Morgunblaðið - 03.05.1979, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. MAÍ 1979
„Frekari boranir og raforku-
framleiðsla við Kröflu er
ótvírætt bezti kosturinn í
orkuöflun landsmanna í dag”
Einar Tjörvi
Elíasson
yfirverk-
fræðingur
Kröflu-
virkjunar:
„Það má segja, að það
hafi gengið ágætlega hjá
okkur það sem af er þessu
ári. Frá mánaðamótum
janúar-febrúar höfum við
framleitt um 8 Mw að
meðaltali, að viðbættu Vi
Mw til eigin nota,“ sagði
Einar Tjörvi Elíasson yfir-
verkfræðingur Kröflu-
virkjunar er Morgunblað-
ið hitti hann þar nyðra
fyrir skömmu. Aðspurður
sagði Einar Tjörvi að með
þessari framleiðslu gæti
virkjunin því sem næst
greitt allan fastan rekstr-
arkostnað, s.s. laun og
varahluti ýmiss konar, en
þar við bætist auðvitað
allur fjármagsnskostnað-
ur og afborganir.
Hvað með framhaldiö?
„Ég tel alveg ótvírætt að
frekari boranir við Kröflu og
síðar gangsetning seinni véla-
samstæðunnar sé bezti kostur-
inn sem völ er á í sambandi við
raforkuframleiðslu í dag. Við
höfum þegar farið fram á fjár-
veitingu til þess að bora tvær
holur til viðbótar og undirbúa
þá þriðju auk þess að leggja veg
að þeirri fjórðu. Ef þetta fengist
ættum við að geta verið komnir
með núverandi vélasamstæðu í
full afköst í byrjun árs 1981.
Þá má geta þess vegna þeirrar
miklu gagnrýni sem fram hefur
komið vegna borana hér, að á
síðasta ári þegar við stjórnuðum
borunum sjálfir var tekin upp
ný bortækni sem ótvírætt hefur
sannað ágæti sitt. Nú boruðum
við með leðju auk vatnsins sem
eingöngu var notað áður. Með
þessu móti getum við þétt hol-
urnar um leið og við borum þær.
Það er því mun minni hætta á
öllu hruni og myndun skápa út
úr holveggjunum. — Þá halla-
mældum við holurnar í fyrsta
sinn á síðasta ári, sem gaf mjög
góða raun. Ég tel því að það orki
ekki tvímælis að með aukinni
þekkingu og stjórnskipulagi ráð-
um við nú yfir nægri tækni til
að bora af fyllsta öryggi," sagði
Einar Tjörvi ennfremur.
Hvaða lærdóm má draga af
borframkvæmdum siðustu ára
og hvað með nýtingu hans við
framtíðarboranir á svæðinu?
„Reynsla borframkvæmda
síðustu fjögurra ára leiðir í ljós,
að ein aðalorsök vandamála
gufuöflunar við Kröfluvirkjun
er bortæknilegs eðlis. — Á
Kröflusvæðinu hafa til þessa
verið boraðar tólf holur, þar af
eru sex holur bortæknilega gall-
aðar. Árið 1976 var boruð hola í
Bjarnarflagi með sömu bortækj-
um og notuð voru við Kröflu-
virkjun. Bortæknin og holufrá-
gangurinn voru hin sömu á
báðum stöðunum. Bjarnarflags-
holan skemmdist á síðasta ári,
mjög líklega af bortæknilegum
ástæðum.
Eðli jarðhitasvæðisins við
Kröflu er slíkt, að það krefst
steyptra fóðringa niður á allt að
1000 til 1300 metra dýpi, aðal-
lega af rekstrarhagkvæmnis
ástæðum. Fóðra verður hverja
holu niður í berglög, sem geta
verið allt að 300 gráðu heit. Efri
berglög Kröflusvæðisins, allt
niður á fóðringadýpi eru mjög
sprungin og lek. Neðri berglög
svæðisins, neðan fóðringa, eru
aftur á móti að jafnaði mjög
þétt. Suða á sér því stað úti í
berginu utan holuveggja, og
gefa því djúpt fóðraðar holur
svæðisins að jafnaði hátt gufu-
hlutfall eða u.þ.b. 70—100%.
Boranir Jarðborana ríkisins
fyrir tilkomu Kröfluvirkjunar
voru að mestu einskorðaðar við
boranir á lághitasvæðum til
öflunar vatns fyrir hitaveitu-
framkvæmdir. Takmarkaðar
boranir höfðu þó farið fram á
háhitasvæðum til gufuöflunar.
Sameiginlegt með þessum fyrri
borframkvæmdum JBR var, að
ekki var þörf fóðrunar dýpra en
niður á 300 metra dýpi. Hitastig
bergsins, sem fóðrað var í, var
því aldrei yfir 230 gráður. Berg-
lögin sem fóðruð voru í voru líka
yfirleitt þétt.
Fyrstu boranir við Kröflu-
virkjun byggðu því á lághitabor-
tækni og var tækjakostnur JBR
í samræmi við það. í ljós kom
strax á árinu 1975 að hér þurfti
úrbóta við. Keyptir voru borlok-
ar, er þoldu hærri þrýsting, og
tvöfaldir gosvarar voru teknir í
notkun. Til endurbóta á
steypingartækni og tækjum
kom þó ekk' fyrr en á árinu 1977
eftir ób' ársins 1976. Endur-
bætur jru aðallega í því fólgn-
ar, að tekin var upp þrepasteyp-
ing og nákvæmari blöndun
steypuefnis, er flutt var á stað-
inn í tankbílum S.R. Á árinu
1978 voru teknar í notkun fleiri
nýjungar, en þeirra mikilvæg-
astar voru borun í fóðringardýpi
með borleðju. (Bentonit-leir) og
holan var boruð eftir hallamæli
Virkiunin
framleiðir
í dag 8Mw að
meðaltali
sem nægir fyrir
mest öllum fasta
rekstrarkostnaði
eins og ég gat um áður. Var
halla holunnar þar frá Ióðlínu
haldið innan tiltekins gráðu-
fjölda."
Hver eru þessi bortæknilegu
vandamál?
„Hátt hitastig veldur erfið-
leikum í steypingu. Steypan
verður að vera af háum gæða-
flokki og má ekki harðna of
fljótt. Krefst þetta blöndunar
svokallaðra tafaefna, kísilsalta
og perlusteins. Nákvæmni í efii-
isblöndun og vatnsblöndun er
mjög nauðsynleg ásamt jafnri,
harðri dælingu steypunnar
niður í holuna. Hátt hitastig
veldur mikilli hitaþenslu í fóð-
urrörum holunnar, er fylgja
háar efnisspennur og jafnframt
tilhneiging til kiknunar inn á
við. Kiknun verður einnig varn-
að með góðri, gallalausri og
sterkri fóðringarsteypu.
Mikil fóðringardýpt hefur í
för með sér mörg vandamál.
Alvarlegast þeirra er hinn
miklu þrýstingur, sem há
steypusúla hefur í för með sér.
Þessi mikli þrýstingur reynir
mjög að styrkleika bergsins,
sem umlykur fóðringuna, og
getur jafnvel opnað áður lokað-
ar sprungur í berginu. Afleiðing
þessa er venjulega að steypan
tapast út í bergið og steypugall-
ar koma fram í holunni að
steypingu lokinni.
Unnið við boranir á s.l. ári