Morgunblaðið - 03.05.1979, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. MAÍ1979

styrkri stjórn yröi komið á laggirnar
í Kampala. Lule nýtur mikillar
virðingar meöal Ugandamanna án
tillits til stjórnmálaskoðana þeirra
og einnig erlendis, en fyrir átta
árum starfaði hann í framkvæmda-
stjórn brezka samveldisins. Hann
hefur meistarapróf frá Edinborgar-
háskóla, lærði áður í suður-afrísk-
um háskóla og varð fyrsti afríski
fyrirlesarinn í Makarere-háskóla í
Uganda. Hann varð rektor
háskólans þegar hann hafði veriö
opinber starfsmaður í sjö ár, en
Obote forseti rak hann.
Obote hefur dvalizt í útlegö í
Tanzaníu síöan Amin steypti hon-
um af stóli og hann var ekki
viðstaddur fundinn þegar frelsis-
fylkingin var stofnuð og ákvaröanir
teknar um skipun þings og
stjórnar. Þó er Obote góður vinur
Nyereres eins og Lule og almennt
haföi verið búizt viö því aö Obote
yrði valinn forseti. En Nyerere mun
hafa beðið Obote aö mæta ekki á
fundinum, þar sem hann viidi fá
„hlutlausan" forseta. Þó getur verið
að Obote bíöi átekta og muni láta
aö sér kveöa í kosningum þeim
sem lofað hefur verið þegar ró
hefur færzt yfir eftir ógnarstjórn
Amins.

FALL AMINS
og arfur hans
Hatrið og volæðið, sem átta ára ógnarstjórn Idi Amins í
Uganda skilar í arf, er svo mikil að hin nýja stjórn Yusuf
Lule forseta mun eiga fullt í fangi meö að ráða við
ástandið hjálparlaust. Mikilvægasta verkefni hennar,
næst á eftir pví að leiða Amin fyrir rétt, veröur aö koma í
veg fyrir að framin verði ný fjöldamorö til að hefna
350.000 manna, sem talið er að hafi verið myrtir á
valdaárum Amins.
Nýja stjórnin hefur ekki yfir að
ráöa nægu herliði til aö halda uppi
lögum og reglu og Julius Nyerere
Tanzaníuforseti mun komast aö því
aö talsverður tími getur liðiö áður
en hann getur kallaö heim herliöiö
sem hann sendi inn í Uganda, aö
minnsta kosti ef ekki tekst sam-
komulag um aö gæzluliö taki viö af
tanzaníska herliðinu, til dæmis á
vegum Einingarsamtaka Afríku.
Þaö veröur ekki síður erfitt fyrir
nýju stjórnina aö bjarga efnahag
landsins, sem hefur ekki borið sitt
barr síðan Amin rak 100.000 Asíu-
menn úr landi. Alit er í kalda koli í
landinu: flestar verksmiöjur hafa
stöövazt, landbúnaöarframleiösla
hefur lagzt niður aö mestu, enginn
erlendur gjaldeyrir er til aö kaupa
lífsnauösynlegar innflutningsvörur.
Stjórnin þarf greinilega á mikilli
erlendri peningaaöstoö aö halda.
Og nýja stjórnin stendur líka and-
spænis því erfiða verkefni aö koma
aftur á lýöræöi og lögum.
Nýja stjórnin er skipuö fulltrúum
ólíkra skoðanahópa, allt frá
marxistum til hófsamra íhalds-
manna. En stuöningsmenn Miltons
Obote, sem Amin steypti af stóli
fyrir sjö árum, eiga ekki ráöherra í
stjórninni, sennilega vegna þess aö
Nyerere forseti hefur viljaö standa
viö þær yfirlýsingar sínar aö þaö
hafi aldrei veriö ætlun sín aö koma
Obote til valda. En Langi-flokkur-
inn, sem Obote tilheyrir og
grimmdarverk Amins bitnuöu
haröast á, stendur þar meö ekki aö
nýju stjórninni.
Rólegur
menntamaður
Margir hæfileikamenn eiga sæti í
stjórninni, þeirra helztir Sam
Wambuzi yfirdómari og George
Kanyeihamba dómsmálaráöherra
auk forsetans. Sjálfur er Yusuf Lule
forseti, sem er auk þess landvarna-
ráöherra og yfirmaöur heraflans,
sagöur rólyndur menntamaöur og
opinber starfsmaöur, sem hafi lýst
því yfir aö hann sé ópólitískur.
Hann hefur heitiö því aö koma
aftur á lýöræöi þegar aöstæöur
leyfi og lýst því yfir aö 14 manna
stjórn hans, sem er aöallega
skipuö fulltrúum úr framkvæmda-
ráöi Þjóöfrelsisfylkingar Uganda,
veröi þjónn þjóöarinnar, ekki hús-
bóndi hennar.
Flestum ber saman um aö Lule,
sem er 67 ára gamall, hafi ætlaö aö
setjast í helgan stein þegar 18
hópar úgandískra útlaga stofnuöu
frelsisfylkinguna í marz. En á bak
viö valið á Lule sem forseta stóö
Nyerere forseti, náinn vinur hans
um 30 ára skeiö, sem vildi aö
Mæður njósnarar
Á dögum grimmilegrar einræöis-
stjórnar Idi Amins geröust mæöur
njósnarar og sviku dætur sínar,
menn meö byssur hrifsuöu þaö
sem þeir girntust og Ugandamenn
komust aö raun um aö öruggast
var aö heyra hvorki né sjá þaö sem
var aö gerast, tala ekki um þaö og
sýna engin merki tilfinninga. Þaö
var því ekki aö ástæöulausu aö nýi
forsetinn, Lule, minnti á þaö í einni
fyrstu yfirlýsingunni eftir aö hann
tók viö embætti aö framundan
væri víötækara verkefni en aö
sigrast á herjum Amins: „Viö verö-
um aö endurvekja trúnaöartraust
þjóöarinnar. Viö veröum aö gefa
henni aftur viljann til aö lifa."
Þjóöin hefur beöið tjón á sálu
sinni. Upphaflega bárust heiminum
fréttir af örlögum Uganda frá
flóttamönnum og sjónarvottum aö
ógnarstjórninni, en sögum þeirra
var oft vísað á bug, sumpart vegna
þess aö samkvæmt þeim var
grimmdin svo stórfelld aö því var
varla hægt aö trúa. En nákvæmari
upplýsingar hafa fengizt um
kúgunaraöferöir Amins úr skjölum
aöalnjósna- og pyntingastofnunar
Amins, svokallaðrar Ríkisrann-
sóknarskrifstofu. Starfsemi hennar
náöi inn á öll sviö mannlegs lífs, frá
skólastofum til svefnherbergja, og
hún stíaöi í sundur fjölskyldum,
vinum og frændum meö því aö ala
á ótta og tortryggni.
Samkvæmt einu skjalinu sakaöi
móöir nokkur, sem menn Amins
hafa trúlega kúgaö, dóttur sína um
aö stela kaffi og fór þess á leit aö
stúlkunni yröi refsaö. Annaö skjal
fjallaöi um framkomu fyrrverandi
utanríkisráöherra viö eiginkonur
diplómata, sem hann kynntist t
utanlandsferð. Skýrsla nokkur seg-
ir frá ókyrrö viö Makarere-háskóla.
Idi Amin — forseti til lífstíðar