Helgarpósturinn - 13.08.1987, Blaðsíða 36

„Þeirra frœdilega niöur-
staöa var aö allar
eftir Garðar Sverrrisson
„Yfirleitt eru þeir fœddir í
og upp úr síöari heims-
styrjöld. Þeir luku
stúdentsprófi á réttum
tíma og fóru sípan aö
lœra hagfrœði. I dag sitja
þeir á kontórum og
reikna. Þeir reikna og
reikna.“
breytingar á launahlut-
föllum lytu „ákveðnum
tregðulögmálum“ enda
vœri tekjuskiptingin á
Islandi í góðu samrœmi
við þau launahlutföll sem
menn hefðu gert sér að
góðu allar götur síðan í
Mesópótamíu hinni fornu“
Þeir eru aö sölsa þjóðfélagið undir sig. Þeir
stjórna bönkum og lífeyrissjóðum, ráðuneytum
og stofnunum. Fyrirtœkin lúta þeirra stjórn og
nú eru þeir jafnvel farnir að stýra verkalýðs-
hreyfingunni. En hverjir eru þeir og hvaðan
koma þeir?
Vangaveltur um „hina nýju stétt“
— nýja tegund áhrifamanna sem
fœrir sig upp á skaftið
í krafti sérþekkingar leggja þeir
undir sig ráðuneyti og stofnanir,
fyrirtœki og hagsmunasamtök.
Hinn tœknilegi hugsunarháttur
gegnsýrir alla umrœðu.
Fjölmiðlar að drukkna í
hagfrœðihugtökum.
Undantekningarlaust eru þetta
karlmenn. Yfirleitt eru þeir fæddir í
og upp úr síðari heimsstyrjöld. Þeir
luku stúdentsprófi á réttum tíma og
fóru síðan að læra hagfræði. i dag
sitja þeir á kontórum og reikna. Þeir
reikna og reikna. Tölurnar í reikni-
vélum þeirra skírskota til þess lífs
sern lifað er fyrir utan kontórana.
Þær endurspegla líf hins venjulega
launamanns sem verður að gera sér
að góðu aðeins brot af þeim launum
sem reiknimeistararnir fá. En fyrr
en varir hverfur iitrófið í allskyns
meðaltölum sem stundum eru lítið
annað en hrein skrípamynd af því
lífi sem við þekkjum.
Hagfræðingar verða sífellt fyrir-
ferðarmeiri í þjóðfélaginu. Fyrir um
hundrað árum áttu Islendingar
aðeins einn hagfræðing, Indriða
Einarsson. Indriði var næmur fyrir
hinum ljóðrænu hliðum mannlífsins
og varð fyrir bragðið betur þekktur
sem leikritaskálden hagfræðingur. I
dag eru á annað þúsund manns, um
háift prósent íslensku þjóðarinnar,
með háskólapróf í hagfræði eða við-
skiptafræði. Þetta er stór hópur og
áhrifamikill.
FRABITNIR ÞVI
LJÓÐRÆNA
Eins og aðrir fræðingar eru hag-
fræðingar afsprengi þeirrar auknu
sérhæfingar sem þjóðfélagið hefur
gengið í gegnum á síðustu áratug-
um. Menn efast ekki um að aukin
þekking á gangvirki hagkerfisins sé
af hinu góða. Hins vegar hafa ýmsir
leyft sér að efast um réttmæti þess
að láta menn í krafti fræðimennsku
sinnar ráða jafn miklu og hagfræð-
ingar gera. Bent er á að þessir menn
séu fjarri því að endurspegla þær
hræringar sem eru i þjóðfélaginu.
Þeir séu upp til hópa mjög tækni-
lega sinnaðir og fremur frábitnir því
ljóðræna í mannlífinu. Víst er að
þegar litið er yfir hóp íslenskra hag-
fræðinga kémur að minnsta kosti í
ljós að þeir eru hættir að semja leik-
rit eins og Indriði Einarsson.
Kannski eru þeir bara of uppteknir
við að leggja á ráðin. Kannski láta
þeir síðar að sér kveða, Asmundur,
Vilhjálmur og allir hinir.
Okkur sem enn höfum ekki lært
hagfræði hefur stundum þótt at-
hyglisvert hve hagfræðingar virðast
oft sammála um markmið í stjórn-
málum. Með fremur fáum undan-
tekningum virðast lífsviðhorf þeirra
mjög keimlík. Áhrifamestu hag-
fræðingarnir, hvort heldur er í
verkalýðshreyfingu eða stofnunum
þess opinbera, eru mjö^fjarri því að
vera krítískir á þjóðfélagið. I raun-
inni virðast þeir gangast upp í að
skoða samfélagið sem niðurstöðu
einhverra óbreytanlegra lögmála.
Og kannski er það einmitt þess
vegna sem þeir eru áhrifamiklir.
MÆLISTIKA
HAGFRÆÐINNAR
En hvers vegna eru hagfræðingar
svona íhaldssamir? Gagnmerkur
hagfræðingur svaraði þessari spurn-
ingu einhvern tímann á þá leið að
viðskipta- og hagfræðinám væri
einskonar uppeldi í borgaralegri
hugsun. Það væri ekki einleikið
hvernig margur efnilegur drengur-
inn færi illa út úr námi í þessari
fræðigrein. Þaðan kæmu menn
með mjög tæknilega afstöðu til
mannlegra vandamála. Flest væri
metið á mælistiku kostnaðar og
ábata, því þegar öllu væri á botninn
hvolft væri mannlífið fyrst og fremst
eitt allsherjar samband framboðs og
eftirspurnar þar sem hver og einn
leitaðist við það, og það eitt, að há-
marka sinn eigin hag. Nánast hver
einasta mannleg athöfn lyti lögmál-
um hagfræðinnar þegar betur væri
að gáð.
36 HELGARPÓSTURINN