Morgunblaðið - 21.05.1980, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. MAÍ1980
Á línuritinu sést árstíða-
sveifla i mjólkurframieiðslu og
solu á svæði Mjólkursamsölunnar
1979. bá er sýnd mjólkurfram-
leiðslan miðað við 8% kvóta-
skerðingu. Af línuritinu verður
ráðið að söiuhámark á vetrum er
um 25% haerra en lágmark sölu
á sumrum. Innvegin mjólk er
hins vegar 70% meiri á sumrum
en vetrum. Við samanburð á 8%
kvótaskerðingunni og sölunni
1979 sést að mjóik myndi
skorta í daglegar söluvörur hjá
M.S. nóvember til apríl.
„Þolum ekki að mjólkur-
framleiðslan minnki um einn
dropa hér sunnanlands“
Rætt við Guðlaug
Björgvinsson, for-
stjóra Mjólkursam-
sölunnar um áhrif
kvótakerfisins
„MIÐAÐ við núverandi ástand
er það staðreynd að við þolum
ekki að mjólkurframleiðslan
minnki um einn dropa hér sunn-
anlands. Á svæði Mjólkursam-
sölunnar í Reykjavík voru á
siðasta ári framleiddir 60 millj-
ón lítrar af mjólk en heildar-
neyslan á svæðinu á mjólk og
mjólkurvörum nam um 75 millj-
ónum litra. Neyslan á svæðinu
er því um 15 milljónum lítrum
meiri en framleiðslan þar.
Nú er ákveðið að koma á
svonefndu kvótakerfi og á
mjólkurframleiðslukvótinn að
koma til framkvæmda á þessu ári
og gilda fyrir allt almanaksárið.
Hættan er sú að þegar líður fram
á haustið verði bændur búnir með
kvótann sinn og dragi þá stórlega
úr mjólkurinnleggi í samlögin.
Hér kemur og við sögu hin mikla
árstíðasveifla, sem er í mjólkur-
framleiðslunni, en í júlí er
mjólkurmagnið til dæmis tvöfalt
meira en í febrúar. Verði reyndin
sú, að samdrátturinn í fram-
leiðslunni komi jafnt niður á alla
mánuði ársins, ér ljóst að hér
syðra verður skortur á mjólk,
þegar líður á haustið og fram
eftir vetri,“ sagði Guðlaugur
Björgvinsson, forstjóri Mjólkur-
samsölunnar í Reykjavík, í sam-
tali við Mbl.
Á aðalfundi Mjólkursamsöl-
unnar í Reykjavík, sem haldinn
var í endaðan apríl sl., var
samþykkt ályktun, þar sem fund-
urinn telur nokkra hættu á að
nýlega ákveðið kvótakerfi kunni
að geta leitt til þess að mjólk og
rjóma skorti á 1. verðlagssvæði
yfir haust- og vetrarmánuðina á
meðan framleiðslan aðlagast
þessu nýja kerfi. Skoraði fundur-
inn því á ríkisstjórnina að veita
fjárhagslega aðstoð til aðlögunar
í 3 til 5 ár, svo bændum gefist
tími til að breyta framleiðslunni
til samræmis þessu nýja kerfi.
Guðlaugur Björgvinsson sagði
að slík framleiðslustýring sem
kvótakerfið væri eðlileg, sérstak-
!ega ef litið væri á mjólkurfram-
Ieiðslu í landinu í heild. Sam-
dráttur hefði þau jákvæðu áhrif
að draga úr útflutningi mjólkur-
afurða og minnka fjármagn sem
bundið er í birgðum. Á hinn
bóginn þýddi ekki að líta framhjá
því, að samdráttur í mjólkur-
framleiðslunni leiddi til hækkun-
ar á reksturskostnaði mjólkur-
samlaganna, sérstaklega kæmi
slíkt þungt niður hjá þeim sam-
lögum, sem hefðu mikinn fjár-
magnskostnað. Alvarlegast við
samdráttinn væri þó, að hans
mati, hættan á að hann deildist
hlutfallslega jafnt á allar árstíð-
ir.
„Ég tel að áður en gripið er til
aðgerðar eins og kvótakerfisins,
hefði þurft að gera róttækar
aðgerðir til að jafna árstíða-
sveifluna í mjólkurframleiðsl-
unni. Aðrar þjóðir hafa staðið
frammi fyrir slíkum vanda og
getað leyst hann en það tekur
nokkur ár. Við ættum að geta
breytt þessu á 3 til 5 árum. Það er
ekki bara að mikill munur sé á
Guðlaugur Björgvinsson
mjólkurframleiðslunni eftir
árstíðum, heldur er sölusveiflan í
öfugu hlutfalli við árstíðasveifl-
una í framleiðslunni," sagði Guð-
laugur.
Það er staðreynd, sagði Guð-
laugur, að yfir vetrarmánuðina,
þegar mjólkurframleiðslan er í
lágmarki, hefur oft reynst erfitt
að fullnægja eftirspurn eftir
mjólkurvörum á höfuðborgar-
svæðinu. í þessum tilvikum hefur
verið gripið til þess ráðs að flytja
rjómann norðan úr landi, sem er
ef til vill ekki tiltökumál, ef
aðeins er um lítið magn að ræða.
Guðlaugur sagði, að Framleiðslu-
ráð landbúnaðarins hefði ályktað
að við útreikning kvótans eða
búmarksins eins og sumir vildu
tala um, ætti að miða við meðal-
tal framleiðslu búvara áranna
1976, 1977 og 1978. Væri áætlað
að greiðsla fyrir mjólk á árinu
1980 yrði 92% af afurðamagni
upp að 300 ærgilda marki en 80%
af framleiðslu bar yfir.
Guðlaugur sagði, að samkvæmt
framansögðu mætti gefa sér að
færi mjólkurframleiðslan á 1.
sölusvæði, þ.e. svæðinu frá Lóma-
gnúpi vestur um að Gilsfjarðar-
botni ásamt Reykhólasveit, fram
úr 53,5 milljónum lítra (þ.e. 92%
af framleiðslu áranna þriggja) þá
væri hún verðlaus. „Þegar ég segi
að framleiðslan sé verðlaus, þá á
ég við að verðið, sem bændur
fengju hrykki rétt fyrir vinnslu-
kostnaðinum og þá er ekkert eftir
handa bóndanum. Hér syðra
stöndum við frammi fyrir því að
mjólkurframleiðslan nú er 25 til
30% meiri en hún var á árunum
1976 til 1978, árunum, sem kvót-
inn er miðaður við. Þannig var
framleiðslan á árinu 1979 7 millj-
ónir lítra umfram 53,5 milljón
lítrana og á þessu ári hefur
mjólkurframleiðslan enn aukist.
Þrátt fyrir þessa framleiðslu-
aukningu hefur orðið að flytja
mjólkurvörur að norðan," sagði
Guðlaugur.
Fram kom hjá Guðlaugi, að
bændur á 1. sölusvæði fengu
tiltölulega lítinn kvóta og mætti
rekja það til þess að eitt af
viðmiðunarárunum var mjög lé-
legt framleiðsluár vegna óþurrka.
Þó fengu stór bú hér syðra einnig
meiri skerðingu en 80%. Kvóta-
kerfið tæki ekki heldur tillit til
fyrrnefndrar framleiðsluaukn-
ingar, sem þó hefði ekki dugað til
að fullnægja eftirspurn eftir
mjólk og mjólkurvörum á sölu-
svæði Mjólkursamsölunnar. Ef
8% kvótaskerðing á mjólk væri
borin saman við sölu Mjólkur-
samsölunnar 1979, kæmi greini-
lega fram, að mjólk myndi skorta
í daglegar söluvörur á sölusvæð-
inu á tímabilinu frá nóvember og
fram í apríl.
„Vitanlega er það ekki tiltöku-
mál, eins og ég sagði hér fyrr, að
flytja milli Norðurlands og Suð-
urlands mjólk eða mjólkurvörur,
þegar um lítið magn er að ræða.
Hér erum við hins vegar að tala
um mun meira mjólkurmagn. í
því sambandi kemur bæði til
mikill kostnaður, sem á endanum
bætist við mjólkurverðið til neyt-
enda en nú kostar um 50 krónur
að flytja hvern lítra af mjólk að
norðan. Hitt er ekki síður spurn-
ing, hvort slíkir flutningar séu
tæknilega framkvæmanlegir og
þar á ég við, að til dæmis
snjóþyngsli gætu gert þessa
flutninga erfiða. Mjólkurvörur er
ekki hægt að geyma nema í
takmarkaðan tíma og því má lítið
út af bregða, eigi slíkir flutningar
að ganga eðlilega," sagði Guð-
laugur að lokum.
Hvaö segja þeir um hugmyndir fram-
sóknarmanna um visitöluskerðingu?
Kristján Thorlacius:
Setur illt blóð í alla
samningsgerð BSRB
„ÞAÐ kemur alls ekki til
greina að breyta reglum um
visitöluna eftir á. Það eru
komnar fram stórkostlegar
verðhækkanir á siðustu vikum
og væri að mínum dómi full-
komið hneyksli, ef menn færu
að breyta vísitölureglunum frá
1. júní,“ sagði Kristján Thorlac-
ius, formaður Bandalags starfs-
manna ríkis og bæja, í samtali
við Morgunblaðið í gær.
„Það er grundvallaratriði fyrir
launafólk í landinu, að það fái
ekki aðeins vísitölubætur eftir
þeim reglum, sem nú eru, heldur
verði verðhækkanir bættar að
fullu eins og við höfum gert
kröfu um. Ef við tökum vísitöl-
una í febrúar 1979 og marz 1980,
þá hefur framfærsluvísitalan á
þeim tíma hækkað um 61,37%,
en verðbótavísitalan um 44%.
Mismunurinn er 17,37 prósentu-
stig, sem vantar upp á. Þessi
skerðing skiptist þannig að bú-
vöruliður er 4,86%, hækkun
vegna tóbaks og áfengis 2,84%,
vegna olíugreiðslna 1,55% og
vegna viðskiptakjararýrnunar
8,10%. Er þetta þegar mikil
skerðing, sem í þessu felst.“
Morgunblaðið spurði Kristján
Thorlacius, hver áhrif slík áform
ríkisvaldsins að skerða vísitöl-
una enn frekar myndu hafa á
samningamál opinberra starfs-
manna og ríkisins. „Það hefur
áreiðanlega mjög slæm áhrif,“
sagði Kristján, „og ég fullyrði að
þetta myndi setja mjög illt blóð í
menn. Eg tel slíkt alveg fráleitt."
Snorri Jónsson:
Eins og
að hella
olíu á eld
„ÉG lýsi undrun minni á þess-
um hugmyndum og að þær
skuli koma fram á sama tíma
og menn standa í samningum,“
sagði Snorri Jónsson, forseti
Alþýðusambands íslands, i sam-
tali við Morgunblaðið í gær.
„Allt fikt við visitöluna á þessu
stigi væri eins og að hella olíu á
eld.“
Þorsteinn Pálsson:
Ekki mikil alvara
ÞORSTEINN Pálsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitenda-
sambands íslands, kvaðst ekk-
ert hafa heyrt um áform um að
skerða vísitöluna, nema þær
„rokufréttir“, sem birzt hefðu í
blöðum. „Málið hefur ekkert
verið kynnt fyrir Vinnuveit-
cndasambandinu. Það skortir
allar upplýsingar um aðgerðir
af þessu tagi til þess að unnt sé
að láta álit i ljós. Þvi get ég
ekki gert það á þessu stigi,“
sagði Þorsteinn.
„Þar að auki,“ sagði Þorsteinn
Pálsson, „sé ég ekki að það sé
mikil alvara á bak við þetta,
þegar engin lagafrumvörp hafa
verið lögð fram um þessi efni. Ég
ætla ekki að nein ríkisstjórn noti
ekki tækifærið á meðan þingið
situr til þess að taka svo veiga-
miklar ákvarðanir með venju-
legum og þingræðislegum
hætti."
Skattur á skrifstofu- og verzlunarhúsnæði:
Gunnar Thoroddsen greiddi
skattinum atkvæði sitt
í FYRRAKVÖLD voru samþykkt
sem lög frá efri deild Alþingis, lög
um sérstakan skatt á verslunar- og
skrifstofuhúsnæði. Er hér um að
ræða staðfestingu á bráðabirgða-
lögum sem vinstri stjórn Alþýðu-
flokks, Alþýðubandalags og Fram-
sóknarflokks setti á sinum tíma.
Lögin voru samþykkt að viðhöfðu
nafnakalli, og vakti athygli að dr.
Gunnar Thoroddsen forsætisráð-
herra greiddi þeim atkvæði, en
sjálfstæðismenn voru og eru mjög
andvígir skattlagningu þessari. I
umræðum um málið hafði Eyjólfur
Konráð Jónsson meðal annars sagt,
að lög þessi væru fráleit með öllu, og
þekktist skattur af þessu tagi hvergi
á byggðu bóli. Tómas Árnason við-
skiptaráðherra tók undir þau orð
Eyjólfs, að hér væri um óvenjulega
skattlagningu að ræða. Við atkvæða-
greiðsluna gerði hann þá grein fyrir
atkvæði sínu, að hann teldi hér um
tímabundinn skatt að ræða, sem
taka yrði til endurskoðunar síðar á
þessu ári.
Ölafur Ragnar Grímsson formað-
ur þingflokks Alþýðubandalagsins
gerði einnig grein fyrir atkvæði sínu.
Kvaðst hann fagna því að hér hefði
tekist samstarf milli Alþýðuflokks
og Alþýðubandalags, og að sigur
hefði verið unninn gegn verslunar-
auðvaldinu í landinu, að vísu með
góðri aðstoð framsóknarmanna og
„fleiri góðra manna“ sagði þingmað-
urinn og horfði á Gunnar Thor-
oddsen forsætisráðherra. Voru lögin
síðan samþykkt með atkvæðum
þingmanna vinstri flokkanna
þriggja og Gunnars Thoroddsens,
gegn atkvæðum sjálfstæðismanna.
PRÓFTÓNLEIKAR
Fjórir af nemendum Söngskólans syngja á próftónleikum i
Tónleikasal skólans i kvöld og annað kvold. Fyrra kvöldið syngja þær
Kristín Jóhannesdóttir og Þóra Einarsdóttir og það síðara Krystyna
Cortes og Sigurbjört Þórðardóttir. Á myndinni eru frá vinstri:
Kristín, Krystyna, Þóra og Sigurbjört.