Morgunblaðið - 08.01.1988, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1988
27
hafa
irum
fjórðung úr 38,4% að meðaltali á
ári (1963 - 1968) í 47,1% (1979 -
1983). Meginástæða: stóraukin
þátttaka kvenna á vinnumarkaði.
Meðalaukning vinnuaflsins í heild
nemur 2.7% á ári. Fjölgun opin-
berra starfsmanna var hinsvegar
5,7% að meðatali á ári.
Vöxtur opinberra umsvifa var þó
minni hér á landi en meðalvöxtur
þeirra í OECD-ríkjum á sama tíma
- og töluvert minni en annars stað-
ar á Norðurlöndum. Ástæðan er
margþætt. Meðal annars að hér eru
hlutfallslega færri á eftirlaunum og
að atvinnuleysisbætur eru víða stór
hluti opinberra útgjalda.
Rannveig Bragadóttir
á fimm metra háum kletti og
syngja þar. En það gekk. Mér leið
eins og alvöru valkyiju og er mjög
ánægð að fyrsta alvöru hlutverkið
mitt í óperunni var í þessu stykki."
Valkyijurnar verða sýndar
tvisvar í vor en Rannveig veit ekki
enn hvort hún fær hlutverkið aft-
ur. Hún æfir nú eitt af minni
hlutverkum í nútímaóperunni Jak-
ob Lenz eftir Wofgang Rihm með
stúdíói operunnar. Það rekur til-
raunaleikhús í Kunstlerhaus og
mun frumsýna verkið þar með
þremur söngvurum úr Vínarópe-
runni í aðalhlutverkum 30. janúar
nk.
u jól í 47 ár
Enginn snjór var í bæjunum og
einungis helmingur af skíðalyftun-
um voru opnar í Kizbúhl, Badga-
stein og Mayerhofen. Á þessum
stöðum snjóaði ekkert um jólin og
áramótin.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Harðýðgi hers og stjórnar hlýtur að
verða blettur á Israel um langa hríð
„Fjölmennur hópur þjóðarinnar lætur til skarar skríða og það
bendir allt til að hann sé að gera tilraun til uppreisnar. Slíkt
hefur alltaf sundrað ísraelsku þjóðfélagi, en hryðjuverkasstarfs-
semi hefur sameinað það.“Þetta er haft eftir Yehoshua Porat,
sagnfræðingi við Hebreska háskólann í Jerúsalem. Og víst er
að margir taka undir með Porat, og ekki er ofmæit að harka
ísraelsku herstjórnarinnar gagnvart Palestínumönnum, svo og
yfirlýsingar forsætisráðherrans, hafa vakið reiði og beinlínis
blygðun með mörgum ísraelum. Þó að það líti út fyrir það í
augnablikinu, að mesta aldan sé riðin yfir, er bersýnilegt lítið,
sem má út af bera.
Atökin og lætin hafa ekki ein-
skorðast við herteknu
svæðin, heldur hefur slegið í
brýnu á landssvæðum, sem teljast
innan ísraels.til dæmis þar sem
ísraelskir arabar hafa búið frá
stofnun ísraelsríkis, í Nazareth,
Jaffa og víðar. Palestínumenn þar
og í ýmsum öðrum arababæjum
ákváðu að verða við áskorun
ýmissa leiðtoga Palestínumanna,
á herteknu svæðunum og utan
þeirra, og gera verkfall í einn dag
til að sýna samstöðu með Pa-
lestínumönnum. Þátttaka í verk-
föllunum var alger og virtist það
koma flatt upp á ísraelsku stjórn-
ina.
Palestínumenn innan ísraels
hafa sig yfirleitt ekki mikið í
frammi og blanda sér lítið í deilur
ísraela og íbúa herteknu svæð-
anna. Að sönnu eru ekki umtals-
verð samskipti milli ísraelskra
araba og ísraelskra gyðinga, en
að mestu kyrrt. Hagur ísraelsku
arabanna er yfírleitt ágætur og
þeir hafa ekki kært sig um að
taka afstöðu með Palestínumönn-
unum á herteknu svæðunum,
nema mjög í hófi.
En það var raunar ekki nóg
með það að ísraelsku arabamir
legðu niður vinnu í einn dag, það
kom til slagsmála við lögreglu og
hermenn, sem reyndu að neyða
þá til að opna verzlanir og veit-
ingahús. Einkum var atgangurinn
harðvítugur í Nazareth.
Það má velta fyrir sér, hvernig
á því stendur, að ísraelska stjórn-
in skuli hafa brugðið jafn óþyrmi-
lega við til að bæla niður
ókyrrðina nú. Það er ekki ný bóla,
að til átaka komi á herteknu
svæðunum og sérstaklega er
Gazasvæðið erfíður staður. Þar
búa á litlu svæði við bág kjör um
830 þúsund manns og mannfjölg-
un er þar mikil. Gaza er að verða
þéttbýlasti staður á jörðinni. Svo
virðist sem hagur fólks þar hafi
batnað á fyrstu tíu árunum eftir
að ísrael tók svæðið. Síðasta ára-
tug hefur orðið stöðnun í Gaza á
nánast öllum sviðum og nú er svo
komið, að þar er atvinnuleysi
landlægt, fátækt hrikaleg og jarð-
vegur fyrir öfgahópa gegn Israel
einkar fijósamur og er varla nema
skiljanlegt. Margir ísraelar kalla
Gaza „tímasprengju."
Sumir fréttaskýrendur benda
á að ísraelska herstjómin hafí
talið að um „venjulegar óeirðir"
væri að ræða og þótt nokkrir
væru skotnir fyrstu daga óeirð-
anna er það ekki alveg ný bóla.
En þetta vakti langtum meiri
illsku en nokkm sinni og áður en
við var litið var allt komið í bál
og brand. Augljóst var að her-
stjómin var í vafa um, hvemig
ætti að taka á málunum. Reynt
var um hríð að skipa hermönnum
að sýna stillingu, en síðan er það
í rauninni ríkisstjómin, sem kvað
upp úr með það að vægðarlaust
Teddy Kollek, borgarstjóri
skuli öll mótspyrna brotin á bak
aftur því að hér væru á ferðinni
aðgerðir, sem skipulagðar hafi
verið utan ísraels.
Þó bendir fátt til þess. Sú djúp-
stæða gremja í garð ísraelska
hemámsliðsins meðal ungs fólks,
vegna þeirrar niðurlægingar sem
það sætir í landinu, hefur lengi
brunnið á mörgum og þarf ekki
að kóma neinum á óvart þótt upp
úr sjóði. Hitt er svo annað mál,
að sjá má eftir á að það hefði
verið ólíkt vænlegra til árangurs,
ef ísraelska stjórnin hefði strax
sýnt vilja til að leysa málið með
því að bjóða ráðamönnum á ófrið-
arstöðunum til viðræðna. En
Yitzak Shamir forsætisráðherra,
er þekktari að öðm en sveigjan-
leika gagnvart Palestínumönnum
og þótt Shimon Peres, utanríkis-
ráðherra, hafi viljað að leitað yrði
sátta, varð hann á endanum að
beygja sig undir vald Shamirs og
fleiri harðlínumanna.
Shamir veit þó að hann getur
ekki látið gagnrýni annanarra
þjóða, sérstaklega Bandaríkja-
stjómar, sem vind um eyru þjóta.
Hversu kokhraustur sem hann
virðist vera. ísrael hefur engin
efni á að glata meira af góðvilja
og síðustu daga hefur Shamir
reynt að réttlæta gerðir stjómar-
innar í orðsendingum, sem bornar
hafa verið Bandaríkjastjórn. Þar
hefur verið endurtekið, að ísrael
eigi líf sitt að veija, umlukið fjand-
samlegum arabaþjóðum, sem vilji
uppræta það. Þeir erlendum
blaðamenn, sem hafa gagnrýnt
harðýðgi og ósveigjanleika ísra-
elsstjómar em margir snarlega
afgreiddir með því að þeir séu
and-semitistar, sem_ séu á mála
hjá fjandmönnum ísraels. Þessi
„röksemd “ er því miður ekki ný
af nálinni og það verður líka að
viðurkenna, að stundum eiga
þessar fullyrðingar rétt á sér. En
em mjög oft fullkomin staðleysa.
„Sannast að segja er það að
verða bragðlaus tugga að hrópa
hástöfum að menn séu gyðinga-
hatarar, ef þeir fella sig ekki við
allar gerðir okkar “, sagði nýlega
í Jemsalem Post. „Við getum ekki
Aríel Sharon kveikir á Hanukka kertí í veizlunni í nýju ibúðinni í
arabahverfi gömlu Jerúsalem. Shamir forsætísráðherra fyrir miðju
Arabiskir námsmenn í austur Jerúsalem og tveir vopnaðir ísra-
elskir hermenn
gengið með þessar meinlokur
lengur. Við höfum sýnt fram á
að við eigum tilvemrétt á þessu
svæði og meira að segja forystu-
menn PLO vita að það er óhugs-
andi að eyða fsrael."
Mönnum ber ekki saman um,
hversu mikil áhrif það hafði á
framrás atburða þegar Ariel Shar-
on, iðnaðarráðherra, tilkynnti að
hann hygðist flytja inn í arabiska
hverfið í gömlu Jerúsalem. Þetta
var rétt eftir að svifdrekamaður
komst yfír landamærin frá Líban-
on og myrti ísraelska hermenn.
Mikil reiði varð meðal ísraela en
Palestínumenn töldu þetta margir
hinar mestu hetjudáð.
Þegar Sharon kunngerði svo á
þessum viðkvæmu dögum, að
hann ætlaði að flytja inn í araba-
hverfið, þótti mörgum það bera
vott um óheyrilega ósvífni. Enda
var ráðherrann ekki beinlínis í
húsnæðishraki, hann á stórt bú í
Negeveyðimörkinni, auk þess sem
hann hefur sérstaka ráðherraíbúð
í vestur Jerúsalem.
Teddy Kollek borgarstjóra varð
ekki ósvipað við og Njáli forðum,
hann lét segja sér þrim sinnum,
áður en hann trúði. Og þegar
Sharon efndi síðan til „opnunar-
veizlu" undir öflugri hervemd, sat
Kollek heima og sagðist ekki
þiggja boð á heimili Sharons, þar
sem þetta væri einvörðungu gert
til að storka Aröbum. Vakin var
athygli á að gæzla við íbúð Shar-
ons yrði um 18 milljónir króha á
ári. Að auki greiðir ríkið um 9
milljónir fyrir gæzlu við Negev-
bústað hans. „AHir heiðarlegir
fsraelar, sem vilja í einlægni frið-
samleg samskipti við Palestínu-
menn skammast sín niður í tær“
sagði Kollek.
Sumir álíta að þessi uppátekt
Sharons hafi átt sinn þátt í að
kynda undir ólgu Palestínumann-
anna, bæði á herteknu svæðunum,
innan ísraels, svo og í Jerúsalem.
Það er áreiðanlega ofmikið sagt.
En friðargjörð var þetta ekki.
Þegar þetta er skrifað hefur
dregið úr átökum, að sinni, en þó
em einlægar róstur í fjöldamörg-
um þorpum og bæjum Palestínu-
manna. í Jerúsalem fara menn
um gömlu borgina og austurhlu-
tann með grjótkasti og gaura-
gangi. Og ísraelskir hermenn
beita _skotvopnum gegn borgur-
um. Israelar eru reiðir vegna
gagnrýninnar utan frá, nú siðast
óvæginni yfírlýsingu brezka að-
stoðarutanríkisráðherrans, sem
hefur verið á ferð um herteknu
svæðin og segir ástandið víða
hörmulegra en hann hafi órað
fyrir. Það er vont fyrir menn, vin-
veitta ísrael að fylgjast með
þessum atburðum. Vont fyrir þá
sem trúa að ísraelar hljóti að
horfast í augu við vandamál Pa-
iestínumanna, og setjist að
samningaborði í stað þess að beita
byssum á vopnlaust fólk. Verst
þó fyrir réttsýna og velviljaða
menn innan ísraels, sem óttast
að haldi svona áfram, sé hættan
sú, að það verði ísrael sem tortími
ísrael.
heimild: Jerusalem Post