Morgunblaðið - 30.12.1984, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1984
Davíð Pétursson
Gaddafi Líbýuforseti lét morð-
sveit sína skjóta lögregiukonu í
London og eftir að Líbýumenn
voru brott reknir frá Englandi,
hefndi hann sín á saklausum sjó-
mönnum sem staddir voru á höfn-
inni í Trípólí, drap þar að minnsta
kosti einn norskan sjómann. Rúss-
ar auka herbúnað sinn í Afganist-
an og hafa því hörmungar Afgana
enn aukist á árinu. Morðið á
pólska prestinum minnir okkur á
ástandið þar. Og stofnunin „Brauð
handa hungruðum heimi" bendir
okkur á hvernig ástatt er í
Eþíópíu, og svona mætti endalaust
halda áfram.
En eitt af því jákvæða á árinu,
sem ekki má gleyma, voru ólymp-
íuleikarnir í Los Angeles, sem
sjónvarpsnotendur fengu að fylgj-
ast með á eftirminnilegan hátt.
Af innlendum atburðum á árinu
ber hæst skammsýnin sem réð
ríkjum í október, en ég tel að tjón
það sem tveggja mánaða rigning í
júlí og ágúst olli Sunnan- og Vest-
aniands sé léttvægt miðað við
þann skaða sem verðbólgusamn-
ingarnir eiga eftir að valda. Þá er
rétt að minnast þess að Krafla
gaus á árinu, sem allir héldu að
væri sofnuð. Við minnumst líka
hins frækiiega afreks Guðlaugs
Kriðþórssonar frá Vestmannaeyj-
um og einnig þegar ungmennin
þrjú voru heimt úr helju af Mið-
dalsfjalli.
Það er margs að minnast í árs-
lok, en ég læt þetta gott heita og
óska landsmönnum gleðilegs árs,
og vona að einhverjir læri eitt-
hvað af mistökum ársins sem nú
er að kveðja.
Eggert Pálsson
Eggert Pálsson,
Kirkjulæk, Fljótshlíð:
Oþurrkar
og vatnavextir
settu
svip á árið
Frá árinu sem er að líða kemur
fyrst í huga hið frækilega afrek
Guðlaugs Friðþórssonar í Vest-
mannaeyjum á vetrarvertið, að
bjarga sér á sundi í land í köldum
sjó og ganga síðan yfir úfið hraun-
ið, berfættur í náttmyrkri og
kuida. Þetta afrek er yfirnáttúru-
legt og illskiljanlegt að mannlegur
líkami skuli þola slíka raun.
Þá eru það óþurrkarnir í sumar
á Suður- og Vesturlandi, sem
komu eftir eitt besta vor sem kom-
ið hefur um margra ára skeið.
Óþurrkarnir skildu eftir sig mikið
af mjög lélegu fóðri hjá bændum,
sem þýðir ekki annað en verri af-
komu hjá þeim á næsta ári og auk-
in kjarnfóðurkaup.
Á þorra komu miklir vatnavext-
ir á Suðurlandi, en vatnsfarvegir
voru fullir af ís. Þessi flóð ollu
miklu tjóni á vegum, túnum og
girðingum. Klakastífla kom í
Markarfljót fyrir ofan Dímon með
þeim afleiðingum að fljótið flæddi
yfir varnargarðana og rauf Suður-
landsveg. Það má þó teljast lán að
ekki skyldi myndast stífla ofar í
fljótinu, þí þá hefði flætt um
Fljótshlíðina með alvarlegri af-
leiðingum. Óttast menn mjög hve
varnargörðum Markarfljóts hefur
lítið verið sinnt á undanförnum
árum, bæði í viðhaldi og nýbygg-
ingu, svo þeir megi standa af sér
ógnarþunga fljótsins er það fer
hamförum í miklum vetrarleys-
ingum.
Af erlendum vettvangi eru mér
minnisstæðastar þær hörmungar
hungurs sem þær þjóðir Afríku
hafa orðið að þola sem þurrkarnir
hafa leikið verst. Það er kald-
hæðni örlaganna, að á sama tíma
og við á norðurhjara veraldar
glímum við offramleiðslu mat-
væla, þá svelta börn þessa fólks í
hel. Við getum aldrei ofþakkað
það að þurfa ekki að lifa við slíkan
skort.
Ilermann Kr. Jónsson
Hermann Kr. Jónsson,
Vestmannaeyjum:
Bærinn
eins og útibú
frá Hollywood
um tíma
Þegar árið 1984 er nú senn a>:
líða burtu frá okkur yfir í aldanna
skaut, er farið fram á að maður
rifji upp athyglisverða atburði
ársins og tíundi hvers helst sé að
minnast á kveðjustund liðandi árs.
Þegar setið hefur verið dágóða
stund fyrir framan ritvélina,
þungt hugsi og lengi vel án þess
viðbragða gætti frá ásláttartækj-
unum, er niðurstaðan sú helst, að
ár það sem við senn kveðjum með
tilþrifum var mjög viðburðaríkt
hér í Vestmannaeyjum og ef allt
það yrði til tínt og upptalið sem
markvert getur talist, myndi af
hlotnast slík langloka að fáir
myndu endast til að lesa. Sem
sérlega útnefndur fréttamaður
Morgunblaðsins á staðnum hefur
sá er þessar línur ritar oft og tíð-
um varið í yfirtíð við að koma
fréttum og frásögnum á framfæri
við blaðið af því margbreytilega
athafna- og menningarlífi sem
blómstrað hefur hér i Vestmanna-
eyjum á árinu hans Orwells.
Hér hefur miklum og vænum
afla verið landað og gífurieg verð-
mætasköpun átt sér stað. Góð og
fengsæl netavertíð en öllu lakari
hjá trollbátum. Togaraflotinn hef-
ur jafnt og þétt fært fisk á land og
síld og loðna fært sérstaka
stemmningu yfir bæjarfélagið.
Við höfum eignast ný og glæsileg
fiskiskip, en við höfum einnig orð-
ið að horfa á eftir mörgu góðu
fleyi úr lífæðinni höfninni. Margs
konar óhöpp og slysfarir hafa
hent á árinu, sjómenn týnt lífi
sínu og skip orðið fyrir áföllum.
Við vorum enn einu sinni minnt
harkalega á hættur sjómennsk-
unnar þegar við einn marsmorgun
fréttum að fjórir ungir sjómenn í
blóma lífsins höfðu farist við
skyldustörf sín á hafinu þegar
Hellisey VE sökk hér austan við
Eyjar. Fimmti skipverjinn bjarg-
aðist á hreint undraverðan hátt,
allir þekkja afrekssögu Guðlaugs
Friðþórssonar.
í apríl fengum við yfir okkur
hluta af Hollywood og var bærinn
um tíma undirlagður af erlendu
kvikmyndaliði. Hinir mætustu
borgarar gengu úr rúmum sínum
fyrir væna dollara og þær voru
víst ófáar milljónirnar sem þetta
lið skyldi eftir sig hér í bæ þegar
saga þessarar óarðbæru fjárfest-
ingar, Kröfluævintýris kvik-
myndaborgarinnar, var öll. Eftir-
minnilegt var að vera viðstaddur
þegar stolt okkar Vestmannaey-
inga í fótboltanum, Ásgeir Sigur-
vinsson, hampaði vestur-þýska
meistaratitlinum í knattspyrnu og
var um leið útnefndur knatt-
spyrnumaður ársins þar í landi,
hvar gerðar eru hvað mestar kröf-
ur til manna af öðru þjóðerni.
Fyrstu stúdentarnir voru í vor út-
skrifaðir í sinni heimabyggð og
þjóðhátíðin leið við ljúfar stundir,
lundaát og sopa af stút. Og svo var
komið fram á haustið og nokkuð
dró þá ský fyrir sólu í atvinnumál-
um byggðarlagsins. Já, svo var
komið fyrir undirstöðuatvinnu-
vegi landsmanna á haustmánuð-
um að í stærstu verstöð landsins
missti fjöldi fólks atvinnu sína
fyrirvaralítið þegar allar stærstu
fiskvinnslustöðvarnar hættu
vinnslu um tíma vegna rekstrar-
örðugleika. Blóðugt til þess að
hugsa þegar horft er til þeirrar
miklu þenslu sem alls staðar blas-
ir við í höfuðborginni og þeirra
miklu fjármuna sem flæða um
engi og lendur hinna þýðingar-
minni þátta þjóðarbúskaparins.
Eins og svo oft áður er byrjað að
skammta í askana á röngum
borðsenda þegar við íslendingar
setjumst niður við að snæða þjóð-
arkökuna.
Mér er líka minnisstæð stutt
heimsókn til Póllands f haust sem
leið. Biðraðir við verslanir, sér-
verslanir með gallabuxur sem að-
eins var hægt að kaupa fyrir doll-
ara. Einlægt þakklæti sem maður
fékk fyrir að gefa ekki merkilegri
gjafir en Kaaber-kaffipakka og
Lux-handsápu sem hvorutveggja
átti að geyma til hátíðarbrigða. Þá
er mér ógleymanleg heimsókn í
dauðabúðirnar í Auschwitz þar
sem böðlar nasista pyntuðu og
myrtu milljónir gyðinga á stríðs-
árunum. Eftir að hafa gengið um
búðirnar, komið í gasklefana og
skoðað líkbrennsluofna fyllist
maður yfirþyrmandi þunga á sál-
ina. Grimmd mannskepnunnar
eru engin takmörk sett. Eftir
heimsókn í Auschwitz er maður
ekki samur sem áður.
egi halda því fram að við höfum að
undanfórnu snúið okkur of mikið að
eigin sælgætisframleiðslu og látið
innflutning á Freia sælgæti sitja á
hakanum. Því hafa þeir ákveðið að
hætta að nýta sér dreifingarkerfi
Freyju hf. hér á landi,“ sagði Flosi
Kristjánsson, framkvæmdastjóri
sælgætisgerðarinnar Freyju hf., er
blm. innti hann eftir ástæðu þess að
dreifingu á norskum vörum sem
bera Freia-nafnið verður hætt hér á
landi í byrjun næsta árs.
„Á sama tíma og fyrrverandi
eigandi Freyju var að semja við þá
í Noregi um umboðssölu hér á
landi, létu þeir skrá vörumerkið
Haukur Gíslason
Haukur Gíslason,
Selfossi:
Stórgjöf til
bókasafnsins
Þegar ég skyggnist aftur í tím-
ann og reyni að gera upp á milli
margra og merkra viðburða sem
gerst hafa á árinu 1984, kemur
margt upp í hugann.
Bæði jákvæðar og neikvæðar
fréttir, innlendar og erlendar,
dynja á almenningi og oft finnst
mér þær fréttir sem lýsa slysum
og skaða rúmfrekari en hinar. En
svo ég haldi mig við heimaslóð, þá
er mér minnisstæðastur einn ein-
stæður merkisviðburður í ís-
lenskri menningarsögu.
Það var 5. okt. sl. þegar séra
Eiríkur J. Eiríksson og kona hans,
Kristín Jónsdóttur gáfu Bæjar- og
héraðsbókasfninu á Selfossi allt
bókasafn sitt, um 30 þúsund bæk-
ur.
Margar af bókum þessum eru
ómetanlegt framlag til einstakra
greina í háskólanámi og um leið
drjúgur skerfur til framhalds-
menntunar á Suðurlandi.
Kjörgripir eins og frumútgáfa
Guðbrandsbiblíu og einnig allar
síðari útgáfur Biblíunnar á ís-
lensku. Kjarninn úr gagnmerku
bókasafni Sveins Björnssonar,
fyrrum forseta íslands. Rit um ís-
lensk fræði, lögfræðirit, málfræði,
sögu, bókmenntir, fornritin í flest-
um útgáfum og flest íslensk tíma-
rit frá upphafi.
Það væri að æra óstöðugan að
fara í lengri upptalningu á þessari
stórgjöf, enda verður hér látið
staðar numið. En vandi fylgir veg-
semd hverri, því safnið verður að
hýsa um sinn að heimili gefand-
anna vegna plássleysis á Bæjar-
og héraðsbókasafninu á Selfossi.
Það er afar brýnt að sá bókaforði
sem til er komist í fullnægjandi
framtíðarhúsnæði sem fyrst og að
Freia,“ sagði Flosi. „Fór eigandinn
í mál við þá og taldi ekki réttlæt-
anlegt að vera með tvær sælgætis-
tegundir til sölu hér undir sama
nafni. Árið 1969 var kveðinn upp
dómur í málinu sem hljóðaði
þannig að a/s Freia væri óheimilt
að selja hér vörur sínar auðkennd-
ar þessu nafni án samráðs við
Freyju hf.
í ársbyrjun 1982 settu norsku
framleiðendurnir fram óskir þess
eðlis að það yrði langtímamark-
mið þeirra að koma sælgætissölu
þeirra hér á landi í 200 tonn á ári
hverju. Þetta hefur ekki tekist
ennþá, enda ekki liðinn langur
tími. Sl. mars fjárfesti Freyja hf. í
því verður að vinna með krafti og
framsýni.
Rausn og höfðingsskapur gef-
endanna, séra Eiríks og konu hans
og reyndar fjölskyldunnar allrar,
er með hvílíkum eindæmum að
engin orð ná að tjá aðdáun og
þakklæti okkar hér austan Heiðar.
Þessi jákvæði viðburður fyllir
okkur líka bjartsýni og trú á að
nýja árið sem nú rennur upp færi
okkur hagsæld og hamingju.
Björn Björnsson,
Vopnafirði:
Heitasta
sumar sem ég
man eftir
Við upprifjun minnisverðra at-
burða ársins ’84 kemur óneitan-
lega margt upp í hugann. Sumt er
kannski ekki umfjöllunarvert,
annað gleymist, en hvað um það
fyrst hlýtur maður að minnast á
veðurfarið, en hér á Vopnafirði
hefur það verið slíkt að ekki verð-
ur á betra kosið, eftir snjólausan
vetur sem bæði var mildur og
hlýr, kom eitt heitasta sumar sem
allavega fréttaritari man eftir og í
júlí og ágúst fór hitastigið langt
yfir 20°C dögum saman. Ekki fór
þetta góða veður framhjá ferða-
fólki sem var óvenjumargt á
Vopnafirði síðastliðið sumar sem
mátti meðal annars sjá á fullu
tjaldstæði staðarins dag eftir dag.
Byggingar voru töluverðar á ár-
inu. Má nefna íþróttahús við skól-
ann sem varð fokhelt nú í haust.
Landsbankinn flutti í nýtt og
glæsilegt eigið húsnæði. Ný verzl-
un tók til starfa á vegum Verka-
lýðsfélags Vopnafjarðar, jafn-
framt fækkaði um eina verzlun
þar eð kaupfélagið á staðnum
keypti bókaverzlun Steingríms
Sæmundssonar.
Vopnfirðingar fengu nýjan
sveitarstjóra á árinu, Kristján
Magnússon lét af störfum eftir 10
ár, við starfi hans tók Sveinn Guð-
mundsson, en hann var áður
oddviti Hlíðarhrepps.
Forstjóraskipti urðu hjá
stærsta fyrirtæki Vopnfirðinga,
Tanga hf. Sigurjón Þorbergsson
lét af því starfi en við starfi hans
tók Pétur Olgeirsson, en Pétur var
áður aðstoðarforstjóri.
Óheppnin elti knattspyrnulið
staðarins á röndum. Einherji tap-
aði flestum leikjum sumarsins og
féll í 3. deld, en liðið hafði þá leik-
ið i 2. deild í nokkur ár.
Símasamband við aðra lands-
hluta fór mjög úr skorðum strax í
upphafi verkfalls BSRB og var svo
lengi að varla náðist samband
nema innanbæjar — og var kvört-
unum vegna þessa lítið sem ekkert
sinnt vikum saman.
fullkominni súkkulaðisteypivél
sem er bylting í sælgætisfram-
leiðslu okkar. Forráðamenn a/s
Freia telja hins vegar að þessi
uppbygging verksmiðjunnar hljóti
að bitna á sölu sælgætis þeirra, en
við höfum samhliða annast fram-
leiðslu og innflutning sælgætis.
Því hafa norsku framleiðend-
urnir ákveðið að hætta að nýta sér
dreifingarkerfi okkar sem þýðir að
skv. áðurnefndum dómi er þeim
óheimilt að selja sælgæti hér leng-
ur nema þá undir öðru nafni. Mér
er þó kunnugt um að fyrirtækið
hyggst ekki láta þar við sitja og
hefur fengið íslenska verslunarfé-
lagið til að taka við söluumboðinu
á Freia-vörum. Við munum þó
vissulega standa í veginum fyrir
því að svo geti orðið,“ sagði Frosti
Kristjánsson.
Freyja hf. hættir dreifingu
á norska Freia-sælgætinu
„Telja okkur einbeita okkur um of aö eigin fram-
leiðslu,“ segir Flosi Kristjánsson, framkv.stj. Freyju hf.
„FORRÁÐAMENN a/s Freia í Nor-