líka. Við dýrin
og gróður jarðar létum apparatið uppi um
það sem á vantaði svo líðanin fullkomnaðist.
Ég hef það ósköp notalegt þessa fyrstu daga
júní. Ég þarf ekki að vinna frekar en ég vil og
þaðan af síður mæta til vinnu. Ég er kom-
inn í frí — svonefnt sumarleyfi. Og það er
reyndar sumar; allnokkru færri ský á himn-
um en vanalega, varla hvasst og einatt bara
skúr þegar rignir. Það heitir gróðrarskúr og
er af hinu góða, rétt eins og mest annað vont
sem verður gott með því einu að oftar sést til
sólar.
Svo er ég orðinn væminn. Ég verð alltaf
væminn um þetta leyti árs og þó sýnu mest
þegar saman fara sumar og leyfi mitt frá
störfum eins og nú er háttað í lífi mínu. Ég
verð meyr, stundum gráti næst af þakklæti
yfir að vera til. Þetta sálarástand lýsir sér
gjarnan í óskaplegri samkennd með öllu sem
hrærist, einkum gróðri — garðagróðri. Ég
kemst til dæmis við að sjá blómhnappa opna
sig, brumin springa út og ormana gægjast
upp úr gljúpri moldinni, sem þessi snjöllu lið-
dýr veita súrefni niður til svo allt megi þetta
veita hvað öðru stuðning.
Svo lætur maður bragðmikið strá leika um
munnvikin og leggst í grasið við hlið orm-
anna og gónir upp í hinn enda þessarar til-
veru, en þar skín við manni þetta stóra
apparat sem greindir menn kalla sól. Þetta er
undarlegur hnöttur sem við erum alltof
sjaldan minnt á að heldur í okkur líftórunni.
A svona heimspekilegum augnablikum finn-
ur maður einmitt best að hann skiptir okkur
öllu máli. Barasta stráið í munninum sem
frampartur tungunnar gælir við og nemur
sætt bragðið af hefði ekki sprottið væri ekki
sólin aö þarna uppi. Köld staðreynd, uggur
sem næstum drepur lífsánægjuna.
Já, sólin skiptir máli og þó þessi feimni
hennar í garð okkar Islendinga sé næsta
óskiljanleg, þá er hún guðvelkomin með
geisla sína hvenær sem henni hentar. Enda
verða menn allt aðrir nær þeirra nýtur við,
bæði allt aðrir menn og dýr, fyrir nú utan að full-
komnustu sólbaðsstofur blikna í samanburð-
inum, verðfall verður á sólarferðum og lífs-
þróttur manna eykst í réttu hlutfalli við færri
föt sem þeir skilja eftir á kroppum sínum.
Skrifstofur loka, augum er lokað og andlitum
snúið í loft. Menn verða ástfangnir, mestan-
part af sjálfum sér og sínu nánasta fólki, en
eins vel bara af næsta manni á þessu dæma-
lausa augnabliki sem menn finna hvað þeir
eru snar þáttur í samspili dýra, himintungla
og gróðurs jarðar.
Svona hef ég hugleitt í garðinum heima
síðustu daga, nánast bara í hórisontal stell-
ingu með bakið niður. Þess á milli hef ég tek-
ið til hendinni, og svona af því ég er einn til
frásagnar um það, finnst mér ég bara hafa
verið duglegur þegar ég hef ekki verið latur.
Ég hef til dæmis málað tvær umferðir yfir
húsið mitt og snyrt garðinn umhverfis. Ég
hef áður málað hús, en aldrei síðan ég snyrti
Kirkjugarða Akureyrar á tólfta ári hef ég
sinnt hefðbundinni garðvinnu. Garðvinnan
hefur líka verið mér í senn ný reynsla gleði
og sorga, sigra og ósigra. Upplifun.
Fyrsta viðleitni mín að gera garðinn fræg-
an var að aka eftir sumarblómi inn í Blóma-
val. Ég hafði þaðan lifandi pottaplöntu í leir-
skál, þessum sem fer best að hanga uppi á
vegg í nefhæð. En veggurinn á húsi mínu er
harður og gamall og naglfestingin fyrsta
kastið dugði ekki svo plantan féll og pottur-
inn, næstum fjögurhundruð króna virði, fór
JÓN ÓSKAR
í mola. Næsti nagli dugði betur og eins næsti
pottur, sem ég hafði að fenginni reynslu
keypt úr plasti. Hinsvegar dó blómið úr
kulda um nóttina.
Núna, góðri viku seinna, eru nætur orðnar
heitari og reynslan kennt mér að stinga bara
blómunum á bólakaf meö ormunum. Ég hef
semsé verið að kantskera beð, sem er tölu-
vert sérhæfð garðvinna, en sú tegund garð-
vinnu sem ég hef fundið mig einna skást í,
enda er svo komið að beð eru nærfellt með-
fram öllum veggjum hússins og svo gott sem
þvert yfir og skáhallt á sjálfa flötina líka. Ná-
grönnum mínum finnst þetta mjög sérstakt,
en eiga heldur ekki fleiri lýsingarorð yfir
AUGALEIÐ
Upp á toppinn út á
kroppinn...
2 HELGARPÓSTURINN