Helgarpósturinn - 13.08.1987, Síða 25

LISTAP
Alltaf þótt
langmest
gaman að mála
Sveinn Björnsson, rúmlega sextugur sjálf-
menntaður málari, opnar sýningu í Gallerí
Svörtu á hvítu á laugardaginn.
Sveinn Björnsson er ekki hinn
dœmigerdi málari. Hann er svo til
sjálfmenntaður, hefur alla tíð haft
máluerkið sem áhugamál samfara
fullri vinnu sem sjómaður og síðar
lögreglumaöur. Hann hefur málað í
40 ár og alltaf haldið sínu striki
þrátt fyrir oft á tíðum óblíðar við-
tökur þeirra sem hafa það að brauði
að skrifa um myndlist í blöð og
tímarit. Sveinn heldur nú einkasýn-
ingu á verkum sínum í Gallerí
Svörtu á hvítu ennú eru tvö ár síðan
hann sýndi síðast hér heima, þá
myndir viö Ijóð Matthíasar Jo-
hannessen, ritstjóra Morgunblaðs-
ins, en í millitíðinni sýndi hann í
Kaupmannahöfn. Fékk þar góða
dóma en seldi lítið og er bara
ánœgður með það.
„Ég byrjaði að máia 1948, það eru
að verða 40 ár síðan, þetta er eigin-
lega afmælissýning — þú getur haft
það með. Ég var sjómaður, var á tog-
ara á Halamiðum þegar ég málaði
og teiknaði mínar fyrstu myndir. Ég
gerði þær á dýptarmælingapappír,
það var eini pappírinn um borð.
Þessar myndir eru löngu orðnar
svartar, pappírinn var þannig."
Þú ert sjálfmenntaður, er ekki
svo?
„Nei, nei, ég var á akademíunni í
Kaupmannahöfn í eitt ár. Það var
1956. Svo fór ég með akademíunni
til Italíu og skoðaði ítalska list — en
ég var auðvitað barn og nýgræðing-
ur á þessum árum. Eg var líka í
myndlistarskóla í mánuð árið 1948
en líkaði það illa. Fór heldur á sjóinn
og málaði á frívöktum og svaf þá
bara þeim mun minna."
Hvenœr sýndirðu fyrst?
„Það var 1954, í Listamannaskál-
anum, þ.e. í Reykjavík, en ég hafði
sýnt einu sinni áður í Hafnarfirði."
Og hefur málað jafnt og þétt allar
götur síðan?
„Já — ég hef verið símálandi, mik-
ið málað í Hafnarfirði, þá málaði ég
húsamyndir og þess háttar og svo
landslag — ég málaði líka á Þing-
völlum og svo frá Krísuvík. Þar hef
ég búið og haft vinnustofu síðan 74.
Ég hef alltaf haft langmest gaman af
að mála, miklu meira en að fara út
og skemmta mér, að dansa og svo-
leiðis, ekki það að mér finnist það
ekki lika ágætt en ég hef alltaf haft
mest gaman af að mála. Og vera
einn — ég get ekki málað nema að
vera einn. Þess vegna er það fínt að
vera í Krísuvík, frá öllum skarkala,
enginn sími. Ég álít að ungir málar-
ar ættu að fá sér vinnustofu út úr
Reykjavík. Þar er of margt sem glep-
ur fyrir. Menn þurfa að vera í friði
með hugsanir sínar. Það er gott fyrir
alla málara að komast í burtu, já og
fyrir alla listamenn."
Það hefur aldrei freistað þín að
gerast atvinnumálari?
„Nei, ég gat það aldrei. Ég þurfti
að kosta börnin mín til náms. Það
hefði ég ekki getað hefði ég verið
málari. Ég hef alltaf orðið að vinna
tvöfalda vinnu og þannig er það
með mig að eftir því sem ég vinn
meira, þeim mun meiri löngun hef
ég til að mála. Þetta hefur verið
ágætt, ég hef haft gaman af. Var
ekki Einar Ben. lögmaður og
bisnessmaður með því að vera skáld
og Stephan G. Hann vann á akrinum
16 tíma en gerði samt þessi fínu ljóð.
En það þarf mikið þrek og það hefur
Guð gefið mér. Það bjargar mér. Það
hefur alltaf verið mín skoðun að
menn þurfi að vinna mikið og mál-
aralist er mikil vinna. Sagði ekki
Kjarval: Listin er vinna?"
En hvernig hefur gagnrýnin verið
í gegnum tíðina?
„Þetta hefur oft verið erfitt hjá
mér, ég var kallaður frístundamálari
og svoleiðis. Ég fékk oft slæma
Sveinn við mynd sína Myndir málarans.
krítík og var hakkaður niður. Stund-
um var ekkert skrifað, ég þótti ekki
nógu fínn pappír til þess að skrifa
um, en þegar var skrifað var maður
skammaður. En þeir eru orðnir já-
kvæðari núna. Ég er eiginlega orðinn
hálfhræddur við gagnrýnendurna
núna. Þeir hrósa öllu. En ég er auð-
vitað orðinn betri, ég vona það í það
minnsta að ég sé betri en fyrir 40 ár-
um.“
Þú hefur ekkert látið skammirnar
á þig fá?
„Nei, ég hef alltaf haldið mínu
striki. Það þýðir ekkert að mála og
sýna það aldrei, ég hef alltaf haft þá
hugsun. Ég hef sennilega haft mesta
trú á mér sjálfur í upphafi. Ég er
mikill egóisti og hef þá trú að málar-
ar þurfi að vera það. Annars var
þetta öðruvísi í gamla daga, þá voru
fáar sýningar og meira gert af að
taka menn í gegn. Ég hef alltaf þótt
grófur — kannski kemur það af sjón-
um — þeir héldu kannski að ég væri
með sjóvettlinga."
Hvernig þótti félögum þínum á
sjónum að þú vœrir að mála um
borð?
„Blessaður vertu, ég þótti bæði
óalandi og óferjandi. Eg var kallað-
ur ýmsum ónöfnum, vitlausi stýri-
maðurinn og svoleiðis, ég var nefni-
Iega búinn með Sjómannaskólann,
kláraði hann 1947. Þeir höfðu aldrei
séð neitt svona áður. Annars var ég
líka kallaður Sveinn klessa, mynd-
irnar mínar þóttu vera klessumynd-
ir. Mér þótti það leiðinlegt fyrst en
það vandist og svo fór mér bara að
finnast það ágætt."
Hvernig líst þér á unga fólkið í
myndlistinni í dag?
„Ungu málararnir hafa aldrei ver-
ið eins efnilegir og í dag. Ég hef
mest gaman af þeim, það er ekkert
varið í þessa gömlu miðað við þá
nýju. Þeir eru grófir eins og ég og
mála innan frá eins og ég er að
reyna. Annars máttu líka hafa það
með að mér finnst vera alltof mikið
af þessari grafík. Þetta er ekki mikið
að búa til. Þetta er mest prent-
smiðjuvinna og bisness en þetta er
svo sem ágætt fyrir ungt fólk sem
vantar eitthvað á veggina hjá sér.
Mér óar við þessari grafík allri en
þetta er náttúrulega komið utan úr
heimi, það er allt vitlaust þar, og svo
finnst mér hún vera orðin töluvert
dýr."
Hefurðu fylgst með straumum og
stefnum öll þessi ár?
„Ég hef ekki fylgst mikið með,
ekki verið mikið í útlöndum að
stúdera list — ég hefekki einu sinni
komið til London. Ég hef ekki séð
Turner. Mér finnst íslenskir málarar
eigi að vera hér heima — þetta
hangs í útlöndum. Ég hef alltaf verið
á móti því. Það er auðvitað lærdóm-
ur i þessu fyrir unga menn en ég
held það rugli þá bara að vera þetta
alltaf í útlöndum að skoða list þar.
Menn eiga að vera hér heima ef þeir
vilja kallast íslenskir málarar. Þessir
menn sem búa erlendis og koma
svo og sýna þegar þeir eru auralaus-
ir — það þykir voða mikið fínt, en
mér finnst ekki það eigi að vera svo-
leiðis."
Saknarðu þess að hafa ekki átt
kost á meiri menntun?
„Nei, ég sé ekki eftir því að hafa
ekki menntað mig meira. Kannski
væri ég þá að mála með eitt hár í
pensli, einhverjar nákvæmnis-
myndir. Annars hef ég bara aldrei
hugsað um það.“
Þú talaðir áðan um að þú málaðir
innan frá.
„Já. Mér þykir mest gaman að
mála innan frá, það sem maður sér
ekki. Myndirnar á þessari sýningu
eru einskonar hugsýnir, það eru
myndir inná myndunum sem verða
til þegar ég sé eitthvað sem ég tek
svo með mér og svo spretta þær
fram og lenda inná málverkinu, þær
koma bara, beint frá hjartanu. Þetta
eru fantasískar myndir í hvítu og
gráu, ég hef ekki verið með þessa
gráu liti fyrr. Kannski má líka segja
að þetta séu draumsýnir því mig
dreymir oft myndir, heilu sýning-
arnar. Þetta, að sýna í svona litlu
galleríi, hefur líka sína kosti, þá get-
ur maður valið saman fáar og góðar
myndir. Ég vona að þetta sé mín
besta sýning til þessa."
-KK.
Stravinsky, Mozart og Hródmar í Bústaðakirkju
Sunnudaginn 16. ágúst verða
haldnir tónleikar í Bústaðakirkju
þar sem hljómsveit skipuð ungu
fólki flytur áheyrendum þrjú verk,
Oktett eftir Hróðmar I. Sigurbjörns-
son, fiðlukonsert nr. 5 í a-dúr, K-219
eftir Wolfgang Amadeus Mozart og
balletttónlistina Appollon Musagat-
es eftir Igor Stravinsky. Einleikari á
fiðlu verður Auður Hafsteinsdóttir
en stjórnandi hljómsveitarinnar er
Guðmundur Oli Gunnarsson.
„Þetta er eiginlega gert að mínu
frumkvæði," sagði Guðmundur Óli,
„mér buðust ekki önnur verkefni á
meðan ég er hér heima í fríi í sumar.
Ég er eini maðurinn sem ekki getur
setið heima í stofu og æft sig. Það
voru reyndar haldnir svipaðir tón-
leikar hér í fyrra, þá undir stjórn
Hákons Leifssonar. Ég varð þess
vegna að gera eitthvað sjálfur og
þess vegna var smalað saman fólki
sem er heima í sumarfríi og fólki
sem er hér við nám og er þá lengra
komið. Við erum alls 27 sem tökum
þátt í þessum flutningi, lítil 26
manna hljómsveit — reyndar eru það
sirka 20 manns sem mest spila í
einu. Við byrjuðum að æfa oktettinn
í síðustu viku en stærri verkin á
mánudagskvöldið, þau koma eigin-
lega hvert úr sinni áttinni, bæði frá
misjöfnum tímum og eru í misjöfn-
um stíl."
Einleikari í fiðlukonsert Mozarts
er Auður Hafsteinsdóttir, en hún
hefur undangengin fjögur ár dvalið
við nám i Boston og mun verða þar
áfram undir leiðsögn James Bus-
well. Auður sagði aðspurð að það
væri alltaf nóg að gera fyrir unga
hljóðfæraleikara, þegar þeir kæmu
heim. Aftur á móti væri það sérstætt
við þessa tónleika að þarna léki ein-
göngu ungt fólk, allt af sömu kyn-
slóð.
Eins og áður er getið verða verkin
flutt af ungu fólki, sem öllu jöfnu
dvelst erlendis við nám í hljóðfæra-
leik. Guðmundur Óli, stjórnandi
sveitarinnar, dvelur einnig erlendis
við sitt nám, nánar tiltekið í tónlist-
arskólanum í Utrecht í Hollandi, en
þar er einnig Hróðmar I. Sigur-
björnsson við tónsmíðanám. Verk
Hróðmars er lokaverkefni hans við
tónfræðadeild Tónlistarskólans í
Reykjavík. Verkið er samið fyrir 5
blásara og 3 strengjaleikara en frá
því það var þar fyrst flutt, 1985, hef-
ur hann breytt verkinu nokkuð. Að
sögn Guðmundar Óla hefur Hróð-
mar látið hafa það eftir sér að verkið
sé í nýrómantískum anda og verður
það því tekið gilt.
Verkið sem flutt verður eftir
Stravinsky hefur ekki verið flutt hér
á landi áður, reyndar er það mjög
sjaldan flutt, en að sögn þeirra Guð-
mundar og Auðar má kalla þetta
lýriskan Stravinsky og er verkið
gjarna flokkað með nýklassískum
verkum hans. Verkið er skrifað fyrir
strengjasveit árið 1928 en kom út í
endurskoðaðri mynd um tuttugu ár-
um síðar.

Guðmundur Óli og Auður
HELGARPÓSTURINN 25