Morgunblaðið - 19.11.1966, Blaðsíða 25

Laugardagur 19. nóv. 198®
MORGU N BLAÐIÐ
25
- 20 ára abild
Framhald af bls. 1.
sem við bættust eftir stofnun
samtakanna. Sama dag og við
gengum í Sameinuðu þjóðirn-
ar fengu einnig inngöngiu Sví-
(þjóð og Afganistan. Talið er,
að ísland sé 53. ríkið, sem -upp
töku hlaut í Sameinuðu þjóð-
irnar.
Skömmu eftir kosningar
vorið 1946 var Alþingi kvatt
til aukaþings til þess að taka
til athugiunar, hvort ísland
skyldi sækja um inngöngu í
SÞ. Var það samþykkt og
skömmu síðar, eða eins og áð-
ur hefur verið sagt, 19. nóv-
ember 1946, var ísland kjörið
me'ðilimaríki.
ísland var svo lánsamt að
eiga sem fyrsta fulltrúa Thor
heitinn Thors, sem var am-
bassador íslands hjá Samein-
uðu þjóðunum í átján ár. Það
verður seint metið til fulls,
Ihve óhemju mikið og heilla-
ríkt starf hann innti af hendi
á þessum árum. Það var hann
fyrst og fremst, sem skapaði
(þann velvilja og það áilit, sem
ísland hefur nú innan Sam-
einuðu þjóðanna. Það er mjög
erfitt fyrir þá, sem ekki
þekkja til, að skilja það mikla
og erfiða sitarf, sem lítil
sendinefnd þarf að vinna til
þess að geta fylgzt me'ð störf-
um sjö fastanefnda þingsins,
ásamt ótal ráðum og miUi-
ríkjanefndum.
Hlutur fslands í heildar-
starfi Sameinuðu þjóðanna er
eð sjálfsögðu ekki stór. En
vissulega er reynt eftir
fremsta megni að fylgjast með
þvi, sem þar gerist.
Aðaltakmark Sameinuðu
Þjóðanna þegar samtökin
voru stofnuð, var sem hér
segir:
1. Að halda og varðveita
frið og öryggi í heiminum.
2. Að vinna að vinsamlegri
og friðsamlegri sambúð þjóða
á milli á grundvelli jafnrétt-
is og sjálfsákvörðunarréttar
allra þjóða.
3. Að hafa samvinnu um
lausn á alþjóðlegum vanda-
málum á sviði efnahagsmála,
félagsmála, menntamála og al-
mennra mannréttinda öllum
til handa.
4. Að vera miðstöð til sam-
einingar og samræmingar
allra aðgerðar þjóðanna, sem
stefni að framgangi sameig-
inlegra hugsjóna meðlima-
ríkja S. Þ.
Eins og sjá má var markið
sett hátt, en ötullega hefur
verið unnið að markmiðum
stofnskrárinnar í þau 21 ár,
sem Sameinuðu Þjóðirnar
Thor Thors
hafa starfað.
Vissulega er margt, sem
Sameinuðu þjóðunum hefur
ekki tekizt að framkvæma og
því þá oft frekar haldið á
lofti en því, sem unnizt hef-
ur. Sannarlega hafa Samein-
uðu þjóðirnar og undirstofn-
anir þeirra leyst mjög mörg
og erfið vandamál. Má þar
fyrst og fremst minna á al-
þjóða heilbrigðismálastofnun-
ina, WHO, sem vafalaust hef-
ur á undanförnum árum bjarg
að tugum ef ekki hundruðum
milljóna mannslífa. Flótta-
mannanefndin hefur haldið
verndarhendi yfir milljónum
flóttamanna hvaðanæva að úr
heiminum og veitt þeim ó-
metanlega hjálp. Tæknihjálp
in og Sérsjóðurinn hafa lagt
grundvóllinn að menntun tug
þúsunda ungra manna og
kvenna frá þróunarlöndunum
auk þess sem þessar stofnanir
hafa lagt grundvöllinn að og
aðstoðað með byggingu á alls
konar orkuverum eða iðnver-
um í þróunarlöndunum. Bygg
ingu þessara iðjuvera hefði
ekki verið hægt að fram-
kvæma nema með aðstoð
S. Þ.
Þá má ekki gleyma því
geysiþýðingarmikla starfi, sem
friðargæzla Sameinuðu þjóð-
anna hefur fengið áorkað. Má
í því sambandi minna á stöðv
un styrjaldar um Súez 1956,
stöðvun styrjaldar milli Ind-
lands og Pakistan út af Kas-
mir, friðargæzluna í Kongo og
einnig stöðvun stríðsins vegna
deilu fsraels og Arabaríkj-
anna og friðargæzlu á landa
mærum þessara ríkja í 18 ár,
forðun borgarastyrjaldar á
Kýpur og svo mætti lengi
telja.
Islenzka nefndin sem nú
starfar á yfirstandandi þingi,
hefur tekið mjög virkan þátt
í störfum þess. Meðal annars
höfum við verið meðflutnings
menn að fjórum tillögum
Þremur sem varða friðar-
gæzlu og afvopnun og einni,
sem varðar rannsókn á auð-
lindum hafsins. í þeirri tillögu
tókst íslenzku sendinefndinni
að koma inn grein, sem bein-
ist sérstaklega að athugun á
vernd fiskistofna og að ekki
verði um ofveiði að ræða.
Aðalmálefnin, sem nú liggja
fyrir þinginu, eru afvopnun-
armálin, og þá fyrst og fremst
algert bann við framleiðslu
og notkun kjarnorkuvopna.
Einnig eru fjármálin ofarlega
á baugi og þá aðallega hvaða
fyrirkomulag skuli hafa um
greiðslu á friðargæzlunni. Þá
eru nýlendumálin enn mjög
til umræðu, og þá fyrst og
fremst Suðvestur-Afríka og
Ehodesía. Mikill vandi verð-
ur vafalaust að finna mann
í sæti aðalframkvæmdastjóra
U Thants, sem nú segist hætta
störfum í þinglok.
Fjöldamörg minni mál
liggja fyrir þinginu, — dag-
skrárliðir þingsins voru tæp-
lega eitt hundrað.
Stundum heyrist þeirri
spurningu varpað fram, hve
nauðsynleg íslandi sé aðild
að S. Þ. með öllum þeim
kostnaði, sem henni hlýtur að
vera samfara. En sú aðild er
að sjálfsögðu óhjákvæmileg
afleiðing af sjálfstæði og full-
veldi landsins. Margar litlar
þjóðir telja einmitt aðild sína
að SÞ veigamestu og örugg-
ustu trygginguna fyrir viður-
kenningu heimsins á fullveldi
U Thant
öruggan stuðning, ef rétti
þeirra væri misboðið.
í framkvæmd er aðild fs-
lands ekki hvað sízt í því
fólgin, að við reynum að haga
svo störfum okkar hjá SÞ að
okkur verði til heiðurs. Um
öll mál hefur ísland jafnan
atkvæðisrétt á Allsherjar-
þingi SÞ og hvert annað ríki.
Þessu fylgir að sjálfsögðu sá
vandi að kynna sér og hugsa
um öll hin margvíslegu vanda
mál. til fulls. Það er vissulega
tekið eftir því, hvernig ein-
stök riki koma fram í hinum
ýmsu málum, eftir því hvern-
ig þau beita atkvæði sínu.
Þannig getur aðild hvers ríkis
orðið mikilsverður þáttur í
að afla þjóð sinni velvildar og
viðurkenningar, ef viturlega
er með atkvæði farið.
Á margan annan máta hafa
Sameinuðu þjóðirnar verið
þýðingarmiklar fyrir ísland.
Þegar íslendingar hófu bar-
áttuna í landhelgismálinu, var
eitt af fyrstu skrefunum að
taka það mál upp á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna. Lagði
íslenzka sendinefndin á Alls-
herjarþinginu 1949 fram til-
lögu um, að alþjóðlega laga-
nefndin sem þá var nýskipu'ð,
skyldi taka málið til meðferð-
ar. Tillaga þessi mætti mikilli
mótspyrnu fjölda þjóða, sem
töldu, að þriggja mílna reglan
væri gildandi þjóðarréttar-
regla og því ástæðulaust að
ræða það mál nánar. Fór þó
svo, að tillaga íslands náði
fram að ganga og var málið
siðan rannsakað í alþjóðlegu
laganefndinni, laganefnd Alls-
herjarþingsins og á sérstökum
ráðstefnum, sem haldnar voru
- Sátu á skutnum
Framhald af bls. 32.
leið á löngu unz þeir urðu
okkar varir og hlupu þegar
af stað niður í fjöru, hrundu
fram bát sínum og komu til
okkar.
Á Skarði fengum við við-
tökur eins og þær gerast be^t
ar og veglegastar og hvorug-
um varð fyrir bragðið meint
af volkinu. En kalt var okk-
ur, að híma þarna á skutnum
x tæpa tvo tíma, ekki skal því
neitað.
— Hélzt báturinn lengi á
flo tieftir þetta?
— Já, það kom þarna önnur
trilla eftir nokkra stund og
tók hann í tog og fór með
hann til ísafjarðar, þaðan sem
á vegum Sameinuðu þjóðanna
í Róm, 1955 og í Genf 1958 og
1960.
Var það á grundvelli Genf-
arráðstefnunnar 1958, sem fisk
veiðilögsaga íslands var færð
út, að ráðstefnunni lokinni.
Er ekki of mikið sagt, að
allt þetta starf á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna hafi haft
ómetanlegt gildi fyrir íslenzku
þjóðina. Átökin voru oft hörð
og við öfluga andstöðu fjöl-
margra ríkja að etja. En mál-
staður íslands vann sigur að
lokum og var það fyrst og
fremst okkar ágæta fulltrúa,
ambassador Hans Andersen,
að þakka.
Hannes Kjartansson
Vil ég að lokum minna á
orð í garð íslands, sem ný-
lega birtust í grein í „New
York Times“ eftir fyrrver-
andi ambassador, Francis
Phlimpton, sem um skeið var
einn af aðalfulltrúum Banda-
ríkjanna í Sameinuðu þjóð-
unum. Hann minnist á hve
varhugavert gæti verið að
veita of mörgum smáum ríkj-
um aðild að SÞ — ríkjum,
sem hvorki væru efnahags-
lega né menningarlega undir
það búin að rækja þar skyld-
ur sínar, svo vel færi. Hann
tók fram, að tvö af minnstu
ríkjunum hefðu þó reynzt ó-
aðfinnanlegir meðlimir og vel
vanda sínum vaxin. Ríkin,
sem hann minntist á, voru
ísland og Luxemburg.
við erum báðir. Það er allt I
lagi með trilluna núna, tal-
stöðin og rafstöð eru að vísu
báðar ónýtar, en að öðru lagi
er báturinn óskemmdur. Hann
var reyndar nýuppgerður,
þegar þetta atvik átti sér
stað.
— Hvernig hefur rækjuafl-
inn verið hjá ykkur á þess-
um slóðum undanfarið?
— Hann hefur verið góður.
Hæstu bátar eru komnir með
24 tonn eftir hálfan annan
mánuð. Við höfum vegna
bilana ekki getað róið ailan
þennan tíma. en höfum afl-
að til þessa 18-19 tonn. Nú
ætlum við að hvíla okkur á
sjónum fram yfir áramót,
sagði Hjörtur skip. ^ A að
lokum.
J 0 M B 0 —-X— —K
Júmbó og skipstjórinn flýta sér út á götu
— en þaff er of seint. Það er eins og þjóf-
urinnn hafi sokkið niður í jörðina. ______
Hann getur ekki hafa kornizt inn í gegn-
um gluggann, segir Júmbó, því honum er
lokað að innan. Hann er kannski inni
hjá Spora _____
——X— — *
Skipstjórinn hefur tekið sér stígvél í
hönd, sem hann heldur upp í loftið og
er reiðubúinn að slá með því, í þann
mund er þeir opna hurðina. Og það lítur
helzt út fyrir að þeir þurfi á því að halda,
því að innan heyrist mikill hávaðL
Teiknari: J. M O R A
Það er því miður Spori, sem þeir hitta.
Hann hafði vaknað við hávaðann og æti-
aði að fara að opna hurðina, þegar hún
var opnuð af öðrum. — Fiýttu þér að
jafna þig, segir Júmbó. Það er þjófur hér
í hótelinu, sem við þurfum að ná L