Morgunblaðið - 10.10.1970, Blaðsíða 19

MORGUN’BLAÐIÐ, LAUGABDAGUR 10. OKTÓBER 1970
19
Skólastjórar ræða
kennaraskort
SKÓLASXJÓRAFÉLAG Is-
lands boðaffi til almemns fundar
í Melaskólanum í Reykjavík,
laugardaginn 19. sept. sl. til þess
að f jalla um hinn mikla kennara-
skort í iandinu og önnur vanda-
mál skólanna í dreifbýlinu. Mætt
ir voru fulltrúar úr öllum kjör-
dæmum nernia af Austfjörðum.
Urðu allsnarpar umræður á fund
inum um þessi alvarlegu vanda-
mál. Voru menn sammála um
það, að þrátt fyrir aukna aðsókn
að Kennaraskólanum og þann
mikla fjölda kennara, sem hann
útskrifaði árlega, væri það stað-
reynd, að hið unga fólk legði
ekki fyrir sig kennslustörf, en
leitaði heldur til annarra starfa.
í»að var álit manna, að víða
mundi hreint neyðarástand ríkja,
ef ekkert yrði að gert. — Fund-
urinn ræddi ýmsar leiðir til úr-
bóta og gerði eftirfarandi álykt-
anir:
„Puimdiuiriinin velkiuir atlhygli al-
þj'óðlafr ó hánium geáigivænleiga
kennanajgklarti í lamdiniu á nær
öllum frætðsluisitiigMm ag telur, að
léleg launakjör kiemmaria ag van-
mat þjóðtarimniar á sitöirflum
Iþeirra, sem vimma a® kaninisliu-
ag upipeldiismáluim, valdi þar
miestu um. Bendiiir fumidurimm
róðamiönnium þjóckurimmiar á, hve
alvarlagt vamdamiál hér er á
ferðiinmi, hve mifelia áibyngð þeir
tafci á sig 'gagmvart núlifandi ag
komamdii kynslóðium, mieð því að
lamia svo isfcóla- ag mienmtastofn-
aniir lamdisiinis, að skerðia þarf
sltórtega námisskrá, taikmiarka
nemiemdiatfjöldia eða laggja miðiur
ökóilalbald. Fundunimn telur maiuð
synJiegt, að stórhækka laun
kemmiara nú þegar og sfcipa keinm-
arastarfiniu þamm sesis í Jaiunia-
stiiga oipimtaerra stiarfismianmia ag í
þá stööu í þjóðfélaigániu að uinlgt
tfólk telji eftinsiókiniarveirt að
Jeiggja fyrir siig kemnisluistörf.
>á teJur fumiduriinn, að þegar
laonaimál keminiara séu loomiim í
viðiuinamidd harf, að ammiað frum-
skiJyrði fyrir því að umlgt tfóJk
leggi fyrir sig be'nnisluisitörf sé
að hver sfcóli, íhvar sem er á
laindinu, hafi þainn tækjakost ag
starfsskilyrði, sam niaiuíðisynleg
verðia að telj'ast í nútímia skóla.
Góð starfsaðistaða tdl vinmiu ag
kemmisilu þarf að vera fyrir bendá
í (hverjium síkóla.
Fumidiuirinn vdkuir athygli hugs-
amidi miamina á þvi, að kennari
þarf áivalit að hialdia við miennt-
uin sirnni, aiulka hiania olg bæta.
Nýjair niámsgreiniar oig bæitt þjón
uisita í þágu niemienda, Jeggiur
aiuilcmiar. Jjyrðiar ag Skyldur á
berðlar kenmara, Kenniarinm verð-
ur því að hiafa tækifæri til þess
að aifla sér mieninituiniar, tiJeinka
sér ný fræði og keninisiJuaiðfierðir.
Þess vegna er það áfeafliega þýð-
inigarmdlkJð, að sfcilminlgur ráð>a-
miamnia í fræðisilumálum, heima í
hénaðd ag í ráðumieytum, sé fyr-
ir hendii ag að þessir aðiilar
greiði götiu lciennaramis sivo að
hann hatfi mögulieifea til þeiss að
sæteja mámisisikeið ag fræðisliu-
fundi, hanium að kasrtmiaiðarlaiuisiu.
Vifðlkamainidd skóli hietfuir ótvírœð
an hagniað að því alð hver kenm-
ará fyJgdist með, emidia naiuðisyn-
Jegt. Spamaðiur á þetssum svið-
ium hiefur það í för með siér, að
skólalhéraðiið, skólimn dregist aft-
uir úr, og niemienidur gjialdia þeisis
er friarn líðla stumdir. >að er hag-
uir skióJanis, kenmiaramis ag þjóð-
arinmar allrar, að þatð fiólfc, siem
vimniur að fræðslu- ag uppeldiis-
miáliuim fái aufcið ag bæitt memn,t-
um sína,
Fumdurimn minniir á fyrri slam-
þykktir SfcóJaisltjóraifiél'ags ís-
lamidis þess efniis, að fræðslumótfa-
srtjórniin Játi fara fram allsihieirjiar
úttekt á sikólamálum dreifbýlis-
ins oig saimieigimJagt stóráitak
verði nú þagar gert tiJ þess að
brúa það mikla bdl, siem nú er
á mölguJeikium mieimiemda í þétt-
býlii oig dreifbýli tiJ niáms ag
keininslu. Sfcorar íumidiurinin á
sfcólaniefinidir, sveitansrtjómir otg
rfkisvtaldið að tafca þeitta mál
fösitum töikum oig gera varianJeig-
ar úrtaæituir. Funduirkm teiur
ólhiætfu, að sfcóJasfcyldu hefur eklki
ann verið komiið í landinu, eimis
og lög gera ráð fyrir. Hiina svo-
kölJuðiu „igkiptifciemmisJu" telur
tfumidiuiriinn vera blett á íslenakiu
skóJahaJidi ag himm miiisJaniga
sltarfisiiímia sfcióJaninB í Janidinu
veira til vamvirðú fyrir Jand og
þjóð.
Furauidirinn teJur, að Keraniara-
Skólii ísJamds sé efcfci Jeingiur aá
sérskóli kenmiarastéttariraniar, sem
hamn áðluir var ag Jög mœJa fyr-
ir urn, að hanm hatfi reiifciað niokfc
uð frá hJuitverki sárau á sein-
uisitu ánum ag tekið að sér að
Jeyiaa verkefni (t.d. hirnis almienna
mianinitaiskóJa), gam aðrtar menrata
stofmiamiir eiga að gera, Væmitir
fiumduirdmm, að ráðiamienn sbólaras
breyti stefniuiruni ag einibeiti him-
um ágæitu stiarfiskiröftum ag hið
dýrtmiæta hiúismiætöi verði raotað til
þess alð sérþjlálfa kennaraefni til
keninslustarfa. Rieymlt verði, að
rýmia skólam af því fólki, sem
ekiki ætlar að Jeggja fyrir siig
kemmisJuisitörf ag kornia því fyrir
í himrum nýju mienmitaisfkólum
bargairiraniar ag úti á Jaradi.
Funduriran telur nauðsynlegt,
að KennaraskóJinn fylgist vel
með nýj'um straumum í feemmsiu
og skólastarfi og veiti hinum
ungu kennaraetfnum haldgóðar
leiðbeiningar um það hvernig
eigi að kenraa nýjar mámsgrein-
ir t.d. stærðfræði (meragi), eðl-
is- og efnafræði, erl. tungumál,
kenraslu sex ára bama, starf-
rækslu skólahókasafna svo að
nokkur dæmi séu raefnd. Það er
dýrt fyrir þjóðfélagið, að senda
— Fiskimála-
stef na EBE
Framhald af hls. 17
Tollabandalag sex-veldanna
fyrir iðnaðarvörur gekk í gildi
þann 1. júlí 1968, en innbyrðis
niðurfelling tolla og setning sam
eigiralegs ytri toJJa á sj ávarafurð
um hefur gengið hægar. Hvað
flestar sjávarafurðir snertir
standa mál nú þanniig, að frá 1.
janúar 1959 til 1. júlí 1967 liafa
verið framkvæmdar 7 læJckanir
á innbyrðia tollum um 10% og
og ein um 5% þamnig, að tollarn-
ir hafia verið lækkaðir í um
25% af grunntollunum. Hvað
setningu samefiginlega tollsins
snertir var 30% af mismuninum
míilili tollanna eins og þeir voru
og eiga að vera numið brott 1.
janúiar 1962 og svo aftur 30% 1.
janúar 1966. Er því nú eftir að
breyta toliunum um 40% af þess
um mdsmun.
Nú var ytri tollurinn á sjávar-
afurðum lækkaður lítillega í
Kennedy-viðræðunum, og urðu
af þeim sökum nokkriar tolla-
breytinigar þann 1. júlí 1968, en
þann dag framkvæmdi Efnáhags
bandalagið % af tollalæfckunun-
um vegna Kennedy-viðræðn-
anna, sem verða að fuillu komnar
til fnamkvæmda 1. janúar 1972.
Hér á efttir fylgja töflur með
ytri tollum bandalagsins á sjáv-
arafurðúm, svo og tollar, sem í
gildi eru innan bandalagsins. Til
útSkýringar því, hvemig núver-
andi tol'lar eru fundnfr má taka
sem dæmi franSka tollinn á freð
fiskflökum (tallskrár nr. 03.01
BII).
1. í Kenmedy-viðræðunum var
hinn væntanlegi sameiginlegi
ytri tallur lækkaður úr 18 í
15%. Þann 1. júlí 1968 komu %
af þessari lækkun til fram-
kvæmda og er sameiginlegi toll-
urinn frá þeim tírraa því 16.8%.
2. Franski tollurinn gagnvart
aðild'arrfkjum Efniahagsbanda-
lagáins varð 8,25% þann 1. júlí
1967, en það er 25% af grumn-
tolli þessarar vöru, sem er 35%.
3. Þamn 1. janúar 1966 var önn-
ur bireytingin á tollum gagnvart
nýútskrifaða kennara á námskeið
í þessum greinum, eftir fjögurra
ára nám í kennaraskóla. Það er
ákaflega þýðiragarmikið fyrir
Skólana í landinu, að hinir uragu
kennairtar tileinki sér nýjar
kenrasluaðferðir og kami með
nýja strauma beint úr Kenraara
skóla íslands út í skólastarfið í
hinar dreifðu byggðir landsins.
Funduriran telur það alveg sér
stakiega ámælisvert, hve k'ennslu
yngstu aldurskeiðanina í barna
skólunum, 6—9 ára, er lítið sinnt
í K.I. og undiiristrikar nauðsyn
þesis, að keranaraefni fái hald-
góða sérmenntun í kennslu yngri
barna þ.e. að kenna lestur, skrift
reikning og átthagafræði undir-
stöðugreinar allrar menntunar.
Barnakenniari, sem skortir þessa
sérmenntun er illa seftur og skól
inn, sem fær hann ekki síður. Ár
lega þarf að útskritfa a.m.k. 50
sérkennara fyrir yragstu aldurs-
skeiðin 6—9 ára. Sé það rétt, að
keranaraefini telji sig vanmáttug
til þess að taka að sér kennslu
yfiirleitt og þess vegna m.a. sé
k'enmaraskortur í landinu, ber
sitjóm skóJams aið endiurslkioða
stfarf haras ag stetfniu.
Funduirinm teliur, að sebnirug
skólak'astnaðairlagannia 1967 haíi
mairfeað tímamót og að þau séu
a® ýmisu leyti til bóta. TiJgarngtuir
Jöggjiatfaras með setnimgu þekra
hafi ekíki verið sá, að draga úr
'slcólastarfi eða torvelda það.
Tejjia verður, að mtú sé kamdm
niægileg reyrasia á þessi Jög ag
rétt sé að erudurskoðia þau og
sraíða af þeim venstu agnúana.
Fund'urinm leggur áherzlu á, að
keranisJumiaignskiváti sbóJanna
verði aiufcimin sva, að trygigt sé að
allir niemDemdiur, hvar sem þeir búia
á lanidiiinu, hatfi sem jiatfiniastan rétt
til niámis og sfcólaisetu, að kvót-
framlkvæmd ag tollurinn færður
í 24,8% (35% — 60/100 af
35% — 18%).
4. Frá og með 1. júlí 1968 var
sameiginlegi ytri tollurimn 16.8%
í stað 18% vegna Kennedy-við-
ræðn'amma og varð því 24% í stað
24,8%, þ.e. 35% — 60/100 af
16.8%.
Efnahagsbandalagið hefur
veiitt 'einstökum aðiidarríkjum
tollkvó'ta umfram það, sem sam-
ið hefur verið um í Gatt. Ekki
verður sagt fyrir um framtíð
þessara tollkvóta nú, en fram-
kvæmdastjórn bandalagsins er
þeim andvíg.
— Verkalýðs-
hreyfingin
Framhald af hls. 14
höndla alþýðu sveitanna, að láta
henni blæða út á meðan þeir eru
að dansa sinn Hrunadans í þétt-
bý’iinu og koma ár sinni fyrir
'borð. Sér ekki fólk hvílíkur
hás'ki er búinn þessari þjóð, ef
kamimúnistar og fylgifé þeirra
tfær að leika lausum hala í verka
lýðsbaráttunni með sin skugga-
verk, sem skapa meiri glund-
roða, dýrtíð og erfiðleika en allt
annað er þeir nefna? Það eru
því nauðsynJegar forsendur fyr-
ir batnandi hag og öryggri lífs-
afkomu að launamannasamtökin
hasli sér völl m.eð þeim er vilja
efla atvinnuvegina og skapa
þeiim öruggari grundvöll á að
standa, og stuðla að því að taka
dnn nýja þætti í iðnþróuninni
iþar sem hraðað yrði virkjun stór
ánna með það í huga að byggja
ihér stóriðjuver, er tryggðu ódýr
ari orku en nú er, landsfólkimu
itil hags. Það yrðu varanlegri
fcjarabætur og atvinnuöryggi fyr
ir launastéttinar að standa að
Biilkum framkvæmdum, en standa
imeð kammúnistum og áhangend-
um þeirra, sem liggja í leyni í
andstöðu við svo sjáltfsagða þró-
'un í íslenzku atvinnulífi. Það er
ekki nægilegt að bera alþýðu-
umhyggjuna í barmi sér, en
kasta henni síðan fyrir borð til
að halda sj'álfum sér á floti.
iran sé ekki Þrándur í Götu fyrir
aufcniu og bættu gkólastairfi, að
bafnm rúmi nýjair niámisgreiraair,
sj'áltfsagðar mýjungatr ag auikið
stairf oig þjánuisitiu við niemieiraduir
svo sem: Hjálparkeinmisliu, tal-
kenmslu, sáitfræðiþjóniusttu, fé-
lagsstarfsemi, rðkstuir skóla-
twkasafna o. fl.
Pumdurimn teliur, að ráða eigi
fasta kennara út á mámsskrá,
ef stoóli óstoar þesis. Fráleitt
verðuir að telja, að kenrasluatf-
sliáttur skólastjóra sé tðkinm atf
kvóta barnanma, sömuleliðis að
firæðsluSkrifstotfur séu refenar atf
kyóta raemenda og að sex ára
barm hatfi eJrki sama kvóta og
alðirir niemeradiur skólans. Eininig
telur Æuraduirinm, að kenmsliu-
slcylda sfcólastjóra í smœnri skól-
uraum sé og óframfcvæmamleg,
otf mikil í einstökum sköium,
Fundiuirinm fordaemir hiraa ill-
ræmidu „70% regliu," sem beitt
er við setnáragu keniraara ,teliur
hana ekikieTit la'gaigildi hatfa,
iþrjóta 1 bága við miammréttindi
'toemmarastéttariminiar, rýra gildi
toeminiarapráfsJniS, sé að vissu
Jeyti arsak benmaraskartsins og
valldi ðánægju iranan skálasrtofirv
aina.
Fuinldurinin Skorar á Jdð háa
Alþingi, að breyta sfeólaikostn-
aðarlöguraum til samræmis við
breytta startfSháttu Skólamma og
breytt þjóðfflélag, tfeR'a niður
þaran iið í 19. gr. laganna, sem
fjallar um ráðningu kenn'ara „allt
að 80% atf skyldufceranslu skóla“
ag gefa ráðraimgu k'enraara firájlisa,
eins og var fyrir sköJafcastnaðar-
lög. Furadurinn uradirstrikar, að
lögum samfcvæmt ber rífcirau nú
að greiðia alla kennslu, hverju
raafni, sem hún raetfnistf.
Fuindurinn skarar á Samband
ísl. baim.aken'raara að staind trúan
vörð um öll réttindi kennara-
stéttarininar, halda vöfeu sinni og
hvika 'hvergi frá Jcrötf.um henraiar
um mannsæmandi laun og starfs-
aðstöðu og geira allt til þeiss að
t'ryggja stöðu (profeesiom) kenm-
arans í þjóðtfélagirau.
Furaduriran telux rétt, að autea-
þing það, sam kalla á samam í
janiúar n.k. vexði kvatt samiatra
hið allra íyrsta t. þe. að ræða
launakjör og afstöðu kennara-
samtakanna til B.S.R.B.
löndum uttan bandalagsina