Morgunblaðið - 10.10.1970, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. OKTÓBBR 1970
5
Sveinn Kristinsson:
Skákþáttur
HRAÐSKÁKIR með klukkum
voru allmikið tefldar um það
leyti, sem ég gekk í Taflfélag
Reykjavíkur 1946, þótt síðar
ætti tiðkun þessarar greinar
skáklástarinmar eftir að færast í
aukana. — Taflfélag Reykjavík-
ur var fremur fátækt að skák-
klu'kkum á þessum árum, og því
voru hraðskákmót á vegum fé-
lagsins oft'ar en hitt háð með
þess konar gerð skákklukkna,
sem hæ'gt er að stilia þannig, að
þær gefi frá sér skæran og hvell
an hljóm með ákveðnu millibili.
Var það tímabil oftast 10 sekúnd
ur, en stundum aðeins 5. Færu
menn fram úr þeáim tilskildu
tímámörkum, var þeim skákin
töpuð, hvernig sem staðan ann-
ars vair á skákborðinu. — Svo
voru lögin a.m.k. Jón Þorsteinsson
Gallinn var sá, líkt oig á Þjóð-
veldisöld til forna, að fram-
kvæmdavaldið, sem fylgja
eky'ldi eftár reglum lagannia, var
oft í molum á slíkum mótum, og
því kom fyrir, að mönnum hélzt
uppl að svindla æði mikið á
tiima, eins og það var kallað.
í>að var líka freistandi, ef stað-
an vair erfið, að hnupla svona
einni til tveimur sekúndum, og
oft munu menn hafa leiðzt út í
slíkan þjófnað í hreinni örvænt-
ingu og niaumast veráð sér þess
að fullu meðvitandi aðþeirværu
að brjóta nokkuð af sér. — í
sumum tilvikum mun þó hafa
verið um að ræða fyllilega ,,til-
reiknanleg“ afbrot.
En væru menin frekir til slíkra
brota, þá gátu mernn oft snúið
taflinu algjörlega við, því þann
tíma, sem menn afla sér þannig,
ófrjálsri hendi, taka meinn frá
amdstæðingi síinum, auk þess,
sem hamn kemst oft í „óstuð“, er
hann verður að sæta því, að lög
séu brotiin viðurlagalaust á hon-
um. — Oft snerust málin þá
þaninig, að hvor fór að „svándla"
á himum, og Skapaðist þá oft
vandræðaástand.
Eftir að slakað var á inmflutn-
ingshöftum, svona í krimgum
1950, fóru löggiltar skákklukkur
að flytjast til landsins, og lagað-
ist þá ástaind þetta að mestu
leyti af sjálfu sér.
Ólafur Sigurðsson:
Kvikmyndir
Háskólabíó:
VETRARBRAUTIN
eftir Louis Bunuel.
„G'Uði sé lioí aið óg er emmiþá
trúleiysiiinigi,“ eir haft eftdr Butnu-
el. Mymid 'þossi er harlkaleg áriás
ó kirkjuinia, em varla viehðiur var-
izt ; Iþeirri 'huigtmiymid, a@ Bunuiel
Ihati Guð eikiki svo mjiög, þó að
hainin hati kdnbjunia.
BuiniUél hiefuir allt sitt líf staðið
i illdiedilum við kaiþólisfcu kirfcjunia
á Spómi. Hefur hainm hivað eftir
ammaið glert á hama árásiir, vafa-
lausit martgar réttmiætar. En að
Ihanm sé trúteysiimigi verðuir að
teljaist vafaisamt. Allaveiga er aam
bamid bains, bæði við kiirfcju og
fcristnii, blandiað ást oig hiatri.
Mymid þessá segir fró tveimur
betlurum, ledlkinium af Faul
Frantoeur og Laiurenit Terziieff,
sem laggja af staíð frá Frakk-
lamidi til Santiago die Compioistiela
til afð hieimisœfcjia gröf dýrlimigs
nidktours. Þeim gemigur ferðin
seámt og lenida þeir í ýimsiu, etoki
öllu frá sömiu öld. Blamdar Bunu-
el siamian s'íðustu tvö þúsaand ár-
um otg oft eikfci ailveg Ijóist á
fhvaða öld maður er stiaddiur.
Sem dœrni má nefinia, að þeigar
ainin/ar betlarinn er að ímynida sér
atftötou páfa miofekujns, hieyrir miað-
ur við hliðimia á hionium staothvell
inm. Þeir hitta tvo miernm atftam úr
öldum, sem biðja þá að teyma
asmiainm sinn, halda á kirikjufuind,
flýja þaðian og gamga atftur í otok-
ar öld mieð því að stela fötum
frá véiðamöniniuim, isiem eru a‘ð
synidia. Þeir lemida í miðaldaiorgíu
og hitta djöfulinn í aftursiæ.ti
bíls, siem hiatfði etofð út af og öfcu-
miaiður diáið. Djötfullimm er svo
vimisamtetgtuir að gefla öðrum
þeirrá skó þesis látmia.
Kositiaf, mynidiariminiar eiru sitór-
ir í fnyndhyggimgu og kvik-
mynidatötou. Gaiiamir eru aftur á
mótd í etfnisimeðtferð. Þó að etfn-
ið sé ekki byggt upp siem skipu-
lag, bein frósögn, verður að giera
til þesis krötfur. Hainin sýnir t.d.
Jeisú Krist mieð lærisiveinium sín-
um siem hégómteigan og ilia inm-
rættan smákarl. Þalð verður að
teijast ótrúleigt að frtá slítoum
mianmi hiatfi runnið fjölmemmustu
trúarbrögð heknis á okíkiar dög-
um, hivað siem mönnum kiann að
finmiast um trúairbrögðim, Þammig
tekur hann fyrir marga hluti í
kirkjrinná og motar gjaman
steiggjiu, þar siem fcústur heíð'i
nægt til að sópa.
Mynid þossi er 27. mynd Bunu-
els og siú næsita á etftir Belle die
Jouir. Sú mynid er hamis bezta
mynd oig að miímu áliti edn af
beztu mynidium, isiem gerðar hafa
verið, Bvertgi hetfur surrea'lismi
verið notaður af edns m.ilkilli
snilli í kvilkimyud. Þeisisi nýjiasta
nrsymid er því nioktour vonibrigði.
Vil ég þó takia sfcýrt fram, að
þalð, sem veldur vomibrigðum hjá
BumuieiL, þætti trúlega siniilM hjá
mörgum öðrum.
Bumuel hefur gert kvitomynidir
frá því 1928. Er hanm nú um sjö-
tugt, laisibumða nolktouð, dry'kik-
flelldur mjög og nær alveig heym-
arlaus. Var hamm gerður útlæigur
frá Spáni fyrir amdróður gegn
Franco einræðisherra. Um 1960
hafði Franico frétt svo nnikið af
fræigð bamis, að hann bauð hon-
um tii Spáruar til að gera kvik-
mynid á kioistniað rilkisims. Gerði
Buniuiel þá Viriidiama, sem var
siaimstuindiis böniniuð á Spáni. Býr
Bunuel nú ýmiist á Spámi éða í
Mexitoó, þar sem hanin hélt sig
í útteigðimni. Vinniur hainin nú að
nýrri mynid, Tristamia, sem vatfa-
laiuist verður beöið mieð óþreyju.
Guðmundur Ágústsson var
éinna harðskeyttastur hraðskák-
maður, íslenzkur, fyrstu árin eft
ir stríð, og minnár mig að hann
yrði þá Hraðsikákmeistari ístends
þrjú ár í röð. Eggert Gilfer,
Baldur Möller og Guðmundur S.
Guðmundsson vom einnig mjög
harðskeyttir hraðskákmenn, en
Ásmundur Ásgeirsson síðri.
Hann var aldrei eirus „harður á
klukkuna“ eins og það var kall-
að á mál'i skákmanna, oig hinar
djúpristu hernaðaráætlanÍT hans
voru tím'afrekar og hentuðu illa
í hraðskák.
Meðal hinma yngri Skákmanna,
mun Guðjón M. Sigurðsson hafa
verið röskvastur hraðskákmaður
á þessum ámm. Hann var frá-
bær leikfléttusnilMngur, en svo
vel sem teikfléttuhæfileákar
koma sér í venjulegri, hægri
skák, þá em þeir, ef tál vill,
ennþá notadrýgri í hraðskák. —
Snaggaraleg og óvænt leikflétta
í hraðskák getur slegið andstæð-
inginm gjörsamlega út af laginu
og beinlínis fengið hann til að
gleyma klukkunni, svo að t'imi
hans þrýtur fyrr en vaPir.
í hraðskák er enn mikilvæg-
ara en í hægum skákum að reyna
að ná frumkvæðinu í sínar hend
Guðmundur Pálmason
ur, með því að vamaraðgerðir
eru að jafnaði tknafrekari en
sókni. — En, sem kunnugf er, þá
eru leikfléttur oftast í tengslum
við man'nsfórnir og sóknarað-
gerðir.
Lárus Johnsen varð einnig
snemma harðfengur hraðskák-
maður, og byggðiist það e’inkum
á góðri kunnóttu hans í byrjun-
um — sem er einmig mjög mikil
vægt atriði í hraðiskák — svo og
góðum leikfléttuhæfileikum.
Guðmimdur l’álmason var
framan af ekki tiltakanlega sterk
ur hraðskákmaður, hraðinn virt-
ist stríða gegn þeirri vandvirkni
og rökvísi, sem honum er í blóð
borin. En þegar á leið og hamn
fór að stunda þessa keppnis-
grein að marki, þá vann hann sig
upp í það að verða einn af al-
snjöllustu hraðská'kmönnum
okkar.
Jón Þorsteinsson varð einnig
snemma nokkuð illvígur hrað-
skákmaður, keppnisharkan var
mikil, maðurinn sókndjarfur og
gæddur þrótti og sjálfstrausti.
Hann náði þó sjaldan einis jöfin-
um og góðum áranigri á hrað-
skákmótum og Guðjón, Lárus
og Guðmundur Pálm'ason.
Konráð Árnason var í hópi
fremstu hraðskákmaihnja okkar
á þessum árum, þótt hann tefldi
lítið á opinberum hraðiskákmót-
um. — Meginstyrkleiki Konráðs
sem hraðBfcákmanns, var sá, hve
eiginlagt honum var að tefla
byrjanir vel, hve fljótur hann
var að hugsa og draga rökrétt-
ar niðurstöður ai getfnum for-
sendum. Hins vegar háði það
Kornráði mjög sem hraðskák-
manni, hve lítið tillit bann tók
til klukkunnar, taflborðið var
honum allt. Gekk þetta jafnvel
'Stundum svo langt, að hainn bók-
staflega gleymdi að „styðja á
klukkuna“ þegar hann hafði
lokið leik sínorm. — Slíkt er auð-
vitað e'kki væntegt til árangurs
í hraðskák.
Oft heyr'ir maður þvi haldið
fram að iðkun hraðskáka sé
miður holl ungum skáfcmömnum,
®em langt vilja komaist í skák-
listinni. Sagt er, að þeim, sem
Slíkt gera, hætti til að vera ffljót-
fætfir og ekki nógu íhugulir, þeg
ar þair tefia hægari skákir. Hrað
skákin geti j afnvel leitt til þess,
að þeir taki skák ekki nógu al-
variega, lítd á hana fremur sem
„fflngraleikfimi" en listgrein,
sem krefjist mikils hugarstarfs
og alúðar. — Því ættu ungir skák
menn — segja þeir, sem þessa
skoðun aðhyllast, — að forðast
að iðka hraðskák, en teffla helzt
einvörðun.gu hægar ská'kir.
Þótt sjálfsagt sé hægt að ganga
of langt í iðkun hraðskákar, þá
er ég þeirrar skoðunar, að það
sé út af fyrir siig ekkert óhollt
ungum skákmönnum að tefla
hrað'skákir. Það veitir þeim
þjálfun, sem getur einnig orðið
Guðjón M. Sigurðsson
þeim notadrjúg við iðkun hæg-
ari kappskáka. — Hraðskák,
tefld með venjulegum skák-
klukkum, er í rauninni sama eðl-
is og venjuleg kappskák, þar
sem hvor keppandi hefur t.d.
tvær og hálfa klukkustund til
umráða á fjörutíu leiki, svo sem
Baldur Möller
algengast er. Þárna er fremur
um stigsimun að ræða.
Miðað við þann tíma, sem nauð
synlegur er, til að ráða fram úr
ýmsum úriausnarefnum, sem
upp korna í teffldu taffltt, þá er
þessi algengasti tími, sem menn
hatfa til umráða í skák, langtum
of 'Stuttur — í rauninni hreinn
hraðskáktí'mi — andspæniis hin-
um risavöxnu viðfangsefnum,
sem skákin krefst, að menn tak-
ist á við. Má minma á, í því sam-
bandi, að stundum hafa skák-
fræðimönnum ekki nægt hundr-
að ár, til að skera úr því, hvort
einn leikur er betri en annar í
ákveðiruni stöðu. — Það er 'því
síður ein svo, að tvær og hálf
klukkuistund á fjörutíu leiki, sé
sá tími, sem fylMlega nægi til að
tefia gallalausa — eða segjum
gallalitla slcák.
Afleikirniiir kunna að vísu, að
vera minna áberandi en í skák-
um þeim, sem almennt eru nefnd
ar hraðskákir. Þar með er ekki
sagt, að þeiir séu ekki oft og tíð-
um jafn örlagaríkir.
Einn af meginkostum hrað-
skálka er sá aið þæir getfa mönn-
um bost á að kynnast í fram-
kvæmd meiri fjölda leikjaaf-
brigða í byrjun og miðtatfli en
hinar hægari og tímiatfrefcari
skákir veita möninium tæfcitfæri
til. Mannævin er blátt áfram of
stutt til þess, að hún endiist
mönnum til að kynnast, niema
að litlu leyti, kostum og göllum
hinna ýmsu byrjuniairatfbrigða í
„siow motion". — Þama ‘kemur
hraðskákin til hjálþair, þótt hún
veiti íkannski ekki endanleg svör
við nema tiltölutega fáum skák-
fræðiletgum viðfangsetfnium.
En sú reynsla, sem siaist smátt
og smiátt inn í hraðsfeálkmeom,
reynzla um burðairþol eða sólkn-
arorku ýmiss konar stöðuuppstili
inga, getfur þeim með tímanum,
mörgum að minnsta kosti, gott
næmi og tilfiinmingu fyriir því,
hvað framkvæmante'gt er eða
óframkvæmanlegt í skák. — Og,
sem ikunnuigt er, byggist skálk-
styrkleiki rnamna ekki minna á
því, að þeiir finna á sér mögu-
ledlka og takmarkanir ákveðknnair
stöðu, heldur en hiinu, að þeir
reikni út, svo ekki skéiki, nám-
ustu atfteiðingar einstakra leikja.
NÝTÍZKULEGT-ÞÆGILEGT
PHILIPS |T|
TL 40W/27
HEIMILISTÆKISE
Nýr litur á flúrpípum sérstaklega
gerður til notkunar með glóðar-
lömpum — litur 27 (comfort de
luxe). Gerir fallegt heimili faliegra
og hlýlegt heimili hlýlegra.
Sætúni 8, sími: 24000
Hafnarstræti 3, sími: 20455